ابتدای دی ماه سال جاری خبرهای ضدونقیضی از شیوع یک بیماری ویروسی از خانواده ویروس کرونا در شهر ووهان چین منتشر شد. ویروسی که به سرعت در این شهر گسترش یافت و موجب قرنطینه مردم در شهر شد. انتشار این ویروس اما محدود به این شهر و چین نماند و بیش از ۶۰ کشور را در جهان درگیر کرد که ایران هم یکی از آن‌ها بود. این بیماری روزهای آخر بهمن ماه در ایران به صورت رسمی اعلام حضور کرد و تا لحظه تنظیم این گزارش بر اساس آمار کیانوش جهانپور سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آمار ابتلای قطعی به ویروس کرونا ۹۷۸ نفر و فوت ناشی از آن در مجموع به ۵۴ نفر رسیده است همچنین ۱۷۵ نفر از مبتلایان بهبود یافته و از بیمارستان ترخیص شده‌اند.
ورود این ویروس، نحوه اعلام و شیوه مقابله با آن هم هر روز با واکنش‌ها و ابعاد مختلفی روبرو شد. با این وجود با توجه به مذهبی بودن جامعه ایران، نظرات و رفتارهای مراجع تقلید و نهادها و مسئولان مذهبی هم مورد توجه ویژه قرار داشت. علما و مراجع تقلید قم و مشهد خواستار برخورد علمی و همگام با وزارت بهداشت شدند اما برخی از افراد و گروه‌ها از مرزهای علم و اصول در برخورد با این ویروس و بحران حاصل از آن فرسنگ‌ها فاصله گرفتند.
علما و مراجع درباره کرونا چه گفتند؟
«آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی» در پاسخ به پرسشی درباره حکم شرعی شرکت در تجمعات مذهبی تاکید کرد: «اگر مسؤولین امور بهداشتی و پزشکی در این زمینه رعایت امری را لازم می‌دانند، رعایت آن برای جلوگیری از انتشار بیماری لازم است. در کل نباید کارهایی انجام داد که هرگونه احتمال عُقلایی مبتلا کردن یا مبتلا شدن به این بیماری در آن وجود داشته باشد، هرچند احتمال ضعیف باشد.»
آیت الله «حسین نوری همدانی» هم در این زمینه تاکید کرده است: «بی شک رعایت نکات بهداشتی وآن چراکه متخصصین مربوط به امرپزشکی بیان می‌دارند برهمگان لازم است و با رعایت این امور و توسل به حضرات معصومین علیهم السلام وقرائت قرآن کریم وادعیه انشاءالله همگان از این امتحان و ابتلاء سربلند بیرون بیایم.
«آیت الله ناصر مکارم شیرازی» دیگر مرجع تقلید در پاسخ به اینکه چنانچه بر اثر سهل انگاری افراد مبتلا به بیماری‌های واگیردار و عدم توجه به رعایت بهداشت، این بیماری به دیگران سرایت کند و موجب بروز خسارت گردد، آیا ضامن هستند؟ تاکید کرد: «در صورتی که این کار سبب ابتلای به بیماری خطرناک منتهی به مرگ می‌شود دیه تعلق می‌گیرد و آن کس که باعث شده باید دیه را بپردازد و اگر فقط هزینه درمانی سنگینی دارد آن را باید بپردازد.»
آیت الله «عبدالله جوادی آملی» از مراجع تقلید در پیامی، ازجامعه پزشکی، وزیر بهداشت و همه افرادی که تلاش خود را در درمان بیماری‌ها و تامین بهداشت مردم در مقابل ویروس کرونا دارند، تشکر و قدردانی کرد.
آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی از مراجع تقلید نیز گفت: از ملت بزرگ و شریف ایران درخواست دارم که با رعایت اصول بهداشتی، به توصیه‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توجه کامل داشته باشند.
آیت الله «جعفر سبحانی» هم با تاکید ضرورت توجه به هشدار ها و توصیه‌های پزشکی برای مقابله با ویروس کرونا گفته است: توصیه پزشکان و مسئولان بهداشتی و درمانی کشور برای مقابله با کرونا از جمله عدم حضور در اجتماعات برای ما حجت است.»
از همان روزهای ابتدایی درخواست ستاد مقابله با کرونا برای تعطیلی اجتماعات حجت الاسلام «احمد مروی» تولیت آستان قدس رضوی اقدامات و تصمیمات این نهاد را تابع وزارت بهداشت دانست و گفت: «ما در خصوص تعطیلی حرم به دلیل شیوع ویروس کرونا نظر و دخالتی نداریم، وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی هر نظری داشته باشند، تابع نظر آن‌ها هستیم.»
دروس حوزوی قم هم در نهایت تعطیل اعلام شد و معاونت آموزش حوزه‌های علمیه با صدور اعلامیه‌ای از تعطیلی تمام دروس و امتحانات حوزوی برای کنترل و جلوگیری از شیوع بیماری کرونا تا اطلاع ثانوی خبر داد. بسیاری از ائمه جمعه و معتمدان مذهبی شهرهای مختلف هم درباره ضرورت همکاری با دولت برای مهار شیوع ویروس در کشور تاکید کردند.
مدعیان دینداری و اقدامات غیرمتعارف
اما تمام واکنش‌ها در جامعه به موضوع مقابله با کرونا مانند مراجع تقلید، عقلایی و متناسب با علم روز دنیا نبود. افرادی که پیش از این نسخه های کتاب های پزشکی را آتش زده بودند این بار هم نسخه های عجیب و دور از عقل در فضای مجازی و حقیقی منتشر کردند. عباس تبریزیان که مکتبی با عنوان طب اسلامی دارد نه تنها توصیه و تاکید پرهیز از حضور در اجتماعات را نادرست دانسته و مردم را به دیدار با یکدیگر و حضور در تجمعات دعوت می‌کند بلکه مدعی است با موادی چون عسل و دارچین و سیاهدانه می‌توان این بیماری را درمان کرد.
«حسین روازاده» دیگر فردی است که اظهارنظرهای عجیب او درباره بیماری‌ها چندین سال است که در فضای مجازی و حقیقی منتشر می‌شود. وی در تازه‌ترین اظهارنظر خود درباره کرونا گفته است: «من به قم آمده، هم در مسجد و جلسات خصوصی با همه روبوسی می‌کنم، هم مرقد می‌روم. این‌ها داستان است، این‌ها می‌خواهند دین ما را از ما بگیرند و به ما صدمه بزنند. کاری که دارند انجام می‌دهند هیچ معنایی ندارد. ضمنا این چه بیماری است که شما اینقدر گنده‌اش کردید؟ مگه درمانش کاری دارد؟ من اعلام آمادگی می‌کنم، شخصا ورود می‌کنم به آنجایی که این بیماران هستند، درمانشان را شروع می‌کنیم تا ببینید چقدر سریع درمان می‌شوند.»
برخی افراد و گروه‌ها هم طی هفته‌های گذشته تلاش کردند در برابر تعطیلی تجمعات مقاومت نشان دهند اما نامتعارف‌ترین اقدام و حرکتی که طی روزهای گذشته در شبکه های مجازی و تلویزیون های فارسی زبان خارج از ایران بازتاب بسیاری داشت و مورد انتقاد بسیاری از کابران این شبکه‌ها و طعن و کنایه رسانههای بیگانه قرار گرفت، لیسیدن ضریح امام رضا (ع) بود که میزان واکنش های منفی به انتشار این ویدیو سبب شد که دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان خراسان رضوی عامل این حرکت خارج از عرف را بازداشت کند.
توهمات این عده و مخالفت عجیب آن‌ها با موضوعات علمی و بهداشتی در حالی است که یکی از ستون‌های دین اسلام پاکیزگی است و روایات متعددی هم در سیره رسول خدا و هم ائمه معصومین از تلاش و تکاپوی آن ها برای بهره‌گیری از علم روز دنیا دیده شده و به یادگار مانده است.
یکی از افتخارات فقه و مذهب شیعه متناسب بودن با مقتضیات زمانه است و علما و بزرگان شیعه همواره رویکرد منطقی در قبال مسائل مستحدثه داشته اند. برخی اقدامات غیرمتعارف مدعیان دینداری دست بر قضا در همین نهاد حوزه و دین هم با واکنش قاطع مواجه می‌شود. در ماجرای کرونا هم با اظهارات و تصمیمات مراجع تقلید و مسئولان حوزه های علیمه و مذهبی کشور هم روشن است که نظر قاطبه مراجع تقلید شیعه در شهرهای قم و مشهد ضرورت همکاری تمام و کمال با وزارت بهداشت و بر اساس روش‌های علمی است.
در این میان ممکن است عده‌ای دانسته و آگاهانه و با انگیزه زیر سوال بردن مفاهیم ارزشمند دینی دست به اقدامات خلاف عرف و شئونات اسلامی زنند یا نادانسته و جاهلانه رفتار و گفتاری نشر دهند که نه تنها در شان اولیا و معصومین نیست بلکه میتواند ناامنی ذهنی و روانی را هم در جامعه اسلامی سبب شوند.
در عین حال این نکته را هم نباید فراموش کرد که رسانههای فارسی زبانی که از دشمنان ایران ارتزاق می‌کنند در ماجرای اپیدمی کرونا و در حالی که ملت ایران وسط مهلکه و کارزار با این ویروس منحوس هستند، با انتشار اخبار منفی با روح و روان ملت ایران بازی کردند. شبکه‌های اجتماعی صحنه های زیبایی از همدلی و همکاری و فداکاری اقشار مختلف مردم برای مقابله با این ویروس را ثبت کرده‌اند در این شبکه‌ها برخی رفتارها و اقدامات غیرمتعارف همچون لیسیدن ضریح بقاع متبرکه آن هم از سوی اقلیتی معلوم الحال هم منتشر شده است ولی رسانههای فارسی زبان ترجیح دادند در راستای "رسالت حرفه‌ای" خود چنین صحنه‌هایی را بازنشر کنند.