اخبار مبنی بر رشد تصاعدی ابتلا به ویروس کرونا در شهرهای مازندران از هفته آغازین شیوع در کشور راهکارهای مختلف از جمله محدودیت ورود مسافر به استان را مطرح و اجرایی کرد اما آیا واقعا دلیل این افزایش مسافرانند.
مسئولان استانی به دنبال چاره اندیشی مقابله با گسترش شیوع کرونا ابتدا اماکن گردشگری و اقامتی را تعطیل اعلام کرده و معذوریت خود را از پذیرش مسافر از شهرهای دیگر اعلام داشتند اما این در حالی است که فراموش کرده ایم مردم خود استان هم‌منشایی برای شیوع یا مقابله اند.
نقش انکار ناپذیر مردم در مقابله با گسترش ویروس از روز نخست با اعمال خانه نشینی و خودداری جدی از حضور بی مورد در خارج از خانه از سوی مسئولان وزارت بهداشت گوشزد شده اما همچنان به نظر می رسد این امر برای مردم بدیهی نشده است.
این روزها در خیابان ها و مراکز جمعی چون پارک که می گذری همچنان بازنشستگان و سالمندان که از قضا از دسته های پرخطر در ابتلا به این ویروس هستند را ردیف به ردیف و شانه به شانه و رو در رو بدون هیچگونه تجهیز بهداشتی از جمله دستکش و ماسک در همین پارک ها مشاهده می کنی که می توان این ضعیت را شرایطی خطرزا دانست.
پدران و پدربزرگانی که به دلیل احترام بزرگی و محبوبیت میان خانواده یکی از مهم ترین منتقلان ویروس کرونا خواهند بود.
در خیابان ها و مغازه ها هم بسیاری هستند که بدون باور به جدی بودن مساله همچنان در رفت و آمدند، این در حالی است که متولیان شهری حتی در برخی شهرها شرایط اورژانسی را از طریق ماشین های آتش نشانی اعلام عمومی کرده و از مردم مجدانه خواستند که از منزل خارج نشوند.
با وجود پرداختن جدی رسانه ها به مساله شیوع کرونا و اخبار گسترده صدا و سیما در مورد شرایط و توصیه های بهداشتی جدی بودن مساله برای بسیاری از مردم محرز نشده که خلوت نبودن معابر و خیابان ها خود گواهی بر این ماجراست.
دلایل روند تصاعدی شیوع کرونا در مازندران بی تردید نیازمند بحث کارشناسی است که دو علت هجوم مسافران و بی مبالاتی مهمانان استان و مشارکت نکردن مردم در رعایت هشدارهای بهداشتی از جمله آنهاست اما هرکدام از این دلایل خود عللی دارد که نیازمند بحث و کارشناسی است.
کرونا بی اعتمادی به رسانه ها را گوشزد کرد
در ۱۸ روز مهمانی ناخوانده ویروس کرونا از اعلام نخستین مورد مشکوک در شهر بابل تا امروز، فقط خبرگزاری ایرنا مازندران ۳۲۷ خبر و گزارش با موضوع ویروس کرونا منتشر کرد که از این تعداد ۸۰ مورد صرفا به تحلیل ویروس کرونا و اهمیت جدی گرفتن این ویروس مرگبار اختصاص داشت.
در کنار این، رسانه های دیگر و شبکه های تلویزیونی داخلی نیز به صورت شبانه روزی برنامه های خود را به موضوع کرونا اختصاص دادند و هشدار در مورد این ویروس را اولویت خود قرار داده که می توان تصور کرد فقط در عرض حدود سه هفته در زمینه ویروس کرونا صدها میلیون تومان برای اطلاع رسانی صرف شده است.
اما گویا گرد بی اعتمادی افکار عمومی به رسانه های داخلی سنگین تر از آن است که به این راحتی از میان برود.
یک کارشناس ارتباطات به خبرنگار ایرنا گفت: به نظر می رسد یکی از مهمترین عواملی که موجب افزایش روند ابتلا به ویروس شده است ناباوری مردم مازندران و حتی استان های دیگر در پذیرش شرایط خطر است که یکی از مهمترین دلایل آن عملکرد ناصحیح رسانه ها و سلب اعتماد مردم طی زمان است.
مجتبی برزگر افزود: در شرایط مختلف متاسفانه رسانه های ما با عدم صداقت در انتشار اخبار و محدودیت های موجود رسانه ای نتوانسته اند برای شرایط پرخطری چون امروز اعتمادسازی کنند.
وی تاکیدکرد: در شرایط فعلی هم اخبار ضد و نقیضی در مورد ورود ویروس به کشور و آمارهای متفاوتی در مورد تعداد مبتلایان و فوتی ها در فضای مجازی و رسانه های رسمی مطرح می شود و تناقض فاحشی را در مورد اخبار شاهدیم.
این کارشناس ارتباطات تاکیدکرد: اکنون نیز صداقت رسانه ها می تواند بهترین عامل در بهبود شرایط باشد شاید اگر اخبار حقیقی در مورد تعداد مبتلایان و فوتی ها منعکس شود مردم خطرناک بودن شرایط را بیشتر درک کنند.
به گفته برزگر، متاسفانه پایه فعالیت رسانه های داخلی کشور به اطلاعات و داده های دستگاه های دولتی وابسته هستند که از فیلترهای متفاوتی رد شده و همواره به عنوان بدترین منابع اطلاعاتی ایفا نقش کردند.
وی ادامه داد: پنهان کاری دستگاه ها در برابر رسانه های داخلی و نامحرم بودن رسانه های بومی منجر شده است که شهروند خبرنگاران که منابع اطلاعاتی آنها کاملا بی محتوا است در نزد افکار عمومی به معتمدترین مرجع خبری تبدیل شوند.
لجبازی عمومی
با همه این تفاسیر سوال اصلی این است حتی اگر بپذیریم اطلاع رسانی داخلی چندان مسیر مثبت را طی نمی کند، اما چرا مردم موضوع یک بیماری که ممکن است به قیمت جانشان تمام شود را جدی نمی گیرند؟
روانشناس رفتاری در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: باید به این سوال اینگونه جواب داد که رفتار کنونی مردم که نوعی ناهنجاری رفتاری محسوب می شود ناشی از لجبازی اجتماعی بوده تا به نوعی زبان اعتراض آنان باشد.
زهرا پوریوسف افزود: وقتی افکار عمومی اعتماد و اعتقاد خود را به مدیریت در یک جامعه از دست می دهد باید منتظر رفتار ناهنجار لجبازانه از سوی همه اجزای جامعه بود.
وی با بیان اینکه این رفتار لجبازانه به قشر و طبقه اقتصادی و اجتماعی خاصی محدود نمی شود، گفت: این رفتارهای لجبازانه حتی در شرایطی که فرد فضا برای ابراز انتقاد نداشته باشد تشدید نیز می شود.
این روانشناس افزود: این روزها از سوی مردم با افکاری مانند " دروغ می گویند کرونا نیست" ، " کسی تا الان یک کرونایی ندیده" ، " می خواهند کرونا را علم کنند تا مردم خانه نشین شوند " و با این قبیل طرز فکرها مواجه هستیم که نه تنها برای جامعه ، بلکه برای خود فرد نیز خطرآفرین خواهد بود.
پوریوسف ادامه داد: تصور این است که افکار عمومی نه به خاطر مهم نبودن کرونا یا کافی نبودن هشدارها، بلکه بیشتر به دلیل عصبانیت اجتماعی است که می خواهد به نوعی مخالفت خود را با نوع مدیریت شرایط نشان دهد و صرفا مخالف جهت شنا کند.
وی اظهار داشت: این مسئله آنجا خطرناک می شود که فرد نسبت به این رفتار مخالف خود احساس قدرت کند و آن را موثر تصور کند که نه تنها در کوتاه مدت می تواند بحران های بزرگی مانند شیوع بیشتر ویروس کرونا را در پی داشته باشد، بلکه در بلند مدت کارایی اجتماعی را کاهش داده و سرمایه اجتماعی یک جامعه را به هدر خواهد داد.