هادی معماریان خلیل آباد روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: امروز بسیاری از جوامع با افزایش دما و تغییر الگوهای بارش، شاهد کاهش معنی دار منابع تأمین آب هستند و افزایش توفانهای شدید باعث کاهش کیفیت آب و خطر سیل های فاجعه بار در رودخانه ها خواهد شد.
وی ادامه داد: تغییر زمان و مکان بارش همراه با افزایش سطح آلودگی آب، اکوسیستم های موجود را تحت تنش قرار داده و بقای بسیاری از ماهی ها و گونه های حیات وحش تغذیه کننده از رودخانه ها را تهدید می کند و این تغییرات تأثیرات چشمگیری بر جوامع می گذارد سلامت عمومی را تهدید و اقتصاد را تضعیف می کند و کیفیت زندگی را در بسیاری از مناطق کاهش می دهد.
رییس مرکز آموزش عالی کاشمر گفت: در این میان شهرستان کاشمر و منطقه ترشیز که در منطقه اقلیمی گرم و خشک استان قرار دارد به شدت تحت تاثیر پیامدهای تغییر اقلیم قرار میگیرد و رودخانه ها به عنوان شریان های حیاتی منشا گرفته از حوضه های آبخیز و تغذیه کننده سفره های آب زیرزمینی اولین مولفه حیاتی متاثر از پدیده تغییر اقلیم هستند.
معماریان افزود: مطالعات بیلان آب محدوده مطالعاتی کاشمر، خلیل آباد و بردسکن نشان می دهد که در سال آبی ۹۷-۹۶ حجم رواناب سطحی نفوذ یافته به سفره آب زیرزمینی، حاصل از رودخانه های منطقه ۲/۲ میلیون متر مکعب است.
به گفته او تحلیل روند پارامترهای هواشناختی اصلی شهر کاشمر نشان می دهد که تمامی پارامترهای اقلیمی شامل میانگین دما، ساعات آفتابی، تبخیر، رطوبت جوی و سرعت باد دارای روندهای افزایشی طی سه دهه اخیر بوده اند و این درحالی است که مجموع بارش سالانه طی سه دهه اخیر، به میزان هفت میلیمتر کاهش یافته است و میانگین دمای روزانه نیز به میزان ۳/۱ درجه سانتیگراد طی ۳۰ سال گذشته افزایش نشان می دهد.
عضو شورای پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: تنها با تحلیل داده های هواشناختی در دسترس از ۳۰ سال گذشته در شهر کاشمر برآورد می شود که با توجه به روند افزایشی دما، ساعات آفتابی و میزان تبخیر و در مقابل با توجه به روند کاهشی میزان بارش، در آینده مراکز جمعیتی منطقه ترشیز با کمبود منابع آبی سطحی در رودخانه ها و فشار بر منابع باقیمانده آب زیرزمینی تحت تاثیر شرایط گرمایشی اتمسفر مواجه خواهند شد.
معماریان افزود: بنا بر بررسی ها و مدل سازی ها، در یک دوره ۳۰ ساله تا سال ۲۰۲۰، حجم رواناب سالانه برخی رودخانه های حوضه آبخیز کاشمر تا ۴۰ درصد کاهش یافته و مسلما کاهش حجم جریان رودخانه ها موجب تغییرات محسوسی در پایین دست و کاهش کیفیت آب خواهد شد.
وی اضافه کرد: بخشی از رواناب موجود در بستر رودخانه باید به عنوان حداقل جریان یا نیاز آبی زیست محیطی در اختیار جوامع گیاهی و جانوری تغذیه کننده از رودخانه قرار بگیرد که کاهش جریان موجب آسیب رسیدن به این جوامع و کاهش تنوع زیستی خواهد شد.
به گفته او مطالعاتی که هم اکنون در جریان است حاکی از روند افزایشی معنی دار دما و روند کاهشی معنی دار بارش برای ایستگاه سینوپتیک کاشمر در دوره آینده تا سال ۲۰۹۹ است.
عضو شورای پژوهش و فناوری اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: در سالیان اخیر متاسفانه شاهد برداشت های بی رویه از منابع آب سطحی رودخانه های اصلی تغذیه کننده دشت کاشمر هستیم و رودخانه شصت دره نمونه بارز این گونه تجاوزهاست که عمدتا به بهانه ویلاسازی صورت می گیرد و چند سالی است عده‌ای به بهانه نگهداری از چند درخت، اطراف زمین‌ها را حصار کشیده و آنها را ملک شخصی کرده‌اند و با تجاوز به حریم و بستر رودخانه موجب انسداد مسیر، تخریب جاده و تشدید باررسوبی جریان رودخانه شده اند که در پایین دست سیلاب های مخربی را به خصوص در بهار ۱۳۹۸ ایجاد کرد.
معماریان افزود: در رودخانه ششطراز نیز شاهد برداشت های غیر اصولی و بی رویه از آب بستر این رودخانه از سرچشمه ها تا مصب آن هستیم به طوری که حتی در بستر این رودخانه چاه های نیمه عمیق متعددی حفر شده و نسبت به برداشت بی رویه آب اقدام می شود.
وی با بیان این که تغییر اقلیم در آینده موجب افزایش وقوع بارش های حدی خواهد شد ادامه داد: با توجه به اینکه تعیین حریم بستر رودخانه هم اکنون بر اساس دبی هایی با دوره بازگشت ۲۵ سال صورت می گیرد، بارش های آتی ممکن است دوره بازگشتی بزرگتر از ۲۵ سال داشته باشند لذا تجاوز به حریم و بستر رودخانه ها، تخریب و تشدید خسارات سیل را در پی خواهد داشت.
او اضافه کرد: این روزها در حالی که موضوع کرونا و دغدغه ها برای مبارزه با شیوع این ویروس شدت گرفته نباید فراموش کنیم که اگر دست درازی انسانها به محیط زیست نبود بشر با چنین مخاطراتی مواجه نمی شد.
کاشمر در ۲۳۷ کیلومتری جنوب غرب مشهد واقع است.