ویروس کرونا این روزها از مرز یک بیماری و از قاب یک ویروس خارج شده است و این مهمان میکروسکوپی تمام زندگی بشری با پیشرفت های عظیمش را تحت الشعاع خود قرار داده است. امروز ویروس کرونا نه تنها مرزهای جغرافیایی را یکی پس از دیگری درمی‌نوردد، بلکه بر زندگی اجتماعی، اقتصادی ، سیاسی ، فردی و خانوادگی انسان ها نیز تاثیر گذاشته است.
تاثیر ویروس کرونا بر فرهنگ و عادت های روزانه نیز کم نبوده است و به وضوح می توان دید که کرونا چگونه کوچک ترین رفتارهای فردی از جمله آداب و معاشرت و نظافت شخصی را معطوف به مقابله با خود کرده است.
یکی از مسائلی که به صورت خزنده زیر پوست کرونا در حال نهادینه شدن در اجتماع است ، بیماری وسواس است، مساله ای که نگرانی در مورد آن را بیجا نمی توان دانست.
به اعتقاد کارشناسان مرز میان نظافت و وسواس هنور به صورت کامل مشخص نشده است و موی باریکی میان وسواس و نظافت وجود دارد که نه تنها به راحتی نمی توان میان آن تفاوت قائل شد، بلکه آنان که به وسواس مبتلا می شوند اغلب خود به این مسئله باور ندارند.
متاسفانه به اشتباه عمومی مردم وسواس را فقط در شستن و سابیدنی تعریف می کنند که گویی هیچوقت تمیز نمی‌شوند. این تعریف البته ناقص و ناکافی برای وسواس محسوب می شود.
این روزها شستن دست ها، ضدعفونی کردن، دوش گرفتن و دیگر مسائل بهداشتی از این دست بیشترین وقت و حواس مردم از زمان شیوع کرونا را به خود اختصاص داده است، حساسیت های بهداشتی اجتماعی امروز در برخی افراد به صورت افراطی این بیم را ایجاد کرده که این وسواس غیراصولی که در شرایط کنونی الزامی است، در شرایط نرمال و پس از بازگشت اجتماع به وضعیت عادی و غیرهشدار نیز ادامه یافته و به عادتی همیشگی تبدیل شود.
باید به فکر بحران پساکرونا باشیم
یک روان شناس بالینی درباره خطر ابتلا به وسواس کرونایی به خبرنگار ایرنا گفت: وسواس از قدیمی ترین اختلالات شناخته شده روانی است که بین مردم از شیوع نسبتا بالایی برخوردار است و معمولا در نوع حاد آن بیماری تلقی می شود.
سپیده غلامی افزود : وسواس یک نوع اختلال است که انسان، بدون اختیار و از روی اجبار، عملی را مکررا انجام می دهد و یا مطلب و موضوعی را در فکر و ذهن خود تکرار می کند. اولی را وسواس عملی و دومی را وسواس فکری می گویند.
این روانشناس با اشاره به مخاطرات شرایط متناقض فعلی ادامه داد: متاسفانه شیوع کرونا شرایطی ایجاد کرده که مردم هم دچار وسواس فکری و هم عملی شده اند و نگران کننده تر ماندگاری این رفتار و نهادینه شدن در افرادی است که قبلا به این بیماری مبتلا نبوده اند و در مبتلایان نیز حالت شدیدتر این اختلال را شاهد خواهیم بود که خطرناک است.
غلامی افزود: در حال حاضر وسواس فکری با عنوان "کرونا گرفتم" به جان مردم افتاده که این استرس و نگرانی با تشدید شدن به سیستم عصبی و دفاعی آنان لطمه می زند که نگران کننده تر از وسواس عملی است و باید به فکر راهکاری برای حل بحران های پساکرونا باشیم.
افراد مددکار خودشان باشند
این روانشناس با بیان اینکه در مورد درمان اختلال وسواس هیچکس به اندازه خود فرد نمی تواند به خودش کمک کند، اظهار داشت: در شرایط فعلی و با مواجهه با بحران کرونا افراد باید روی ذهن و فکر خود کار کنند و ضمن امید دادن به خود و اطرافیان تمام مسائل بهداشتی لازم را رعایت کنند.
غلامی ادامه داد: امروز شاهدیم بسیاری از افراد که از وسواس بودن پرهیز می کردند خود به آدم های وسواسی تبدیل شده اند و حتی به صورت افراطی توصیه های بهداشتی را انجام می دهند در حالی که باید مراقب باشند این چاقوی دو لبه آنها را به اختلالی دیگر دچار نکند.
این روانشناس بالینی به مردم توصیه کرد: برای رهایی از گرفتار شدن در دام وسواس فکری ، اخبار منفی را گوش ندهند ، آمار مبتلایان و فوتی های کرونا را دنبال نکنند، فضای خانه را برای خود و اطرافیان تا حد ممکن شاد کرده و افکار منفی را از خود دور کنند.
وی گفت: وسواس فکری در حال حاضر جدی تر از وسواس عملی است اما از وسواس عملی هم نباید غفلت کرد و راه مقابله با آن تلقین این مساله است که رعایت اصول بهداشتی در چارچوب تعریف شده مانع از ابتلا به کرونا می شود و فرد باید مطمئن باشد در صورت خانه نشینی و رعایت اصول بهداشتی مبتلا نمی شود.
اختلال ارتباطی ، نتیجه وسواس کرونایی
احمد حاج آقاتبار یک کارشناس جامعه شناسی هم به مشکلات ارتباطی پس از ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: آنچه امروز به عنوان نظافت کرونایی عملی می شود در صورتی که به وسواس تبدیل شود می تواند عوارض ناهنجاری برای اتباطات اجتماعی داشته باشد.
وی افزود: در صورت شیوع وسواس در میان جامعه شاهد قطع بخش قابل توجهی از اتباطات جمعی هستیم که می تواند بر مسائل فرهنگی ، روانی و حتی احساسی اثرات منفی برجای بگذارد.
به گفته این جامعه شناس ، شاید در حال حاضر رفتار فردگرایانه و منزوی مردم امری عادی برای مقابله و پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا تلقی شود، اما همین رفتار در شرایط عادی اختلال گسترده ای در شبکه ارتباط اجتماعی به خصوص ارتباطات فیزیکی ایجاد می کند که بخش قابل توجهی از هویت و آرامش عمومی را در کالبد خود دارد.
حاج آقا تبار تبلیغات گسترده رسانه ای نسبت به انزوای خانگی و تاکید بر نظافت های وسواس زا بدون فرهنگ سازی مناسب را بسیار خطرناک توصیف کرد و گفت: متاسفانه شبکه سلامت از بحران های بعدی که در حال زمینی چینی برای آنان است ناآگاه است.
وی توصیه کرد :باید طوری آموزش داد که مردم فرهنگ نظافت و رعایت سلامت شهروندی را رعایت کنند ، بدون آنکه در مسیر وسواس قدم بردارند.
به گفته این جامعه شناس بهترین روش برای جلوگیری از افتادن در دام وسواس استفاده از مشاوران سلامت و بهداشت و پزشکان خانواده است.