همان زمان یعنی حدود سه هفته پیش برخی بیمارستان های گیلان با انتشار یک خبر چند خطی در تارنمای خود از برگزاری دوره های آموزشی کادر درمانی برای مقابله با ویروس کرونا خبر دادند؛ سه روز بعد یعنی در سی ام بهمن ماه وزارت بهداشت شیوع این بیماری را از شهر قم تایید کرد و پس از آن نام گیلان به عنوان دومین استان درگیر بیماری به طور رسمی اعلام شد.
تازه ترین خبرها از گیلان اینکه دکتر محمدحسین قربانی نماینده تام الاختیار وزیر بهداشت در مقابله با کرونا در گیلان گفته است:«در ١٥ روز گذشته تعداد بیماران ورودی به مراکز درمانی استان به دلیل مشکلات حاد تنفسی چهار هزار و ٥٤٩ نفر بوده که هنوز یک هزار و ٧٩٣ بیمار در بیمارستان های گیلان بستری هستند.
به گفته او، «۲۰۰ نفر فوتی هم ثبت شده داشتیم که عمده آنها دارای عفونت‌های تنفسی بودند اما بدون مشخص شدن نتیجه آزمایشات و کیت های تشخیص نمی توان علت فوت آنها را بیان کرد.»
در روزهای نخست اعلان رسمی شیوع بیماری در گیلان؛ مرگ دو شهروند تایید می شد و تا هشتم اسفند تعداد متوفیان سه نفر و مبتلایان کرونا در این استان ۱۷ نفر بود اما از نهم اسفند سکوت رسانه ای درباره مبتلایان و متوفیان و شرایط استان، غلبه کرد تا جایی که در نهایت پانزدهم اسفند نماینده پیشین وزیر بهداشت در گیلان زبان به بحرانی بودن شرایط گشود و حتی هشدار داد: «خطر شیوع ویروس کرونا در سراسر استان بسیار بالاست و همه در خطرند.»
دکتر مهدی شادنوش شرایط استان را «وخیم» توصیف کرده و گفته بود:«در این مراکز افرادی هستند که طی مدت زمان کوتاهی پدر، مادر و عزیزان خود را در اثر ابتلا به این بیماری از دست داده اند و هم اکنون عزیزی دیگر را در بیمارستان دارند.»
این سخنان به این معنی بود که نبرد با کرونا در استان گیلان از سطح اجتماع عبور کرده و به نبردهای خانگی رسیده است یعنی نه تنها یک عضو خانواده بلکه چند عضو مبتلا شده و یا حتی جان خود را از دست داده اند.
وی حتی گفته بود: همه گستره استان آلوده است و این ویروس در حال چرخش است.
افزایش تخت های بیماران کرونایی در بیمارستان ها
در روزهای آغازین شیوع بیماری کرونا در کشور یعنی سوم اسفند، وزارت بهداشت در هر استان یک یا چند بیمارستان را برای پذیرش بیماران معرفی کرد و به این ترتیب در گیلان بیمارستان رازی رشت به عنوان بیمارستان اصلی و ۶ بیمارستان دیگر شامل امینی لنگرود، شهید نورانی تالش، نیکوکار املش، رسالت ماسال، شهدای رضوانشهر و قدیمی لاهیجان به عنوان بیمارستانهای با قابلیت تخلیه اضطراری در نظر گرفته شدند.
اما با گذشت زمان مسئولان ناگزیر به افزایش تعداد تخت های بیمارستانی برای بیمارانی شدند که با مشکل حاد تنفسی و عفونت ریه مراجعه می کردند به طوری که دوازدهم اسفند ماه اعلام شد در گیلان ظرفیت تخت های بیمارستانی ویژه بیماران تنفسی و افراد مشکوک به ابتلا به کرونا به ۲ هزار و ۳۰۰ تخت افزایش یافته است.
علاوه بر تمامی ظرفیت ۳۰۰ تختخوابی بیمارستان رازی، بیمارستان رسول اکرم (ص) نیز با ۲۰۰ تخت وارد مدار خدمت رسانی به بیماران مبتلا به بیمارهای عفونی تنفسی شد.
همچنین بیمارستان نیروی دریایی ارتش در رشت به عنوان مرکز پشتیبان آماده سازی شد و اکنون ۱۰۵ بیمار در این مجموعه بستری شده‌اند.
البته در کنار آن تجهیز سه بیمارستان تازه تاسیس در شهرهای تالش، لنگرود و انزلی نیز برای این نوع بیماران در دستور کار قرار گرفت تا ۳۲ تخت در بیمارستان نیروی دریایی انزلی، ۲۵۰ تخت در تالش و ۱۵۰ تخت در لنگرود به مدار خدمت رسانی افزوده شود که گفته شده این بیمارستان ها در هفته جاری به بهره برداری می رسند.
مشکلات زیرساختی نظام بهداشت گیلان
گیلان با ۲.۵ میلیون نفر جمعیت ثابت و حضور همیشگی صدها هزار گردشگر و مسافر دارای ۳۶ بیمارستان دولتی و خصوصی، ۱۴۰۰ تخت بیمارستانی با حدود ۲۳۵۰ پزشک عمومی و متخصص و ۶ هزار و ۱۵۸ کادر پرستاری است.
به گفته مردم و به تائید مسئولان دانشگاه علوم پزشکی استان، بیمارستانهای گیلان از حیث فیزیکی و تجهیزات درمانی با مشکل روبرو بوده به طوری که حتی ارسلان سالاری رئیس دانشگاه علوم پزشکی، خدمات بهداشتی و درمانی گیلان پیش از بروز بیماری کرونا از کمبود ۹۰۰ پرستار در بیمارستان های استان خبر داده بود.
سرانجام دانشگاه علوم پزشکی گیلان نهم اسفند ماه خواستار دریافت کمک پزشکان عمومی و پرستاران داوطلب برای خدمت رسانی به بیماران استان شد؛ در آن زمان تعداد موارد مشکوک به بیماری کرونا در استان هزار و ۲۶۰ مورد اعلام شده بود.
همچنین با اینکه ابتدا گفته شده بود برای پذیرش بیماران نیازی به ایجاد بیمارستان صحرایی برای پذیرش بیماران مشکوک به کرونا نیست، اما در نهایت از نیمه اسفند ماه با اجرای این طرح موافقت شد و هجدهم اسفند این بیمارستان با ظرفیت پذیرش ۸۰ تا ۱۲۰ بیمار در محوطه بیمارستان رازی رشت ایجاد شد.
پزشکان و پرستارانی که جان باختند
کادر پزشکی بیمارستان های گیلان این روزها شرایط دشواری را تجربه می کنند، هر از چندگاهی خبر درگذشت یکی از اعضای تیم پزشکی و پرستاری بر اثر ابتلا به ویروس کرونا منتشر می شود.
دکتر محمد محمدی پزشک پیشکسوت رشتی، دکتر محمد علی ربیعی پزشک شفتی، دکتر رضا کوچکی نیا پزشک آستانه اشرفیه، دکتر حمید لطفی پزشک متخصص ارتوپدی صومعه سرایی از جمله جان باختگان در مسیر خدمت رسانی به بیماران مبتلا به ویروس کرونا هستند ضمن آنکه دکتر سیامک دیوشلی متخصص اطفال انزلی مشکوک به ابتلا به کرونا هم در این روزها درگذشت.
اما در میان پرستاران هم؛ علی شیخ مرادی پرستار بیمارستان قائم (عج) رشت، نرجس خانعلی زاده پرستار بیمارستان لاهیجان و نیز غلامرضا وثوقی کیا پرستار تیم جراحی بیمارستانهای پورسینا و آریای رشت در این جهاد سلامتی، فوت کردند.
ایجاد نظام ارجاع بیماران حاد تنفسی
یکی دیگر از اقدامات انجام شده برای ساماندهی بیماران مشکوک به کرونا در گیلان، ایجاد سیستم ارجاع بیماران دارای مشکلات حاد تنفسی در رشت بود تا فرآیند درمان بیماران مشکوک سطح بندی شده و به این ترتیب فشار مراجعات مستقیم بیماران مبتلا به بیماری های حاد تنفسی چون آنفلوآنزا و کرونا به بیمارستان های این شهر کم شود.
به این ترتیب ۱۱ مرکز جامع خدمات سلامت در سطح شهر فعال شدند تا مردم برای بیماری های حاد تنفسی خود به این مراکز مراجعه کنند و در صورت تشخیص پزشک به بیمارستان ارجاع می شوند.
راه اندازی آزمایشگاه تشخیصی کرونا در گیلان از دوازدهم اسفندماه اقدام دیگری بود که در گیلان انجام شد تا تمامی تست های نهایی بیماران مشکوک به ابتلا به کرونا در استان انجام شود.
نگاهی به آخرین وضعیت شهرهای گیلان
وسعت کم استان گیلان، تراکم جمعیتی آن از سویی و گردشگرپذیر و ترانزیتی بودن استان از سوی دیگر بر شیوع بیشتر بیماری آن دامن زد هرچند نمی توان بارش برف کم سابقه در دهه سوم بهمن را هم بی تاثیر دانست زیرا سبب شد تا توان کادر پزشکی استان صرف رسیدگی به تبعات ناشی از کاهش دما و بیمارهای ناشی از آن باشد.
در شهرستان مرزی آستارا با ۹۱ هزار نفر جمعیت آخرین خبرها از مرگ ۲ بیمار مشکوک به کرونا حکایت دارد؛ با توجه به اینکه آستارا دروازه استان از سمت اردبیل و جمهوری آذربایجان به شمار می رود، طرح پایش بیماران در روزهای اخیر در این منطقه اجرا شده است.
طبق آمار فرماندار این شهر، از ۷۵ بیمار مشکوک به کرونا که در بیمارستان شهید بهشتی این شهرستان بستری بودند، ۳۰ نفر بهبود یافته و ۲ نفر فوت کرده‌اند و بقیه تحت مراقبت هستند؛ البته بیمارستان این شهر برای بیماران مشکوک به کرونا به ۲ دستگاه تنفس مصنوعی نیاز دارد.
شهرستان تالش که با ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دومین شهرستان پرجمعیت استان به حساب می آید نیز از گزند کرونا در امان نبوده و تا دهم اسفند ۴۶ بیمار مشکوک به کرونا در بیمارستان شهید نورانی تالش در بخش ایزوله بستری شدند که از این تعداد ۲۹ نفر بهبود یافته و ترخیص شده اند؛ با این حال ۶ نفر از بیماران مشکوک هم فوت کردند که نتیجه تست کرونای دو نفر مثبت بوده است.
شهرستان رضوانشهر با ۸۰ هزار نفر جمعیت یک بیمارستان ۳۲ تختخوابی دارد و به گفته فرماندار آن، این شهرستان بدلیل فقر امکانات درمانی و مجهز نبودن بیمارستان، قادر به پاسخگویی به همه نیاز های درمانی شهروندان نیست و مردم برای امور درمانی، اغلب به بیمارستان های شهرهای تالش، بندرانزلی و رشت مراجعه می کنند و از این رو آمار دقیقی از افراد مبتلا به ویروس کرونا در این مناطق در دسترس نیست.
دوازدهم اسفند ماه بود که سخنگوی شورای سلامت انزلی با اعلام وضعیت قرمز ویروس کرونا در این شهرساحلی، از افزایش آمار مبتلایان و فوتی های ویروس کرونا در انزلی خبر داد ولی هیچ آماری در این خصوص ارایه نکرد و فقط به مردم هشدار داد از خانه خارج نشوند؛ وی روز بعد از وجود ۷۳ بیمار حاد تنفسی مشکوک به ویروس کرونا در این شهر خبر داده و گفته بود « تعدادی هم فوت کرده اند».
در این میان شهرستان ماسال وضعیت بهتری دارد؛ آنطور که فرماندار آن سیزدهم اسفند ماه گفته، با اقدامات پیشگیرانه و همراهی به موقع مردم ماسال و شاندرمن فقط ۲ بیمار مشکوک به کرونا داشته که پس از چند ساعت از بیمارستان رسالت ترخیص شده اند.
شهرستان صومعه سرا نیز از نظر ابتلا به کرونا در وضعیت قرمز قرار دارد به طوری که سیزدهم اسفند شهرداری این شهر از طریق خودروهای سیار و بلندگو با اعلام وضعیت قرمز در شهر از مردم خواست به دستور مقامات در خانه هایشان بمانند و جز در موارد ضروری خارج نشوند.
در این شهرستان ۱۳۰ هزار نفری ساعت کار اصناف کاهش یافته و اقداماتی چون ضدعفونی شهر، تعطیلی مراکز گردشگری و اقامتی، توزیع ماسک رایگان و تعطیلی بازار هفتگی اجرایی شده است.
لاهیجان پایتخت چای ایران هم از حمله کرونا نه تنها در امان نمانده بلکه از کادر پزشکی این شهر قربانی هم گرفته است؛ با اینکه چهاردهم اسفند اعلام شد بزودی اوضاع در این شهرستان به روال عادی بر می گردد اما سه روز بعد فرماندار لاهیجان از اجرای مقررات قرنطینه ای برای کنترل بیماری در لاهیجان خبر داد.
به گفته مدیرشبکه بهداشت و درمان شهرستان لاهیجان از ابتدای شیوع بیماری حاد تنفسی، ریوی و آنفلوآنزا ۲۰۰بیمار ریوی و آنفلوآنزا در بیمارستان های این شهرستان بهبود یافته و ترخیص شدند. درحال حاضر ۹۳بیمار داری مشکلات ریوی و آنفلوآنزا در بیمارستان پیروز لاهیجان ، ۲۸نفر در بیمارستان میلاد و هشت بیمار نیز در بیمارستان شفای لاهیجان تحت درمان قرار دارند.
آنطور که رامین غلامپور مدیرشبکه بهداشت و درمان شهرستان لنگرود شانزده اسفند گفت، «۱۲۰ بیمار آنفلوآنزا و بیماری تنفسی در بیمارستان شهید امینی این شهرستان بستری و درحال مداوا هستند و تمامی ظرفیت بیمارستان امینی این شهرستان تکمیل است و تلاش می شود که با درمان سرپایی مبتلایان به آنفلوآنزا، بیماران بیشتری ترخیص تا امکان جایگزینی برای بیماران جدید فراهم شود.»
به طور کلی شیوع بیماری در شرق گیلان شدت بیشتری داشته به گونه ای که مسئولان نظام پرستاری و پرستاران بیمارستان های شرق گیلان چند روز پیش فراخوانی برای تامین اقلام بهداشتی و پیشگیری برای حفظ جان گروه های پزشکی و پرستاری منتشر کردند تا خیرین به کمک بشتابند.
البته کار درمانی این شهر امیدوارند با تجهیز و راه اندازی بیمارستان جدید لنگرود در هفته جاری که ظرفیت پذیرش آن ۱۳۷ تخت برآورد شده، بخشی از کمبودهای تجهیزاتی شرق گیلان رفع شود.
هرچند بیمارستان «نیکوکار» املش به عنوان یکی بیمارستان هایی اعلام شده که بیمار کرونایی پذیرش می کند اما تا این لحظه هیچ خبری از وضعیت این بیمارستان و تعداد بیماران بستری شده و حتی شرایط حاکم برکادر پزشکی و تجهیزات مورد نیاز آن رسانه ای نشده است.
فومن و شفت، سیاهکل، رودسر و رودبار از دیگر شهرهای مهم استان گیلان به شمار می روند که شرایط حاکم بر آنجا از نظر شیوع بیماری کرونا هنوز برای رسانه ها مشخص نشده است.
هرچند سکوت مسئولان استان در زمینه شیوع، ابتلا و فوت شهروندان گیلانی بر اثر این بیماری ادامه دارد اما این بیماری همچنان در استان می تازد و همین امر سبب شده تا اهالی این استان نیز ویروس را چندان که باید جدی نگیرند که شاهد مثالی آن رونق کوچه بازار و تردد عادی مردم در سطح شهر است.
اکنون باید دید که مسئولان استان گیلان با روشنگری و واقع بینی قصد نبرد با کرونا را دارند یا همچنان می خواهند سکوت رسانه ای خود را ادامه دهند و به صورت مقطعی به مردم هشدار دهند زیرا مشاهدات خبرنگاران ایرنا نشان می دهد با رویه فعلی هنوز اهالی گیلان خطر بیماری را درک نکرده اند و همچنان در کوی و برزن زندگی روزمره خود را می گذرانند.