سفر دریابان «علی شمخانی» به بغداد درست در برهه ای انجام شده که به دلیل درگیر شدن عراق در مبارزه با ویروس کرونا در هفته های اخیر کمتر مقام بلندپایه خارجی به این کشور سفر کرده است.
حضور شمخانی در بغداد و در شرایطی که عراق با مشکلات اقتصادی ناشی از کاهش قیمت نفت، خلاء قدرت سیاسی و رایزنی برای تعیین نخست وزیر جدید در کنار درگیر شدن با معضل کرونا مواجه است، از ابعاد مختلف نزد تحلیلگران و رسانه ها مهم ارزیابی شده است.
سفر شمخانی حتی سفر وزیر امور خارجه مصر را که یکشنبه گذشته وارد بغداد شده بود تحت الشعاع قرار داد و رسانه ها بیش از اینکه به ابعاد سفر «سامح الشکری» اهتمام نشان دهند هنوز هم سرگرم بحث و بررسی، اهداف و افق های سفر شمخانی هستند.
در این راستا معاون نخست وزیر سابق عراق در توئیتی یکی از اهداف سفر مهم شمخانی به بغداد را ناکامی جریان های سیاسی در توافق پیرامون انتخاب نخست وزیر جدید و تشکیل دولت دانستند.
«بهاء الاعرجی» نوشته که «سفر هیات بلندپایه ایرانی به بغداد یکی از نشانه ای شکست ما (رهبران و جریان های سیاسی عراق) در انتخاب نخست وزیر جدید است.»
این شخصیت و عضو سابق جریان صدر تلویحا اعتراض هایی که به دخالت خارجی در امور داخلی عراق می شود را به استهزاء گرفته و دخالت خارجی را ناشی از شکست سیاسی داخلی دانسته است.
در همین راستا کارشناس برجسته امنیتی عراق، ورود شخصیتی در حد و اندازه «علی شمخانی» به بغداد را برای سازماندهی اوضاع سیاسی داخلی عراق، انتخابی موفق از سوی جمهوری اسلامی ایران دانسته است.
«فاضل ابورغیف» در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشته است که شمخانی دارای اصول و ریشه های عربی است و پست هایی مانند فرمانده نظامی استان خوزستان، سپس فرمانده نیروی دریایی و همچنین وزیر دفاع داشته و دارای جهت گیری سیاسی اصلاح طلبانه است.
وی ادامه داده است که شمخانی شخصیتی تعامل گرا است و هدف سفر او به بغداد برای کمک به انتخاب نخست وزیر جدید است.
ابورغیف معتقد است که به دلیل ویژگی تعامل گرایی و غیر رادیکالی که دبیرشورای عالی امنیت ملی ایران دارد، زمانبندی سفر در برهه ای حساس و دقیق صورت گرفته است.
در همین چارچوب کارشناس امور راهبردی ایران که شخصا از اهالی استان خوزستان است و همواره در شبکه های تلویزیونی عرب زبان منطقه نیز به عنوان کارشناس از او استقبال می شود، در توئیتی به زبان عربی، سفر شمخانی را در ارتباط با انتخاب نخست وزیر عراق دانسته است.
«محمد صالح صدقیان» رییس مرکز عربی پژوهش های راهبردی ایران افزوده است که بسیار شنیدم و خواندم که هدف سفر شمخانی به بغداد برای بررسی امکان کمک به عراق برای خروج از بحران تشکیل دولت است.
وی ادامه داده است: «آنچه (از اوضاع داخلی عراق) می داند، تحولات بعدی مرتبط با میزان استقبال یا رد جریان های ذیربط (عراقی) از این پیشنهاد (ایران) است.»
صدقیان خاطر نشان ساخته است که شمخانی به بغداد آمده است تا بگوید که اگر کمک بخواهید جمهوری اسلامی ایران آماده ارائه کمک است و در غیر این صورت شما (جریان های سیاسی عراقی) مختارید اما ایران همواره در کنار شما باقی می ماند.
به نظر می رسد که سفر شمخانی بخشی از اهداف مورد نظر کارشناسان مزبور عراقی را محقق کرده و گزارش ها حاکی است که بعد از این سفر، همکاری و هم افزایی سیاسی برای خروج از بحران تشکیل دولت بین جریان سیاسی عراقی آسان تر و واقع بینانه شده است.
«نعیم العبودی» عضو پارلمان از فراکسیون «الفتح» در گفت وگویی با یکی از رسانه های عراقی گفته است که اکنون همکاری و تفاهم بیشتری بین جریان های سیاسی برای خروج بحران تشکیل دولت ایجاد شده است.
در همین چارچوب «فادی الشمری» از جریان حکمت ملی عراق نیز عنوان کرده است که در زمان حاضر انسجام و تفاهم بین جریان های سیاسی شیعی (بیت سیاسی شیعی) به نحوی است که تاکنون سابقه نداشته است.
این اظهار نظرهای امیدوارکننده گویای گشایش در بحران سیاسی تشکیل دولت و انتخاب نخست وزیر جدید است که انتظار می رود در آینده انعکاس مثبت آن در صحنه سیاسی عراق اتفاق بیفتد.
در این راستا پاره ای از مواضع کارشناسان سیاسی عراقی که با برخی از رسانه ها در خصوص اهداف سفر شمخانی به بغداد سخن گفته اند روی شبکه های اجتماعی نیز قرار گرفته است.
«عصام الفیلی» استاد علوم سیاسی دانشگاه «المستنصریه» بغداد از جمله این کارشناسان است که با برخی از رسانه های عربی منطقه پیرامون اهداف این سفر گفت وگوهایی داشته است.
وی می گوید: با وجود اینکه گفته می شود سفر شمخانی به بغداد در ارتباط با اخراج نیروهای آمریکایی از عراق است اما اهداف اقتصادی و تشکیل دولت جدید عراق نیز برای ایران حائز اهمیت است.
به گفته وی، میزان تبادلات تجاری در ۲۰۱۹ بین ایران و عراق بالغ بر ۱۲ میلیارد دلار اعلام شده و طبق برنامه باید این رقم در ۲۰۲۰ به ۲۰ میلیارد برسد اما شیوع کرونا در ایران و عراق بر این برنامه اثر گذاشته است.
وی خاطر نشان ساخته است که انتخاب نخست وزیر با توجه به اختلافات سیاسی داخلی که در عراق ایجاد شده، برای ایران حائز اهمیت است و بخشی از اهداف سفر شمخانی در ارتباط با سازماندهی اوضاع سیاسی داخلی عراق برای کمک به انتخاب نخست وزیر و تشکیل دولت جدید است.
شبکه تلویزیون «الحدث» سعودی که به این سفر اهتمام خاصی داده مدعی شده است که پرونده شهادت سرداران قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، مبارزه با ویروس کرونا و تشکیل دولت جدید در راس برنامه های شمخانی به عراق قرار داشت.
خبرنگار این شبکه تلویزیونی سعودی در بغداد گفته است که سفر شمخانی به بغداد دارای ابعاد «امنیتی»، «امنیتی – بهداشتی» و «سیاسی» است.
دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی شنبه شب گذشته در راس هیاتی به بغداد سفر کرده و شامگاه یکشنبه بعد از دیدار با روسای سه گانه و رهبران سیاسی و تعدادی از مقام های رسمی، پایتخت عراق را به مقصد تهران ترک کرد.
وی در این سفر با «عادل عبدالمهدی» نخست وزیری دولت پیشبرد امور، «برهم صالح» رییس جمهوری و «محمد الحلبوسی» رییس مجلس نمایندگان و «فالح الفیاض» مشاور امنیت ملی، «مصطفی الکاظمی» رییس سازمان امنیت و اطلاعات و «جعفر صادق علاوی» وزیر بهداشت عراق گسترش مناسبات دو جانبه را بحث و بررسی کرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران همچنین با جمعی از سران سیاسی از جمله سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی، هادی العامری رییس فراکسیون الفتح، نوری المالکی رهبر دولت قانون و دبیرکل حزب الدعوه اسلامی و حیدر العبادی رهبر فراکسیون النصر و دیگر شخصیت های سیاسی عراقی دیدار و گفت و گو کرد.