روزهای پایانی سال بحث حقوق و دستمزد داغ است و فعالان در این بخش اظهارنظرهایی را در تعیین دستمزد و نقش آن در تولید و قیمت تمام شده کالا و خدمات بیان می‌کنند.
در این باره به سراغ نماینده کارگران و کارفرمایان در شورای عالی کار و یکی از کارشناسان حوزه کار رفتیم و نظر آنها را پرسیدیم.
برخی می‌خواهند دستمزد را فریز کنند
«ناصر چمنی» نماینده کارگران در شورای عالی کار به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: در بحث تعیین دستمزد سه ضلع کارگر، کارفرما و دولت خواسته‌هایی دارند و باید بررسی کنیم که این خواسته‌ها چه قدر به واقعیت جامعه نزدیک است.
وی افزود: اینکه گفته می‌شود دستمزدهای بالا تاثیر قابل توجهی بر قیمت تمام شده کالا دارد و ممکن است چرخه تولید را متوقف کند، پایه علمی ندارد.
نماینده کارگران اظهار داشت: بر اساس بررسی‌ها، میانگین تاثیرگذاری دستمزد در قیمت تمام شده بین ۵ تا ۶ درصد است و حتی اگر بیشترین میزان آن یعنی هفت درصد را هم در نظر بگیریم، تاثیر خاصی بر قیمت تمام شده کالا نخواهد داشت.
وی تصریح کرد: یکی از ترفندهایی که در تعیین دستمزد در ایام پایانی سال مطرح می‌شود تا اجازه ندهند دستمزد واقعی در کشور مصوب شود همین بحث نقش ۵۰ درصدی دستمزد در بهای تمام شده است.
چمنی گفت: سال گذشته افزایش حقوق ۳۶.۵ درصدی تصویب شد؛ همان موقع شایعه شد که این افزایش دستمزد موجب ریزش نیرو خواهد شد و کارگاه‌ها توان پرداخت ندارند و تعطیل می‌شود، اما بررسی‌ها بعد از ۱۱ ماه نشانگر روند رو به رشد اشتغال در کشور است.
وی افزود: در بررسی‌ها شاهد بودیم که دادخواست‌های اخراجی کارگران نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است و بر اساس آمار اعلام شده سازمان تامین اجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تقاضای بیمه بیکاری نیز کم شده است و در مقابل افزایش بیمه اجباری داشتیم.
نماینده کارگران اضافه کرد: چند سالی است که با این ترفند دستمزد را فریز کردند و ما شاهد بودیم که قدرت خرید جامعه کارگری کاهش یافته است.
وی افزود: زمانی که قدرت خرید جامعه کارگری که ۵۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهد، کاهش می‌یابد، رکود اقتصادی افزایش می‌یابد. بنابر این باید به صورت ملی به موضوع نگاه کنیم؛ در حالیکه در جلسه شورای عالی کار برخی از کارفرمایان در جلسات تنها کارخانه و واحد تولیدی خود را در نظر می‌گیرند و آن را به کل جامعه تسری می‌دهند.
وی افزود: دستمزد جزئی از عوامل تولید است و باید در کنار عوامل دیگر به صورت علمی سنجیده شود و تاثیر ۵۰ درصدی دستمزد در تولید امکانپذیر نیست.
سهم ۳۰ تا ۵۰ درصدی دستمزد در بهای تمام شده کالا و خدمات
«اصغر آهنی‌ها» نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: در اقتصاد چند بخش داریم؛ صنایع خرد، کوچک و متوسط، خدمات و صنایع بزرگ.
وی افزود: در صنایع بزرگ عموما بین یک تا ۱۰ درصد قیمت تمام شده تولید مربوط به دستمزد است. اما در صنایع کوچک و خرد و متوسط بین ۳۰ تا ۵۰ درصد و در بخش خدمات بیش از ۵۰ درصد است.
آهنی‌ها اظهار داشت: از سوی دیگر نکته قابل توجه این است که باید باید ببینیم بازار قدرت و کشش لازم برای افزایش قیمت را دارد؟
نماینده کارفرمایان در شورای عالی کار تصریح کرد: بنابراین هرچه دستمزد افزایش یابد به همان نسبت قیمت تمام شده و قیمت فروش افزایش می‌یابد.
وی اظهارداشت: با توجه به اینکه ۹۰ درصد اشتغال در صنایع خرد و کوچک است که در شرایط رکود بازار این واحدها با ظرفیت پایین کار می‌کنند و همواره با مشکلات مختلفی مواجه هستند و ممکن است به تعطیلی یا رکود کشیده شوند.
آهنی‌ها گفت: در یکی دو سال گذشته بیشترین ریزش‌ها در کشور در صنایع خرد، کوچک و متوسط بوده است.
وی تاکید کرد: البته این بحث فنی است و منکر این نیستیم که باید زندگی افراد نیز تامین شود که در قانون کار تمام این مسائل برعهده کارفرما گذاشته شود و بر این اساس است که تاکید داریم باید قوانین کار اصلاح شود.
نماینده کارفرمایان گفت: امسال سال سختی است و در این بحران‌های شدید، دولت باید بازار را کنترل کند و هزینه‌ها را کاهش دهد و در کنار آن با افزایش منطقی دستمزد از این شرایط عبور کنیم و اگر قرار باشد به صورت غیرمنطقی برخورد کنیم لطمه آن به چشم کارگران و اقتصاد کشور خواهد بود.
در کشور ما نقش دستمزد در قیمت تمام شده نسبت به کشورهای دیگر بیشتر است
«حمید حاج اسماعیلی» کارشناس حوزه کار نیز در این خصوص به ایرنا گفت: عوامل زیادی در بحث تاثیر دستمزد بر هزینه تمام شده کالا و خدمات نقش دارد. در ابتدا باید در نظر بگیریم که اقتصاد ما چه جایگاهی در بازار کار دارد.
وی افزود: اقتصاد ما دولتی است و در این نوع اقتصاد، دستمزد نقش کمی در قیمت تمام شده کالا و خدمات دارد.
کارشناس حوزه کار گفت: موضوع دیگر شرایط اقتصادی است که می‌تواند در قیمت تمام شده کالا و خدمات نقش داشته باشد. هر چه شرایط پیچیده‌تر باشد، تهیه مواد اولیه، صادرات و واردات و هزینه جانبی زیاد شود، موجب می‌شود که نقش دستمزد در قیمت تمام شده افزایش یابد.
وی افزود: موضوع دیگر نوع اقتصاد است، اقتصاد شامل بخش‌های صنعت، خدمات و کشاورزی است و به طور قطع نقش دستمزد در صنعت به مراتب کمتر از خدمات است.
حاج اسماعیلی گفت: اقتصاد ما اقتصاد خدماتی است و نقش دستمزد در قیمت تمام شده در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر که تولید محور هستند بیشتر است.
وی اظهارداشت: مورد دیگر عرضه و تقاضا است. وقتی تقاضا برای کار زیاد است و نرخ بیکاری بالاست، موجب می‌شود که دستمزد کاهش یابد و به تبع آن نقش دستمزد در هزینه تمام شده کالا و خدمات کمتر شود.
این کارشناس بیان کرد: پژوهش‌های انجام شده توسط سازمان‌های غیررسمی و کارشناسان بیانگر این است که نرخ دستمزد در هزینه تمام شده خدمات و کالا بین ۹ تا ۱۳ درصد است. البته در بخش‌های مختلف و در شرایط اقتصادی مختلف نیز متفاوت است. برای نمونه که در حال حاضر که در تحریم هستیم با شرایطی که تحریمی وجود ندارد متفاوت است.
وی اظهار داشت: حمایت‌هایی که دولت‌ها برای تسهیل فضای کسب و کار در کشور انجام می‌دهد، نقشی جدی دارد و اثر دستمزد را بر روی قیمت تمام شده کالا کاهش می‌دهد.
حاج اسماعیلی افزود: استفاده از روش‌های نوین تولید و فرآیندهای علمی موجب می‌شود نقش دستمزد در هزینه تمام شده کالا کاهش یابد.
وی تصریح کرد: در کشور ما چون به مباحث تخصصی و جوانب آن توجهی نمی‌شود خیلی سریع سراغ دستمزد می‌روند، در صورتی که اگر عوامل متعدد را بررسی کنیم هر کدام می‌تواند هزینه دستمزد را بر بهای تمام شده کالا و خدمات تغییر دهد.