عملیات اجرایی بخش اول این خیابان مصوبه کمیسیون ماده ۵ را دارد اما فعالان میراث فرهنگی این شهر و کارشناسان می‌گویند عبور این خیابان از بافت تاریخی ورنوسفادران در گام دوم مجوز میراث فرهنگی را ندارد و آن را تخلف صد درصد شهرداری می‌دانند.
تخریب بافت تاریخی و تعریض گذر در محله قدیمی ورنوسفادران در حالی رخ داده که شش ماه پیش رییس اداره میراث فرهنگی خمینی شهر به شهرستان نجف آباد منتقل شده و در این مدت مدیر یا سرپرستی جایگزین آن نشده است.
علیرضا حبیبی مدیر سابق اداره میراث فرهنگی خمینی شهر در شش ماهه اخیر از آنچه در بافت تاریخی ورنوسفادران رخ داده ابراز نگرانی می‌کند و به سبب مسولیتی که دیگر در این شهر ندارد از مصاحبه با ایرنا امتناع کرد. پیگیری‌های خبرنگار ایرنا نیز برای جویا شدن از اقدامات و چند و چون ماجرا از سوی معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اصفهان هم بی پاسخ ماند.
برخی از کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند خیابانی که قرار است با عرض ۳۶ متر، بافت تاریخی را برش بدهد قانونی نیست و نباید بنای عصارخانه صفوی از بافت تاریخی جدا بماند و اطراف آن خیابان کشی شود. آنها معتقدند شهرداری برای ساخت این خیابان تمام بافت تاریخی را خراب می‌کند و پیش می‌رود.
بافت تاریخی‌ای که درو می‌شود
ورنوسفادران خمینی شهر گرچه خانه ارزشمند تاریخی نداشته اما مجموعه بافت تاریخی آن حایز اهمیت بوده و طبق مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری هر اقدامی مانند تغییر و ایجاد گذر و تعریض باید با نظر میراث فرهنگی باشد.
احداث خیابان روبه روی عصارخانه در گام اول در دهه هشتاد تایید کمیسون ماده ۵ را گرفته و میراث فرهنگی اصفهان به آن مجوز داده اما حالا قرار است این خیابان به سمت عصارخانه راهش را ادامه بدهد و به بلوار منتظری برسد. عصارخانه در دل بافت قرار دارد و باید چسبیده به آن باقی بماند اما شهرداری با تعریض گذر و تخریب بافت، عصارخانه را در میدانی قرار می‌دهد و دست آن را از بافت تاریخی کوتاه می‌کند.
در حالی که اداره میراث فرهنگی شهرستان خمینی شهر مدیر معینی نداشته تخریب در بخش‌هایی از بافت تاریخی و اطراف عصارخانه صفوی در دی ماه از سوی یگان حفاظت میراث فرهنگی خمینی شهر گزارش شده و مدیر سابق این اداره مراتب را به اطلاع معاونت میراث فرهنگی استان رسانده اما تاکنون بازخوردی دراین باره وجود نداشته و شهرداری مصمم و با استناد به مجوز میراث فرهنگی در کمیسون ماده ۵ کار خود را پیش ببرد.
جدیت شهرداری خمینی شهر و تعلل میراث فرهنگی اصفهان
میثم طاووسی مدیر یگان حفاظت خمینی شهر به ایرنا گفت: از ۲ ماه پیش شهرداری برای اجرای خیابان مرکزی ،حد فاصل خیابان شریعتی به سمت خیان امام شمالی و ادامه‌اش از محله ورناسفادران در حال آزادسازی ست. هشتاد درصد پروژه احداث این خیابان، آزادسازی شده و عصارخانه‌ای که یک بنای ثبت ملی است قرار است در یک میدان شهری قرار بگیرد.
طاووسی به ایرنا گفت: با اینکه برج ده اطراف عصارخانه تخریب شد، در حد وظیفه‌ام گزارش تخریبها را ارسال کردم اما با پیگیری های آقا حبیبی، رییس پیشین میراث خمینی شهر و مکاتبه او با معاونت میراث فرهنگی هنوز اقدام بازدارنده‌ای انجام نشده است.
به گفته طاووسی شهرداری خمینی شهر پیشروی این خیابان در بافت تاریخی را با جدیت پیش می‌برد اما همه اینها در حالی بوده که رییس سابق میراث فرهنگی خمینی شهر برای آزادسازی اطراف عصارخانه و جاده‌کشی اعلام مخالفت کرده بود.
طاووسی با اشاره به صدمات حاصل از خاکبرداری‌های عملیات عمرانی و تردد وسایل نقیله در اطراف این عصارخانه که حالا قرار است برِ خیابان اصلی واقع شود گفت: حریم درجه یک این عصارخانه در حالی برای جاده کشی آزاد سازی شده که این بنای ارزشمند و ثبت ملی شده باید در پیوند با بافت تاریخی و مصون از آسیبها و ارتعاشات باشد اما حالا قرار است این بنا در میدانی محل گردش و عبور و مرور خودروها و وسایل نقلیه سبک و سنگینی باشد که آن را در معرض آسیبها و صدمات قرار می‌دهند.
صداهایی که شنیده نمی‌شوند و چشم‌هایی که نمی‌بینند
علی قربانیان فعال میراث فرهنگی در خمینی شهر است که ماجرای عبور خیابان ۳۶ متری را از وسط بافت تاریخ ورنوسفادران دنبال می‌کند به ایرنا گفت: همه متخصصین و کارشناسان می‌گویند اجرای این خیابان از میان بافت تاریخی ایراد دارد و هم به عصارخانه و هم به بافت تاریخی آسیب می‌زند اما متاسفانه کسی از سوی اداره کل میراث فرهنگی اصفهان اقدامی برای جلوگیری از پیشروی آن نمی‌کند.
وی افزود: آن طور که به نظر می‌رسد یگان حفاظت میراث خمینی شهر این خطر را گوشزد کرده که شهرداری در حال انجام چه کاری در بافت تاریخی و حریم عصارخانه است اما کسی در استان اهمیت نمی‌دهد.
قربانیان ادامه داد: ما که بالاتر از نامه مکاتبه ای استان نیستیم. متاسفانه رییس میراث خمینی شهر عوض شده و در پنج یا شش ماه اخیر حتی سرپرست هم برای آن مشخص نکردند و کارها و پیگیری‌ها توسط مدیر پیشین این اداره از دور انجام می‌شد.
این فعال میراث فرهنگی افزود: در حالی که برخی از کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند عملیات شهرداری خمینی شهر غیر کارشناسی و ضد میراثی است چرا کسی جلوی آنها را نمی‌گیرد؟!میراث فرهنگی استان قدرت این برخورد را دارد اما نمی‌دانم چرا با شهرداری با مصامحه برخورد می‌کنند.
در حالی که فعالان میراث فرهنگی خمینی شهر می‌گویند صدای شان به جایی نمی‌رسد مدیر منطقه ۲ خمینی شهر از مجوزهای میراث فرهنگی در عبور خیابان از بافت تاریخی ورنوسفادران می‌گوید. سعید حاج هاشمی به خبرنگار ایرنا گفت که جای هیچ نگرانی نیست و میراث فرهنگی اجازه نمی‌دهد عصارخانه را حذف کنند!
حاج هاشمی با بیان اینکه معاونت شهرسازی در شهرداری مرکزی آنچه مجوز لازم باشد را صدر درصد می‌گیرد به ایرنا گفت: آنچه در طرح جامع خیابان دیده شده ، به امضای مدیرکل میراث فرهنگی می رسد. این خیابان و سایر خیابان‌ها در طرح جامع به امضای مدیر میراث فرهنگی رسیده و بعد از سوی وزارت مسکن به ما ابلاغ شده است؛بنابراین آنچه نظر داشتند در طرح‌ها به ما داده‌اند.
وی مدعی است آزادسازی‌ها و تخریب در اطراف عصارخانه قانونی بوده است . حاج هاشم افزود: این خیابان در طرح تفضیلی تایید شده و آزادسازی‌ها هم بر همین مبنا بوده است. اجرای این خیابان به امضای بالاترین مقام میراث فرهنگی رسیده و اگر مخالفتی داشته باشند باید ببینیم طرح جامع را چطور امضا کردند.
ماجرای عبور این خیابان از بافت تاریخی یکی از محله‌های قدیمی خمینی شهر قصه تلخ تخریب و دروی بافت‌های تاریخی است که معلوم نیست از کجا آب می‌خورند و با اینکه کارشناسان می‌گویند تخلفی روشنی است چرا مانع کار آنها نمی‌شوند؟ یا اینکه اگر بافت تاریخی ارزشمند است چرا میراث فرهنگی در کمیسیون ماده ۵ به آنها مجوز داده و حالا آنها با استناد به آن بافت تاریخی را از دم تیغ می‌گذرانند و خیابان کشی می‌کنند؟!
بافت تاریخی و عصارخانه خمینی شهر تنها قربانی کمیسون ماده ۵ نیست و از این جمله بسیارند؛ ساخت هتل در حریم کوه آتشگاه اصفهان با مصوبه کمسیون ماده ۵ یکی از این موارد است.
در هر حال حفظ آثار و یادمانهای تاریخی به عنوان شناسنامه‌های تاریخی سرزمین کهن ایران از سوی همه اجتناب‌ناپذیر است و این راهبرد باید در جامعه بیش از پیش به بویژه در نظام پایه آموزشی کشور نهادینه شود و مهمتر این که اجرای هرگونه طرحی در باقت تاریخی باید با خرد جمعی اعم از صاحبنظران شهری و میراث فرهنگی انجام پذیرد.
استان اصفهان دارای بیش از ۶۰۰ خانه تاریخی است که بیش از نیمی از آنها در شهر اصفهان قرار دارد.
هفت اثر از آثار تاریخی اصفهان به نام‌های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات به نام‌های وزوان، مزدآباد و مون به ثبت جهانی رسیده و کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.
تاکنون بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی رسیده است.