اسفند ماه برای ایرانیان به عنوان آخرین ماه سال دارای اهمیت و ویژگی فراوانی است. نخست به این واسطه که این ماه مقدمه‌ای است بر فراموشی سیاهی، مرگ و خواب آلودگی طبیعت و برداشتن نخستین گام‌ها در مواجهه با نوزائی، شکوفایی و زایش دوباره طبیعت؛ و دو دیگر آنکه روزهای پایانی و نفس‌های آخر این ماه نویددهنده و پیام‌آور یکی از کهن‌ترین جشن‌های باستانی جهان یعنی جشن نوروز و خجسته باد رسیدن بهار به شمار می رود.
اسفندی که مثل هیچ اسفند ماهی نبود
اما اسفند ۱۳۹۸ در همان گام‌ها و نفس‌های نخستینش هیچ شمایلی برای ایرانیان با پیش‌فرض اسفندهای سالیان پیش نداشت که مُهر تاییدی بر مرگ و فراموشی و خواب‌آلودگی این ماه بود، با شیوع ویروسی فراگیر و کرونا نام!
ویروسی که این‌بار حتی به قانون طبیعت در نیم کُره شمالی و جنوبی نیز وقعی ننهاد و زمستان و سیاهی و ملال‌آوری مرگ‌آورش را بر تمام جهان و دو نیم کُره آن چون سایه شوم افراشته بود.
ویروسی که این بار نه تنها در همان گام‌های نخست اسفندماه تنها موجی از تلواسه و پریشانی را میان ایرانیانی که خود را آرام آرام برای فرا رسیدن نوروز آماده می کردند ایجاد کرد؛ که به چشم بر هم زدنی روز به روز و آیینه به آیینه خبر درگذشت تعدادی از هموطنان مان را بر تابوت مرگ‌آور زمستان حک می‌کرد.
کرونا و رد چکمه‌های منحوسش در ایران
با هجمه این ویروس تمامی مسوولان، دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان کلان در کشور در تمامی بخش‌ها بسیج شدند تا همه جانبه تمام تلاش خود را برای جلوگیری از شیوع گسترده و خسارات این ویروس به کار بندند.
در حوزه فرهنگ و هنر یکی از اصلی‌ترین اقدامات، مُهر تعطیلی‌ای بود که بر پیکر فعالیت‌های فرهنگی و هنری در تمامی بخش‌ها و حوزه‌ها از سالن‌های سینما و تئاتر گرفته تا فعالیت‌های کتابخانه‌ها، کنسرت‌های موسیقی و نمایشگاهی خورد.
ابتدا گمان بر این بود که این تعطیلی دیری نخواهد پایید و با برچیده شدن شر این ویروس، هنرمندان نیز تلاش خود را برای افزودن بر خوشی، شادی و خرمی روزهای پایانی سال هم‌سو با مردم و مخاطبانشان برای استقبال از بهار ۱۳۹۹ از سر خواهند گرفت؛ اما گویی این بار ویروس در قامت دشمن غریبه‌ای، آینه به آینه شهرها و استان‌های کشورمان را با چکمه‌های منحوس سیاهش می پیمود.
#کرونا_را_شکست_می‌دهیم
این مهاجم در هر گام خود حریف می طلبید؛ حریفانی که در خط مقدم آن کادر درمانی، پزشکان و پرستارانی بودند که باردیگر با صرف فعل ایثار با تمام قدرت با و با چاشنی ایثار و از جان‌گذشتگی در برابر لشکر این ویروس سد دفاعی محکمی برافراشتند.
خانواده فرهنگ و هنر کشورمان مانند تمامیت جامعه ایران با پیشینه مواجهه با انواع بلاها و مصیبت‌های طبیعی و غیرطبیعی از سیل و زلزله گرفته تا هجوم به خاک کشورمان و رقم خوردن حماسه مقاومت جانانه هشت ساله؛ خود را جدا از پزشکان، پرستاران و کادر درمانی نمی‌دید؛ آنها نیز در حد توانایی خود با شور همدلی و اتحاد تلاش کردند که هر یک و به وسع و سهم خود در راه مبارزه و شکست این ویروس نقشی ایفا کنند.
همه اینها بود که دست به دست هم داد و نخستین هشتگی که فراگیر شد این بود: #کرونا_را_شکست_می‌دهیم.
آتش روحیه جمعی، افزایش اعتماد عمومی و تضمین سلامت روانی
اما هر چه جلوتر می رفتیم با تعطیلی و انفعال فعالیت‌های فرهنگی و هنری؛ قافله‌سالاران این عرصه یعنی هنرمندان عرصه‌های مختلف تئاتر، سینما، موسیقی، ادبیات و هنرهای تجسمی تلاش می کردند تا بار دیگر با رویکرد و نگاه بر فعالیت‌های هنری و فرهنگی به عنوان یکی از اصلی‌ترین رسالت‌های این عرصه که دمیدن بر آتش روحیه جمعی، افزایش اعتماد عمومی و تضمین سلامت روانی جامعه بود، با پیام‌ها و گفتگوهای‌شان با رسانه‌ها و مطبوعات گرفته تا استفاده کردن از فضای مجازی تلاش می کردند تا بار دیگر بر طبل اتحاد، همراهی و تعامل با مسئولان، دست‌اندرکاران برای سرعت بخشیدن به شکست ضد قهرمانی چون کرونا بکوبند.
تئاتر تعطیل است؟ یا #تئاتر_تعطیل_نیست!
با عبور از نیمه اسفند اما هنرمندان و اهالی خانواده هنر تئاتر به عنوان تنها هنری که به شکلی زنده و پویا با دم و بازدم مخاطب نفس می کشد و حیات خود را تضمین می‌کند مدام بر این جمله می‌اندیشید آیا تئاتر تعطیل است؟!
تا آنکه بار دیگر همراهی و همدلی برای نقش‌آفرینی و ایفای واقعی‌ترین و حقیقی‌ترین نقش زندگی هنرمندان تئاتر در همراهی و دل‌سپردن به جامعه ایران از یک سو و از سوی دیگر تلاش برای پاسداشت فعالیت کادر درمانی پرستاران و پزشکانی که نام برخی از آنان نیز شوربختانه و با نهایت تاسف به جمع درگذشتگان و قربانیان این ویروس منحوس هر روز اضافه می‌شد پیوستند و این‌بار پویشی را راه انداختند با نام #تئاتر_تعطیل_نیست!
شروع همه چیز از یک اتفاق ساده
راه اندازی این پویش نه تنها از یک اتفاق ساده که بر اساس هدفی بزرگ بنا نهاده شد؛ و آن کمبود و لزوم استفاده از ماسک برای کادر پزشکان و پرستارانی بود که در خط مقدم مبارزه با شیوع کرونا بودند. اتفاقی که به سبب فراگیری ویروس، تهیه ماسک را آن هم با افزایش بی‌سابقه قیمت آن در کشورمان پیچیده و دشوار کرده بود.
بله سالن‌های تئاتر تعطیل بود! اما آیا این تعطیلی باید مُهری بر تعطیلی فعالیت هنرمندان خانواده کوچک اما تاثیرگذار تئاتر به شمار می رفت؟ پاسخ یک خیر مطلق بود!
این‌بار یکی از همین هنرمندان تئاتر در خانه خود با یک چرخ خیاطی ساده و مقداری از پارچه های باقی مانده از دکور آخرین نمایشش، شروع کرد به تولید ماسک‌هایی ساده اما کاربردی و بعد با ضدعفونی کردن و بسته بندی استریل، آنها را در اختیار کادر پزشکان و پرستاران بیمارستان محله خود قرار داد.
با به اشتراک گذاشتن این اقدام در صفحه اینستاگرام بود که لبیک گفتن و همیاری خانواده تئاتر را با خود همراه دید و در راس هرم دست به دست دادن این حرکت خودجوش نام مدیر تماشاخانه سرو به میان آمد. امیرحسین شفیعی!
کسی که این بار فضای این تماشاخانه را به محیط و کارگاهی برای تولید ماسک استریل و ضدعفونی شده و بسته‌بندی کردن بهداشتی‌شان جهت در اختیار قرار دادن آنها به کادر پزشکان و پرستاران از یک سو و از سوی دیگر افراد و اقشار کم درآمدی که به سبب افزایش قیمت بی‌سابقه این محصول و لزوم استفاده جیاتی آن توان تهیه آن را نداشتند!
میزبانی تماشاخانه سرو از ۱۵ هنرمند با چرخ خیاطی منزل خود
همین مقدمه ساده یعنی خواست و جرقه فکری یکی از هنرمندان خانواده تئاتر در یکی از شهرستان‌های استان تهران، کاری که او در خانه کرد و به اشتراک گذاشتن ویدئوی ساده‌ای در صفحه اینستاگرام خود؛ از زبان امیرحسین شفیعی مدیر تماشاخانه سرو آغاز گپ و گفت صمیمی او با خبرنگار فرهنگی ایرنا بود.
وی در ادامه این گفتگو با اشاره به آنکه اهالی خانواده هنر کشورمان در تمامی اتفاقات و حوادثی که جامعه ایران را تحت‌الشعاع خود قرار داده همواره تلاش کردند به عنوان پیشقراولان عرصه سلامت روحی و روانی جامعه نقش خود را به بهترین نحو ممکن ایفا کنند یادآور شد: با توجه به آنکه کمتر از یک هفته بود که حکم مدیریت تماشاخانه سرو به من واگذار شده بود از محیط این تماشاخانه برای ایجاد کارگاهی واحد و ثابت، جهت میزبانی از موج هنرمندان خانواده تئاتر که به واسطه اشتراک ویدئو یکی از همکاران خود درباره تهیه ماسک در خانه خواستار حضور در پویش تئاتر تعطیل نیست بودند، استفاده کردم.
بعد از همراهی تعدادی از هنرمندان تئاتر که آنها را به واسطه کارهای مشترک و حضور در یک خانواده یعنی خانواده تئاتر ایران می‌شناختم تصمیم گرفتم تا همین افراد را با وسایلی که خود آنها از منزلشان آورده بودند مانند چرخ خیاطی های ساده و خانگی و فارغ از نگاه صنعتی در محیطی ثابت چون تماشاخانه سرو گرد هم بیاورم. در فاصله کوتاهی با توجه به اندازه سالن انتظار تماشاخانه سرو ۱۵ هنرمند را با وسایلی که خود داشتند در آن محیط میزبان شدیم.
توسعه فعالیت پویش از تماشاخانه سرو به چند کارگره خیاطی
وی با اشاره به آنکه به فاصله کوتاهی تعدادی دیگر از هنرمندان با رساندن پارچه، کش و یا چرخ خیاطی یاریگر ما در تهیه و فراهم کردن نیازهای اولیه تولید ماسک شدند و به جمع این پویش پیوستند خاطرنشن کرد: در فاصله‌ای بسیار کوتاه و با همراهی تعدادی از هنرمندان خانواده سینما چندین کارگاه خیاطی در پایتخت نیز بخش اعظم فعالیت خود را به تهیه و تولید ماسک با همراهی خانواده تئاتر و اهالی سینما اختصاص دادند.
پویش تئاتر تعطیل نیست، خودجوش و بری از حمایت‌های دولتی است
مدیر تماشاخانه سرو با تاکید بر آنکه در راه‌اندازی این پویش هیچ نهاد، ارگان و سازمان دولتی دخالتی نداشته و کاملا خودجوش و خود هنرمندان تئاتر پای کار آمدند تاکید کرد: ما نیز از نهادهای دولتی هیچ کمکی طلب نکردیم. در این میان خواست و اراده خانواده تئاتر ایران به عنوان بخشی از خانواده بزرگ مردم ایران تلاش کردند تا در روزهایی که فعالیت‌های اجرائی بناست که در محاق باشند، با شیوه‌های دیگر به نقش آفرینی خود به عنوان یکی از رسولان فرهنگی جامعه همت گمارند.
طی یک هفته؛ از تولید ۳۰ ماسک به ۲۰۰۰ ماسک در روز رسیدیم
نویسنده و کارگردان نمایش دریادلان با بیان آنکه امروز که در حال صحبت با شما هستم در فاصله کمتر از یک هفته، سقف تولیدمان را از ۳۰، ۴۰ ماسک در روز به تعداد ۲۰۰۰ ماسک رساندیم تصریح کرد: خدا را شاکریم که در همین مدت، خانواده تئاتر هر یک به نوعی و سهمی نقش خود را در این پویش ایفا کردند. گرهی مواد اولیه تولید ماسک یعنی پارچه را بر عهده دارد؛ عده‌ای کش و یا نخ ماسک‌ها را به دست‌مان می رسانند و گروهی پنج نفره نیز کار ضدعفونی کردن و بسته بندی استریل ماسک ها را به انجام می‌رسانند.
پیک‌های موتوری همکار ما در این پویش از ساعت ۹ صبح تا ۹ شب مواد اولیه را به دست هنرمندانی که این‌بار پشت چرخ خیاطی دست به تولید ماسک می‌زنند می‌رسانند و ماسک‌های تولید شده را با نظارت مسئولان بهداشتی بیمارستان‌ها در اختیار کادر پزشکان و پرستاران بیمارستان‌های پایتخت قرار می‌دهند و عده‌ای دیگر نیز تعدادی از این ماسک‌ها را میان خانواده‌های کم درآمد که توان خرید ماسک را با قیمت‌های عجیب و غریب آن در این ایام ندارند می رسانند.
نقدم به افرادی است که این پویش را خودنمایی اهالی تئاتر می دانند
به گفته شفیعی؛ پویش تئاتر تعطیل نیست از تماشاخانه سرو به تعدادی از کارگاه های خیاطی در پایتخت کشیده شده است و قطعاً در روزهای آینده با بیشتر شدن همکاری خانواده تئاتر شاهد تولید گسترده‌تر خواهیم بود. بنایی به نام بردن از هنرمندان حاضر در این پویش ندارم چرا که این خواست آنهاست و تنها نقدی که دارم به آن افرادی است که این پویش را خودنمایی هنرمندان تئاتر می‌نامند؛ در حالی که این هنرمندان، صحنه تئاتر را برای نشان دادن توامندی‌های خود دارند و در این صحنه تنها به فکر کمکی هر چند ناچیز در حد وسع و توانایی خود به دیگر هموطنانشان هستند.
ذهن و نگاه خلاق هنرمندان تعطیلی بردار نیست
شهرام کرمی مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با تقدیر و تشکر از خانواده تئاتر در راه‌اندازی پویش #تئاتر_ تعطیل_نیست یادآور شد: به محض شنیدن شعار این پویش - تئاتر تعطیل نیست - و صرفاً به عنوان یکی از اعضای این خانواده در تماشاخانه سرو حاضر شدم و بعد از دیدن کار و فعالیت عاشقانه هنرمندان تئاتر که به نمایندگی از خانواده تئاتر کشورمان مشغول تولید و تهیه ماسک هستند و به عنوان یکی از اعضای خانواده تئاتر به این هنر و هنرمندان آن افتخار کردم.
شاید در این روزها شاهد تعطیلی فعالیت‌های نمایشی در کشورمان باشیم اما ذهن و نگاه خلاق هنرمندان تعطیلی بردار نیست و این بار شاهدیم که با وجود عدم فعالیت حرفه و هنر تخصصی آنها یعنی تولید و اجرای آثار نمایشی؛ همین هنرمندان از محیط تئاتر یعنی سالن یک تماشاخانه، یکی از واقعی‌ترین و جذاب‌ترین نقش‌های خود را به عنوان یک کنشگر اجتماعی و یک شهروند در قبال سایر شهروندان و هموطنانشان در حال اجرا و انجام هستند.
مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: تردیدی وجود ندارد که طی روزهای آینده با افزوده شدن هنرمندان در تمامی شاخه‌ها و پیوستن آنها به خانواده تئاتر شاهد سهم بالای ایفاگری نقش این افراد به عنوان یکی از افراد ملت ایران خواهیم بود و با حضور این افراد و چنین روحیه‌ای که میان آنها به وضوح می توان رصد کرد این بار با قطعیت و قدرت بیشتری می توان گفت که #کرونا_را_شکست_می‌دهیم.
از: امین خرمی