بر اساس‌آخرین‌آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت درمان وآموزش پزشکی، تعداد مبتلایان قطعی به کرونا ویروس کرونا در کشور تاکنون ۵۹۳ نفر بوده که ۱۲۳ نفر ترخیص شده و بهبود یافته و ۴۳ نفر فوت کرده‌اند. در بحبوحه مهار این بحران، دستکم در ایران موضوع کارشکنی در کار وزارت بهداشت به عنوان متولی مقابله، احتکار اقلام بهداشتی مورد نیاز مردم و کادر بیمارستانی و ضرورت برنامه‌ریزی گسترده برای مهار این ویروس در مکان‌هایی چون حاشیه شهرها، پادگان‌ها و مکان‌های پرتجمع بیش از گذشته احساس می‌شود.
ضرورت برخورد قاطع با شبکه فرصت‌طلب بی‌انصاف
طی یک هفته گذشته خبرها از نایابی و کم‌یابی مواد بهداشتی مانند ضدعفونی کننده‌ها، ماسک‌ها و دستکش منتشر شد و همزمان کشف انبارهای احتکار شده این مواد در گوشه و کنار کشور دلیل این نایابی و کم‌یابی را مشخص کرد. کمبود اقلام بهداشتی به ویژه میان پرسنل بیمارستان‌ها در شرایطی که بیشترین خطر آلودگی و ابتلا به ویروس کووید ۱۹ میان آن‌ها بالاست، سرانجام وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را به گلایه آورد و او در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهوری نوشت: آیا در شرایطی که همکاران جان بر کف اینجانب در سخت‌ترین شرایط ممکن روز و شب در بخش‌های آلوده پروانه‌وار گرد مردم می‌گردند و خواب و آرامش و سلامتی را قربانی سلامت و راحتی مردم می‌کنند، در ایامی که احتمال آلودگی مردم بدلیل عدم وجود اقلام حفاظتی و پیشگیرانه در خطرست، این شبکه فرصت‌طلب بی‌انصاف از کجا خاطرجمعی دارد که اینگونه جسورانه روبروی مردم و مسئولین می‌ایستد و به راحتی اعلام می‌کند که دویست میلیون ماسک را می‌تواند ۲۴ ساعته با فلان قیمت در فلان جا عرضه کند؟ «سعید نمکی» در انتهای نامه خود دردمندانه پرسیده است که آیا رواست گروهی دل به دریای آلودگی جهت رهایی مردم بزنند و گروهی لباس و ماسک اینان و بیمارانشان را در انبارها برای سودجویی صد برابری و یا قاچاق به دیگر کشورها تلنبار کنند؟
پرسشی که این روزها در ذهن بسیاری از مردم عادی هم می‌گذرد و نیازمند برخورد قاطعانه و به دور از هرگونه تساهل و تسامح قوه قضائیه است. اقلام مربوط به سلامت مردم آن‌هم در شرایطی که جامعه دچار بحران بیماری است، قابل قیاس با موارد متعدد احتکار اقلام خوراکی از گوشت گوسفندی تا پوشک بچه نیست و ضروت مقابله با احتکارکنندگان، کم‌فروشان و ناامن کنندگان فضای روانی جامعه بیش از همیشه به نظر می‌رسد. شناسایی شبکه‌های فرصت‌طلب بی‌انصاف با توجه به قدرت اطلاعاتی ایران کار دشواری نیست و خبرهای منتشر شده از کشف انبارهای متخلف همین را حکایت می‌کند، برخورد قاطع با گروه‌هایی که جان مردم را به بهای سود و زیاده‌خواهی خود به خطر انداخته‌اند از لحاظ روانی هم جامعه را آرام خواهد کرد.
حاشیه‌نشین‌ها نیازمند تبعیض مثبت کرونایی
تنوع نگرانی‌ها از احتکارکنندگان اقلام بهداشتی تا ساکنین مناطق حاشیه‌ای شهرها و کارگران روزمزد گسترده است. مناطق حاشیه‌نشین و عمدتا فقیری که دسترسی چندانی به اقلام بهداشتی ندارند، مناطق زندگی آن‌ها چندان ایزوله، منازل مسکونی آن‌ها دارای سرویس بهداشتی استانداردی نیست و اغلب به صورت روزانه هزینه زندگی خود را از مکان‌های عمومی و تجمع مردم تامین می‌کنند، همگی از اقشار و مناطق نگران کننده در بحران کرونا هستند.
جمعیت امام علی (ع) از گروه‌های مردم نهادی است که درباره گروه‌های آسیب‌پذیر از نظر معیشتی و بهداشتی در نامه‌ای به وزارت بهداشت هشدار داده و تاکید کرده است: «متاسفانه در برنامه‌های اعلام شده برای مقابله با این ویروس، هیچ نشانی از وجود دغدغه و برنامه، نسبت به اقشار آسیب‌پذیر و ساکن در محلات محروم و حاشیه‌نشین، کودکان کار و کودکان زباله‌گرد به چشم نمی‌خورد. گویا این افراد فراموش شده جزوی از اجتماع امروزی ما محسوب نمی‌شوند، اما طبق آمار انتشار یافته، اعتقادِ راسخ این ویروس به عدم تبعیض، باعث گردیده که همه اقشار جامعه اعم از فقیر و غنی شانس ابتلا به آن را به صورت مساوی داشته باشند.»
در شرایط عدم تبعیض ویروسی باید ضمن مقابله با فرصت‌طلبان بی‌انصاف برای حاشیه‌نشینان تبعیض مثبت ایجاد شود، حمایت‌های بلندمدت انجام گیرد تا بتوانند در مهار کرونا خود بحران تلقی نشوند. این میان تقویت NGO و گروه‌های مردم نهاد و در کل جامعه مدنی می‌تواند بازوی دولت و وزارت بهداشت در مبارزه با کرونا باشد. انجمن‌ها از هر سنخی و با هر نوع فعالیتی می‌توانند در الگوسازی برای مقابله با کرونا مورد استفاده قرار گیرند و به نظر می‌رسد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این زمینه فعالیت خود را آغاز کرده باشد. معاون فرهنگی و اجتماعی این وزارت‌خانه از راه‌اندازی پویش دانشجویی «زندگی، دست یاریگر توست...» برای کمک به مقابله با بیماری کرونا خبر داده است. پویش «نه به خروج از منزل» از سوی دانشگاه‌های علوم پزشکی، پویش «دست‌یار» از سوی جمیعت هلال احمر، پویش همکاری با آتش‌نشانان به منظور ضدعفونی کردن اماکن عمومی از جمله پویش‌ها و کمپین‌هایی هستند که می‌توانند در مسیر بهبود بحران کرونا به یاری بیایند.
پروتکل‌هایی که تدوین نشدند
اماکن دیگری که این روزها نگرانی‌های زیادی درباره آن‌ها وجود دارد، پادگان‌ها و زندان‌ها هستند. مکان‌هایی با تجمع بالای افراد که خطر گسترش ویروس در صورت ورود بالاست. نگرانی خانواده‌های سربازان حاضر در پادگان‌ها و زندانیان زندان‌ها با توجه به اینکه پروتکل خاصی درباره حفاظت از آن‌ها در برابر بیماری وجود ندارد یا دستکم اجرا نمی‌شود، نگرانی درستی به نظر می‌رسد. در این زمینه امیرسرتیپ «علیرضا شیخ» معاون تربیت و آموزش ارتش ضمن تاکید بر اینکه تمامی اماکن پادگان‌ها و مراکز آموزشی ایزوله هستند؛ گفته است: خانواده‌ها نگران فرزندان سرباز خود نباشند. با اتخاذ تمهیدات لازم بهداشتی در پادگان‌ها، سلامتی سربازان به مراتب بیشتر از سطح جامعه تامین می شود، چراکه تمامی اماکن پادگان‌ها و مراکز آموزشی ایزوله هستند. سلامت نیروی انسانی خود را در پادگان ها در بهترین شرایط بهداشتی محیطی لحظه به لحظه رصد کرده ایم.»
شرایط زندان‌ها اما کمی متفاوت است و «محمود علیزاده طباطبایی» وکیل دادگستری در توصیف آن گفته است: «در شرایط فعلی زندان‌های ما بیش از حد ظرفیت و چندبرابر استاندارد زندانی دارند. زندان یکی از آلوده‌ترین محیط‌ها در اکثر کشورهای دنیا است. امکان کنترل نیز وجود ندارد و توان نظافتی نیز به راستی در شرایط عادی وجود ندارد و بعضا توالت بسیاری از زندانیان مشترک است.» جداسازی زندانیان دارای بیماری‌های زمینه‌ای، تسهیل شرایط مرخصی برای زندانیان دارای صلاحیت و تعویق اجرای مجازات از راهکارهایی است که این وکیل دادگستری برای حفاظت از جان زندانیان پیشنهاد کرده است.
«ویروس کرونا همه انسان‌ها را آلوده می‌کند و هر انسانی می‌تواند ناقل و مسری این ویروس باشد» گزاره‌ای که به نظر می‌رسد هم محتکرین ماسک‌ها و اقلام بهداشتی و هم برخی فراموش‌کنندگان مناطق حاشیه‌نشین و فقیر آن را از یاد برده‌اند و مهم‌ترین راهکار مقابله با بحران کرونا باور این گزاره است که همه باید برای همه تلاش کنند.