تهران- ایرنا- پژوهشگران پژوهشکده ترمیم زخم و بافت مرکز تحقیقات لیزر پزشکی توانستند با فناوری تولید نانوذرات لایه‌ای زیرکونیوم با قابلیت تبادل یونی و زیست‌ سازگار بودن، یک نوع سامانه دارورسانی با کارایی بالا را طراحی کنند.

به گزارش ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، رضا حسین‌زاده، استادیار بیوفیزیک پژوهشکده ترمیم زخم و بافت مرکز تحقیقات لیزر پزشکی درباره این طرح گفت: از اهداف تحقیقاتی گروه پژوهشی این طرح، طراحی سامانه‌های دارورسانی است که بتوانند اثرات جانبی دارو را کم کرده و با ایجاد انحلال بهتر، دارو را حفظ و به هدف مورد نظر برسانند.

وی بیان کرد: این طرح توانسته با کاهش اثرات سمیت دارو و انتقال مناسب آن به بافت سرطانی و در معرض قرار دادن دارو با روش تبادل یونی در محیط سلول سرطانی که دارای pH  پائین‌تری است، اثرگذاری دارو را به‌ صورت فعال‌سازی با پرتو لیزر تحت کنترل قرار داده و اثر آن را نیز بهتر کرده و اثرات جانبی آن را کاهش دهد.

محقق مرکز تحقیقات لیزر پزشکی گفت: این طرح در صنعت دارویی و پزشکی و به‌ ویژه در درمان سرطان مورد استفاده قرار می‌گیرد و ترکیبات مورد استفاده کاملاً زیست‌ سازگار بوده و واکنش منفی ندارند.

وی اظهار داشت: این طرح در مقیاس آزمایشگاهی انجام شده است و از اهداف آتی گروه تحقیقاتی ما بررسی امکان کاربرد آن با انجام آزمون‌هایی روی موش‌ها و کارآزمایی‌های بالینی است و دانش فنی ایجاد شده می‌تواند در اندازه‌های بزرگ‌تر و نیمه‌صنعتی و دارویی نیز ادامه یابد.

وی یادآور شد: یکی از اهداف اصلی طراحان این پژوهش، ارائه راهکارهایی برای درمان سرطان بوده و در آن سعی شده تا با استفاده از یک داروی مدل به امکان استفاده از سامانه به منظور کاهش اثرات جانبی دارو و تحویل در محل مناسب دارو بپردازد.

حسین‌زاده گفت: آزمون‌های سلولی مانند تعیین بقای سلول‌ها پس از تیمارهای مختلف، سنجش کلونی‌زائی، اثر نور پویا درمانی، سنجش میزان ترکیبات ROS، همچنین مکانیسم مرگ سلولی به روش فلوسایتومتری، تعیین ساختار به روش‌های TEM،SEM و استفاده از طیف‌نگاری XRD از جمله آزمون‌هایی است که برای تایید نتایج از آن‌ها بهره گرفته‌ایم.

وی با اشاره به این‌که فناوری تولید نانوذرات لایه‌ای زیرکونیوم با قابلیت تبادل یونی و همچنین زیست‌سازگاری خوب این نانوساختار از جمله نتایج کلیدی این پژوهش است گفت: «از ویژگی‌های این طرح کاهش اثرات جانبی و سمیت سلول دارو و حساسگر نوری، جلوگیری از حذف دارو در مسیر انتقال به محل، رهایش دارو در محل سلول‌های سرطانی به دلیل قابلیت تبادل یونی خوب سامانه در محیط اسیدی اطراف سلول سرطانی و انتخاب‌پذیری فعال‌سازی دارو با استفاده از لیزر نور قرمز است.»

این پژوهش حاصل طرح تحقیقاتی فناورانه جهاد دانشگاهی پژوهشکده ترمیم زخم و بافت یارا و مرکز تحقیقات لیزر پزشکی است که با همکاری رضا حسین‌زاده، استادیار بیوفیزیک و نویسنده مسوول این مقاله و خاطره خرسندی، استادیار بیوشیمی در قالب مقاله‌ای با عنوان Photodynamic effect of Zirconium  phosphate bio-compatible nano-bilayers containing methylene blue  on cancer and normal cells در مجله Scientific Reports  (سال ۲۰۱۹) چاپ شده است.