مرداد ماه سال گذشته بود که کشف هشت تخته پوست و چهار جمجمه ببر در باغ وحش مشهد که متعلق به ببرهایی بود که هفت قلاده آن سالهای گذشته و یک قلاده نیز فروردین همان سال تلف شده بودند خبرساز شد و توجه دوستداران و متولیان محیط زیست را به این مجموعه جلب کرد.
تلف شدن هفت توله ببر تازه متولد شده در مجموعه باغ وحش مشهد که علت مرگ آنها در ابتدا عفونت تنفسی اعلام و سپس این علت با تشکیک کارشناسان مواجه شد حساسیت‌ها در روند نگهداری از گونه‌های ارزشمند حیوانی را در این مجموعه با نگرانی شدید و حساسیت مضاعف متولیان محیط زیست همراه کرد.
تشکیل کمیته حقیقت‌یاب برای پیگیری علت مرگ هفت توله ببر موجب نمایان شدن دیگر ابعاد نواقص و مشکلات این مجموعه و ورود جدی متولیان محیط زیست به این پرونده شد که مواردی چون نداشتن مجوز فعالیت، قرار گرفتن در داخل شهر، عدم رعایت فضا و استاندارد محیطی برای گونه‌ها، ضرورت تعدیل گونه‌های جانوری و عدم وجود امکان بهره‌مندی از خدمات اداره کل دامپزشکی به دلیل نداشتن مجوز تنها بخشی از این مشکلات بود.
تعطیلی و پلمب باغ وحش مشهد بخشی از اخبار متعدد مربوط به این مجموعه طی امسال بود که البته با اندکی اغماض و ارائه مهلت‌های متعدد برای اعمال دستورالعمل‌ها و رعایت استانداردها به این مجموعه در جهت حفظ و ماندگاری آن برای فعالیت در چارچوب قانون و استانداردها تلاش شد.
باغ‌وحش وکیل آباد نوستالژی سفر به مشهد
در جنوب غربی مشهد و هم جوار با پارک جنگلی وکیل آباد، باغ وحش وکیل آباد، تنها باغ وحش مشهد قرار دارد. در این باغ وحش از انواع گونه‌های حیوانی نگهداری می‌شود.
پیشینه تأسیس اولین باغ وحش شهر مشهد به سال ۱۳۳۹ می‌رسد که محل آن در محدوده خواجه‌ربیع فعلی قرار داشت. با ایجاد شرکت باغ‌وحش وکیل‌آباد در سال ۱۳۵۹ مشهد شاهد ایجاد دوباره باغ‌وحش در ورودی پارک جنگلی وکیل‌آباد در زمینی به وسعت چهار هکتار شد. این مکان بزرگترین باغ‌وحش ایران است و بیشترین حیوانات و گونه‌های جانوری را در خود دارد.
باغ وحش وکیل آباد، تنها باغ وحش مشهد و خراسان رضوی در این وسعت و موقعیت است. این باغ وحش دارای حیوانات گوشتخوار و علف‌خوار، آبزی، خزنده و پرنده است و از جمله حیوانات آن می‌توان به شیر، ببر، خرس، خوک، گراز، گربه وحشی، انواع پرندگان، چهار نوع گوزن و شامپانزه اشاره کرد.
همچنین در این مجموعه برخی حیوانات در حال انقراض و برخی حیوانات بسیار کمیاب همچون ببشیر که گونه‌ای جدید از گربه سانان و حاصل جفت‌گیری ببر نر و شیر ماده است نیز یافت می‌شوند.
ببر بنگال، ببر اندونزی، تیزشاخ سفید، قوچ و میش آئوراد، تمساح، لاما ، پلنگ آفریقا و سیاه‌گوش از جمله حیواناتی هستند که منحصرا در این مجموعه نگهداری می‌شوند.
طبق آمار، مجموعه باغ وحش مشهد ۱۲۵ گونه جانوری شامل ۴۹ گونه پرندگان، ۶۱ گونه پستانداران و جوندگان، پنج گونه خزندگان و ۱۰ گونه آبزیان وجود دارند که در مجموع تعداد آنها به ۸۱۲ گونه می‌رسد و تکثیر گونه‌های در حال انقراض نیز یکی دیگر از فعالیت‌های مهم در باغ وحش مشهد محسوب می‌شود.
پرونده تعطیلی باغ‌وحش مشهد بسته شد
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: نظر به انجام اصلاحات و رفع سوء مدیریت در باغ وحش مشهد، خوشبختانه پرونده تعطیلی این مجموعه و منحل شدن آن بسته شده است.
تورج همتی افزود: خوشبختانه شاهد اجرای دستورالعمل‌های زیست محیطی، رعایت استانداردها و فضاسازی محیط طبق نظر کارشناسان محیط زیست برای گونه‌های مختلف در این مجموعه هستیم.
وی با اشاره به تغییر مدیریت داخلی مجموعه و انجام اقدامات اصلاحی خوب طی دو ماه گذشته در این مجموعه اضافه کرد: اوضاع این مجموعه از نظر محیط زیستی و زیست گونه‌های مختلف جانوری مناسب ارزیابی می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با بیان اینکه باغ وحش مشهد یکی از مدرن‌ترین مجموعه‌های نگهداری حیوانات در کشور است افزود: قرار داشتن این مجموعه در منطقه شهری مشکلی نیست که بخواهیم به خاطر آن این واحد ارزشمند را تعطیل کنیم زیرا باغ وحش‌های اغلب شهرهای کشور نزدیک یا در محل شهر واقع شده‌اند.
همتی گفت: رعایت استانداردها و دستورالعمل‌های زیست محیطی در این مجموعه بروز مشکلات احتمالی را به حداقل می‌رساند لذا مشکلی از این باب نداریم.
وی افزود: هم اکنون تمامی گونه‌های این مجموعه دارای میکروچیپ هستند و کنترل شبانه‌روزی این گونه‌ها توسط متخصصان و کارشناسان حیات وحش در حال انجام است.
میکروچیپ یک ریزتراشه به کوچکی یک دانه برنج است که در زیر پوست، داخل حفره بینی، و قسمت‌های مختلف بدن انسان یا حیوان با سرنگ مخصوصی تزریق می‌شود. میکروچیپها انواع مختلفی دارند برخی انواع آن برای شناسایی، برخی در پزشکی، برخی برای جاسوسی و شنود و برخی برای خواندن و هک مغز و کنترل ذهن استفاده می‌شود.
مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی در خصوص تعدیل گونه‌های جانوری این مجموعه نیز گفت: تعدادی از گونه‌ها به سایر باغ وحش‌های کشور منتقل شده اند تا به این ترتیب استانداردسازی و آماده‌سازی فضای زیست برای دیگر گونه‌ها با در نظر گرفتن فضای فیزیکی موجود در باغ وحش مشهد امکان پذیر باشد.
همتی افزود: بنابراین به واسطه این انتقال، رعایت استانداردها و فضای زیست برای گونه‌های نگهداری شده در این مجموعه به راحتی انجام شد.
کرونا و تعویق صدور مجوز باغ وحش
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی با بیان اینکه قرار بود جلسه‌ای با موضوع رسیدگی به موضوع صدور مجوز برای باغ وحش مشهد برگزار شود گفت: شیوع بیماری کرونا و پیامدهای ناشی از آن موجب لغو چندین باره این جلسه شد.
همتی افزود: به صورت کلی صدور مجوز برای این مجموعه انجام خواهد شد تا بخشی از مشکلات ناشی از فقدان مجوز، برطرف شود.
وی ادامه داد: باغ وحش مشهد به دلیل نداشتن مجوز نمی توانست از خدمات دامپزشکی اداره کل دامپزشکی و خدمات اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی استفاده کند.
مدیرکل محیط زیست خراسان رضوی گفت: بنا شد برای این مجموعه فعلا مجوزی یک ساله صادر شود تا شاهد برطرف شدن مشکلات مرتبط با مجوز باشیم.
همتی افزود: علاوه بر این کارگروه ساماندهی باغ وحش مشهد فعال است و تصمیمات سه جانبه از سوی اداره کل محیط زیست، دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد و اداره کل دامپزشکی با کنترل مرتب وضعیت این مجموعه در حال اخذ و اجرا است.
وی ادامه داد: باغ وحش وکیل‌آباد مشهد یکی از مجموعه‌های ارزشمند، نوستالژیک و خاطره ساز برای مردم ایران و شهروندان این شهر است و خوشبختانه با رعایت اصول و موازین قانونی شاهد تداوم فعالیت قانونی این مجموعه خواهیم بود.