«پیرمحمد ملازهی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، با اشاره به توافق هفته گذشته آمریکا و طالبان گفت: آمریکا به دو دلیل به سمت توافق و گفت‌وگو با طالبان رفت؛ دلیل نخست این بود آمریکا به این فهم رسید که از نظر نظامی در افغانستان شکست خورده و به اهدافش در این کشور نرسیده و دلیل دوم، تلاش ترامپ برای فروش این توافق به رای‌دهندگان آمریکایی است.
وی با بیان اینکه طالبان پس از ۱۹ سال اشغال افغانستان توسط آمریکا روز به روز به قدرتش افزوده می‌شود، اظهار داشت: بیش از ۵۰ درصد افغانستان در اختیار و تسلط طالبان است و ناکامی در مقابله با آنها موجب شده تا آمریکا بفهمد در مقابله نظامی با آنها دستاوردی ندارد. آمریکایی‌ها در زمان ریاست‌جمهوری اوباما به این فهم رسیده بودند ولی نمی‌توانستند و نمی‌خواستند این مسئله را بپذیرند.
این کارشناس ارشد مسائل سیاست خارجی ادامه داد: طراحی زمان اوباما این بود که راه‌حل سیاسی به آزمایش گذاشته شود. ترامپ هم همین راه را ادامه داد و در این چارچوب، زلمای خلیل‌زاد که خود فردی پشتون بود از نئوکان‌های آمریکایی محسوب می‌شود را به عنوان نماینده ویژه خود در امور افغانستان انتخاب کرد.
توافق با آمریکا راه برگشت طالبان به قدرت را باز می‌کند
ملازهی با اشاره به نقش خلیل‌زاد در مذاکرات آمریکا و طالبان تصریح کرد: خلیل‌زاد فرد بسیار باهوشی است و شرایط گفت‌وگو میان آمریکا و طالبان را فراهم کرد. او توانست طالبان را متقاعد کند جنگ با آمریکا فایده ندارد و تنها راه حل بازگشت به قدرت، راهکار سیاسی و از طریق گفت‌وگو با آمریکا است. خلیل‌زاد ملابرادر و تیم او را با این استدلال قانع کرد و در حال پیش بردن این توافق است.
وی افزود: توافق آمریکا و طالبان راه را برای برگشت طالبان به قدرت از طریق سیاسی باز می‌کند. از این طریق که احتمالا دولت موقت ۱۸ ماهه‌ای بر سرکار خواهد آمد که طالبان در آن شریک قدرت است و پس از آن، با حضور در انتخابات می‌تواند قدرت را در اختیار بگیرد.
دولت مرکزی افغانستان در توافق آمریکا و طالبان دور خورد
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی درخصوص موضع دولت مرکزی افغانستان به توافق آمریکا و طالبان هم خاطرنشان کرد: دولت کابل در این توافق کنار گذاشته شده و اختلافات درونی دولت میان عبدالله عبدالله و اشرف غنی هم دور زدن دولت را برای آمریکا راحت‌تر کرد. جنجال‌های داخلی و انتخاباتی هم موجب شد تا فضا به سود طالبان باشد.
ملازهی با بیان اینکه دولت مرکزی افغانستان در توافق آمریکا و طالبان دور خورده و از سویی نمی‌توانداین توافق را بپذیرد، ابراز داشت: طالبان در توافق با آمریکا پذیرفته که به نیروهای آمریکایی حمله نکند و افغانستان به محلی برای ضربه زدن به آمریکا و متحدانش تبدیل نشود. در عین حال آنها عدم حمله به مواضع نیروهای دولتی افغانستان را قبول نکردند. حال این موضوع مطرح است که در شرایط هرج و مرج سیاسی، آیا نیروهای نظامی افغانستان در غیاب ارتش آمریکا و ناتو توان جنگیدن با طالبان را دارند یا خیر.
احتمال تغییر ساختار سیاسی افغانستان به نظام فدرالی وجود دارد
وی با تاکید بر اینکه طالبان در صحنه میدانی دست بالا را دارد و بعید است ارتش افغانستان توان جنگیدن با آنها را داشته باشد، عنوان کرد: من فکر می‌کنم آمریکایی‌ها در برخورد میان ارتش افغانستان با طالبان دخالت کند و اجازه شکل‌گیری جنگ گسترده را ندهد هرچند که احتمال برخوردها و جنگ‌های کنترل شده وجود دارد اما در نهایت طرفین به یک توافق برسند.
این کارشناش ارشد مسائل افغانستان در تشریح بیشتر این مسئله یادآور شد: احتمالا دولت افغانستان و طالبان به طرح موقتی برسند که براساس آن، دولت موقتی ۱۸ ماهه بر سرکار باشد، قانون اساسی اصلاح شده و امکان مشارکت طالبان در قدرت فراهم شود. در این چارچوب، ساختار سیاسی و اداری که از «اجلاس بن» استخراج شده بود، تغییر می‌یابد و افغانستان به چهار ایالت پشتون‌نشین، ازبک‌نشین، تاجیک‌نشین و هزاره‌نشین تقسیم می‌شود.
ملازهی افزود: در هر یک از این ایالت‌ها، دولت و مجلسی محلی تشکیل می‌شود و نظام سیاسی افغانستان، به نظام پارلمانی تغییر می‌یابد و دولت مرکزی، دولتی خواهد بود که هر کدام از این ایالت‌ها سهمی در آن داشته باشند.
وی با تاکید بر ضرورت کاهش تنش در افغانستان بیان کرد: ادامه جنگ طالبان با نیروهای دولتی خطر تجزیه افغانستان را بیش از هر زمان دیگری افزایش می دهد به ویژه آنکه نیروهای جهادی که در شمال افغانستان حضور دارند، اگر دست به سلاح ببرند، خطر تجزیه افزایش می‌یابد.
طالبان می‌خواهد به قدرت برگردد
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی درباره پایداری توافق آمریکا و طالبان گفت: ۴۰ سال است که افغانستان درگیر جنگ نظامی است. این کشور دو بار از سوی شوروی و آمریکا اشغال شده و شرایط نظامی نتوانسته به سرانجامی برسد. هم‌اکنون هم با قاطعیت نمی‌توان درباره پایداری یا عدم پایداری توافق آمریکا و طالبان صحبت کرد ولی آمریکایی‌ها برای خروج از افغانستان و اجرای توافق‌شان با طالبان مصمم هستند.
ملازهی اضافه کرد: یک عامل موثر در این توافق این بود که طالبان هم به این درک رسیده بود که از طریق جنگ با آمریکا نمی‌تواند به قدرت برگردد. آنها هر طور که شده، می‌خواهند به قدرت بازگردند بنابراین تا زمان رسیدن به قدرت، به توافقاتشان پایبند می‌ماند.
وی با بیان اینکه آمریکا هم برای خروج از افغانستان مصمم است، اظهارداشت: حداقل آنکه تا زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا کاری نمی‌کند که این توافق ملغی شود چراکه ترامپ می‌خواهد این توافق را به رای‌دهندگان آمریکایی بفروشد و بگوید من به جنگ خاتمه دادم، نیروهای نظامی آمریکا را از افغانستان خارج کردم، دیگری کسی کشته نمی‌شود و هزینه مالیات‌دهندگان آمریکایی دیگر بی‌جهت خرج نمی‌شود و در آمریکا صرف می‌شود.
این کارشناس ارشد مسائل افغانستان درباره فرصت‌ها و تهدیدهای توافق آمریکا و طالبان برای ایران هم گفت: ایران از ابتدا با اشغال نظامی و تداوم حضور نظامی آمریکا در افغانستان مخالف بود. خروج نظامی ایالات متحده از افغانستان به سود ایران است اما اگر طالبان بتواند به قدرت برسد، آنها از نظر ایدئولوژیک به ریاض و از نظر سیاسی به اسلام‌آباد نزدیک هستند و این به معنای قدرت‌گیری رقبای منطقه‌ای ایران در افغانستان است.
ملازهی با بیان اینکه اینکه توافق آمریکا و طالبان شرایط متناقضی را برای ایران به وجود آورده است، خاطرنشان کرد: دستگاه سیاست خارجی ایران باید میان این شرایط تناقض‌آمیز توازن ایجاد کند و بتواند شرایط را به سود تهران عوض کند. اگر این توازن ایجاد شود، قدرت ایران در افغانستان بیشتر می‌شود اما اگر نتوان این توازن را ایجاد کرد، رقبای منطقه‌ای ایران قدرت بیشتری می‌یابند.