شهر همیشه بیدار رشت، با حدود ۷۰۰ هزار نفر جمعیت ثابت که در طول روز به یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر می رسید اکنون نه تنها شبهایش که روزهایش نیز سوت و کور شده .
پیاده راه فرهنگی رشت از صدای پای کودکان و عابران تهی است.دیگر نه از موسیقی خیابانی در کنار و گوشه شهر خبری هست ، نه از کافه گردی و دود کباب دست فروشان و بساط چای آلبالوی دکه ها و فریاد مشتری جلب کن فروشندگان دوره گرد.
اجرای نمایش و سینما و کنسرت و تشکیل انجمن های داستان و شعر هم در این شهر ملقب به دروازه اروپا تعطیل شده و از گردش در خیابان و شطرنج بازی و گپ و گفت های دوستانه پیر مردها در بوستانها هم خبری نیست .باشگاه های ورزشی رشت که اغلب اوقات پر از جنب و جوش و غوغا بود نیز این روزها تعطیلند.
دیگر از ترافیک شدید خودرویی در این مادر شهر گیلان خبری نیست و ترددها به میزان چشمگیری کاهش یافته است.
سالهای پیش از اوایل اسفند نه تنها مردم رشت که ساکنان شهرها و روستاهای اطراف برای خرید نوروز به مراکز خرید این کلانشهر می آمدند و با دستان پر از مایحتاج و دلهایی پر از امید به خانه هاشان باز می گشتند.این روزها اما بازار خرید عید کساد شده و مردم برای در امان ماندن از ویروس کرونا خودشان را در خانه قرنطینه کرده اند .
خود قرنطینگی توصیه مورد تاکید متخصصان بیماری های عفونی است که به ویژه در این هفته که دوره اوج فعالیت ویروس اعلام شده مردم تا حد امکان از حضور در جامعه و محلهای شلوغ خودداری کنند چرا که خانه هایشان امن ترین جا برای گذر از این ایام است.
رشت بحران های بسیاری را از سر گذرانده
رشت شهر فرهنگ و هنر و نوگرایی ، شهر کتابفروشی و کافه و تئاتر ، در یکصد سال اخیر بحرانهای بسیاری را پشت سر گذاشته و با همه بلاها و سختی ها دوباره قد علم کرده است . بحران اشغال رشت در سال ۱۳۲۰ از طرف روسها و فاجعه کمبود برنج ، بیماری های واگیر ،برف های سنگین، وزش تندبادهای گرم، حریق های وسیع ، سیل و زمین لرزه که مهیب ترینش زلزله سال ۱۳۶۹ رودبار بود که در رشت نیز خسارات جانی و مالی به همراه داشت.
محمدتقی پوراحمد جکتاجی روزنامه نگار و پژوهشگر پیشکسوت می گوید در تاریخ آمده که زمان قاجاریه طاعون و وبا در شهر رشت شایع شد که سه چهارم ساکنان شهر را درگیر کرد.
وی یاداور می شود:دهه ۴۰ وبای التور آمده بود شهر را قرنطینه کرده بودند گروهی از نوجوانان و جوانان داوطلب شدند آموزش دیدیم ماسک زدیم تا دارو در اختیار مردم قرار دهیم و با رنگ روی در خانه هایشان علامت می زدیم که یعنی دارو دریافت کرده اند. خانه هایی که خطرناک بود جلویش آهک می گرفتند و ضدعفونی می کردند.شهر حدود سه هفته قرنطینه شده بود و بیش از ۱۰۰ نفر جان باختند.
وی با اشاره به این که شهر رشت تقریبا هر ۲۰ تا ۳۰ سال بارش برف سنگینی را تجربه می کند می افزاید :شنیده ام که سال ۱۳۲۸ ، زمانی که من دو ساله بودم برف سنگینی بارید به طوری که مردم مجبور بودند برای عبور از آن تونل بزنند و بعدها معروف شد به پیله برفی سال.
جکتاجی یاداور می شود: رشت همچنین در سالهای ۱۳۵۰ برف بسیار سنگینی بیش از یک متر و نیم را تجربه کرد که بسیاری از فقرا از سرما مردند و بار دیگر سال ۸۳ شاهد برف سنگین بودیم که از آن بعنوان بحران سفید نام برده می شود . رشت همچنین حریق های متعدد و وسیع را به ویژه در حوالی سالهای ۱۲۹۸ ، ۱۲۹۹ تجربه کرد و آسیب اقتصادی زیادی دید.
حوادث طبیعی خبر نمی کند باید آماده بود
جکتاجی با اشاره به این که بلایای طبیعی خبر نمی کند می افزاید : رشت سابق شهر بی دفاعی بود سازه ها ساده و چوبی بودند، بلافاصله با یک حریق خانه ها آتش می گرفت ، وضعیت بهداشتی گرچه به نسبت زمان خودش در رشت بهتر بود اما امکانات بهداشتی در مقایسه با امروز بسیار اندک بود و بیماری ها فراگیر.
وی همچنین از بروز یک مورد مسمومیت از غذای نذری در شهر رشت یاد می کند که مردم شهر بسیج شدند و بیماران را به بیمارستان پورسینا و یک بیمارستان دیگر می بردند . می گوید خود من شاهد بودم مردی بدحال بود و سرتاپای لباسش در اثر قی کردن کثیف و هیچکس جلو نمی رفت موسیو آرسن او را بغل گرفت و به بیمارستان رساند .بار دیگری نیز در دهه ۴۰ یا ۵۰ در پارک شهر به مناسبت جشنی بستنی داده بودند و تعداد زیادی مسموم شده بودند.
جکتاجی تصریح می کند که بحرانهای طبیعی همیشه هستند اما هرچه به زمان حاضر می رسیم دنیای متمدن امکانات و تکنیک بیشتری را پیش روی ما می گذارد ،منتهی ما در شهر با سوء مدیریت و بی نظمی ، بی برنامگی، سهل انگاری، بافت پیچیده و هزارتویی، و بی توجهی مردم ناشی از عدم آموزش ، اطلاع رسانی و هدایت روبه رو هستیم .
وی با انتقاد از فقدان مدیریت مناسب و آینده نگری ، بی نظمی و سهل انگاری و شعار زدگی افزود: متولیان مدیریت بحران منتظر می مانند که بحران ایجاد شود، بعد آیا فکری بشود و توفیقی حاصل گردد و یا نه و پس از آن باز این مهم مشمول فراموشی می شود، بعد اگر بخواهند بودجه بگیرند به کمبود اعتبارات اشاره می کنند و تا بحران بعدی همه چیز از یاد می رود.بحثهایی مانند پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در حد شعار می ماند و اعتبارات قطره چکانی هم به درستی هدایت و مصرف نمی شود و عده ای با سمتهای متعدد و عدم تخصص مرتبط و کافی مسئول این کار می شوند.
جکتاجی خاطرنشان کرد: موفقیت کشورهای توسعه یافته در زمینه مدیریت بحران بیشتر از این سبب است هرکسی در راس پستی که هست خودش را مسئول تمام اختیار آن می داند و فروگذار نمی کند و اگر مدیر پدافند غیرعامل است هر لحظه فکر می کند بحرانی پیش رو است .
گیلان میزبان مظلوم کرونا
گیلان این استان محبوب مردم ایران و کانون گردشگری شمال کشور که محرومیت هایش همیشه در پس پرده زیبایی هایش پنهان شده در این برهه ، میزبان مهمان ناخوانده ای به نام کرونا است.
ویروسی که پس از تهران و قم به سرعت در گیلان جولان داد و شماری از مردم این خطه را مبتلا و روانه بیمارستان کرد. طبق آمار رسمی تا روز ۱۳ اسفند ۲۱۸ نفر در گیلان به این بیماری مبتلا شده اند و آماری از شمار قربانیان این بیماری در گیلان موجود نیست ؛ به گفته نماینده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مدیریت کرونا در گیلان تعداد دو هزار و ۳۰۰ تخت در استان برای بیماران تنفسی و افراد مشکوک به ابتلا به کرونا در نظر گرفته شده است.
نیروهای شاغل در بیمارستان ها با وجود همه کم و کاستی ها در حال مقابله با این بیماری همه گیر هستند و قربانیانی هم در این جنگ نابرابر داده اند.
ما تاب می آوریم
گیلان سرزمین میرزا کوچک و نهضت جنگل همیشه تاریخ سربلند بوده . پویشهای متعددی در فضای مجازی ایجاد شده و گروه های مردمی و سمن های گیلان با آگاهی از شرایط حساس خود دست به کار شده و اقداماتی را برای پاکسازی شهر و کاهش آلودگی ، تهیه ماسک، توزیع اقلام بهداشتی و ماسک و دستکش به منظور پیشگیری از شیوع ویروس کرونا در حال انجام دارند. عده ای نیز برای کمک در درمان بیماران و حتی انجام امور خدماتی بیمارستان ها اعلام آمادگی کرده اند .
مردم استان محروم اما به ظاهر بهره مند گیلان انتظار دارند که مسئولان مدیریت بحران و پدافند غیرعامل و متولیان نظام سلامت نهایت تلاش خود را برای عبور از این بحران انجام دهند.
همیاری ، همدلی و یاوری مردم با هم ، همکاری در زمینه پیشگیری از بیماری ، توجه به آموزش ها و توصیه های کارشناسان، تلاش پزشکان و پرستاران و دست اندرکاران بیمارستانها ، فعالیت تشکلها برای کمک به کاهش بحران، امدادرسانی دلسوزان عبور از این روزهای سخت را ممکن می سازد.
گروهی از جوانان در نقاط مختلف گیلان، پویش مبارزه با کرونا راه انداختند و به پاکسازی دستگاههای خودپرداز و برخی دیگر از اماکن عمومی ، دوخت ماسک ،آموزش بایدها و نبایدها از شیوه رعایت بهداشت فردی و عمومی تا نحوه صحیح استفاده از دستگاه های عابر بانک و آسانسور و زنگ و تلفن همراه ، دفع صحیح پسماندها و دستکش و ماسک استفاده شده
پرداختند.
مردم دیار میرزا همواره در مقابل اشغال این سرزمین سربلند سبز ایستادگی کرده اند و از توفان حوادث، بیماری ها، بحران های طبیعی نهراسیده اند و این بار نیز به کرونا اجازه تاج گذاری در این خطه سرافراز را نمی دهند.
چراغ گیلان و شهر رشت با وجود همه تندبادهای روزگار همچنان روشن و فروزان می ماند چرا که مردمانش پایداری را از درختان جنگلهای هیرکانی و پویایی را از موجهای خزر آموخته اند.