نزدیک به یک ماه می شود که میهمان شوم و بدیمنی به نام کرونا، وارد کشور و استان سمنان شده و در این مدت تعداد زیادی از مردم را درگیر کرده است.
هر چند همه فعالان رسانه‌ای استان سمنان اعم از شاغلان در رسانه های مکتوب، آنلاین و عکاسان به سهم خود برای مقابله با افزایش روند شیوع ویروس کرونا و کنترل آن از طریق ارتقای سطح آگاهی های عمومی کوشیده اند، اما بدون شک در این بین آن دسته از خبرنگارانی که با حضور میدانی در بیمارستان ها و مراکز درمانی از نزدیک با مبتلایان به کرونا و تلاش کادر بهداشت و درمان برای کمک به حفظ سلامتی همنوعان شان در تماس بوده اند، جایگاه ویژه ای دارند.
اصحاب رسانه اذعان دارند که اولین اشتباه در حوزه خبررسانی، آخرین اشتباه است، چون مردم به شدت در شرایط فعلی نگران هستند.
خبرنگاران معتقدند که به عنوان یک خبرنگار باید مشارکت مردم را برای مدیریت شرایط بحرانی جلب کرده تا با پیشگیری از انتشار ویروس، از بروز بحران دیگری بر پیکره بخش سلامت کشور جلوگیری کنند.
وظیفه اهالی رسانه، اطلاع رسانی درست و مقابله با شایعه سازانی است که قصد برهم زدن آرامش روانی جامعه را دارند و نیز بازتاب تلاش‌های کادر ایثارگر درمان و ایجاد امید و نشاط در جامعه هم از دیگر وظایف فعالان رسانه ای به شمار می آید با این حال، هشدار به مردم در خصوص لزوم رعایت نکات بهداشتی و قطع زنجیره ابتلا هم از اصلی ترین اقداماتی است که انجام می‌دهند؛ گرچه ظاهرا گوش مردم به این حرف ها بدهکار نیست.
گلایمندی‌های دلسوزانه فراموش‌شدگان مقابله با بحران کرونا در کشور از مسوولان تنها با هدف کمک به مردم و مسوولان است اما در این میدان همچون گذشته نادیده گرفته می‌شوند و باید تلاش های خود را چندین برابر کنند تا در میان همکاری های بعضا نامناسب مسوولان بهداشتی استان در اطلاع رسانی، دین خود را به مردمشان ادا کنند.
طبق آخرین آمار اعلامی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا ظهر دیروز دوشنبه ۲۸۴ نفر در استان سمنان مبتلا به کرونا شده اند.
سهم اصحاب رسانه در مسیر اطلاع‌رسانی پا به پای مدیران است
گوینده و گزارشگر خبر صدا و سیمای استان سمنان گفت: این روزها خبرنگاران همچون گذشته، پا به پای مدیران و این بار مسوولان ستادهای ملی و استانی مقابله با کرونا کشور پیش می‌روند.
مریم نعمتی در گفت و گو با ایرنا افزود: اصحاب رسانه و قلم در مسیر اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی جامعه، طبق سیاست‌های ستاد ملی مقابله با کرونا، با ابزارهای مختلف ارتباطات تمام تلاش مساعی خود را برای مطرح کردن اولویت‌ها و برنامه‌های پیشگیری از شیوع ویروس کرونا انجام می‌دهند.
وی تصریح کرد: از زمان شیوع ویروس کرونا در کشور، خبرنگاران استان سمنان روزانه گزارش‌های آموزشی متعدد و در زمینه‌های مختلف از خرید تا تهیه لوازم شوینده را به مردم به امید اینکه درگیر این بیماری منحوس نشوند، تهیه کرده و ارائه می‌دهند.
نعمتی با بیان اینکه خبرنگاران در متن جامعه حضور دارند، خاطرنشان کرد: این قشر به خوبی نگرانی‌های مردم را درک کرده و خود را در کنار شهروندان می‌بینند.
گوینده و گزارشگر صدا و سیمای استان سمنان تاکید کرد: اصحاب رسانه همچون یکی از اعضای فعال ستاد ملی مقابله با کرونا از بامداد تا شامگاه در پی اطلاع رسانی و ایفای نقش در مدیریت بحران ناشی از شیوع ویروس در کشورند.
رجوع بیشتر مردم به رسانه های رسمی
عضو شورای اطلاع رسانی استان سمنان نیز گفت: نقش رسانه ها و نوع اطلاع رسانی آن ها در شرایط کنونی برای آگاه کردن مردم از خطرهای ویروس کرونا انکار ناپذیر است و مسوولان سیاسی، اجتماعی و بهداشتی استان باید درک بیشتری از این نقش داشته باشند.
محمد جهانگیریان افزود: هر چه در این روزها شاهد تکرار شایعات هراس انگیز از سوی برخی فعالان فضای مجازی هستیم در دیگر سو رسانه های رسمی کشور چون صدا و سیما و خبرگزاری ها با انتشار اخبار موثق و همراه با صحت در پی آگاه سازی مردم در مقابله با شیوع ویروس کرونا هستند.
وی ادامه داد: آمار بازدید چند برابری از تارنمای خبرگزاری های استان سمنان در اسفند امسال نسبت به میانگین بازدید در ماه های دیگر سالجاری نشان می دهد مردم هنوز هم به رسانه های رسمی کشور اعتماد لازم را دارند.
وی تاکید کرد: این اعتماد مردم رسالت خبرنگاران رسانه های رسمی استان را بیشتر می کند ، از یک سو باید هشدارهای لازم را با تکیه بر آمار و ارقام و با تنظیم مناسب خبری به مردم ارائه کنند و رسالت دیگر آن ها انتشار اخبار و گزارش ها پیرامون راه های پیشگیری و پیوستن به پویش در خانه بمانیم است.
رییس خبرگزاری ایرنا در استان سمنان اظهار داشت: مدیران بهداشت و درمان استان سمنان احتمالا با این تفکر که ارائه آمار مبتلایان، بهبود یافتگان و فوتی های کرونا در استان زمینه ساز التهاب افکار عمومی می شود در روزهای اخیر در زمینه ارائه آمار و ارقام ها کمتر با رسانه های استان همکاری دارند این در حالی است که کاهش نیافتن تردد مردم در خیابان ها و مراکز خرید نشان می دهد مردم استان هنوز کرونا را آن طور که باید جدی نگرفته اند.
وی ادامه داد: بازدیدهای میدانی خبرنگاران نشان می دهد که کمتر از ۳۰ درصد مردم قرنطینه خانگی را در مرکز استان سمنان جدی گرفته اند و هشدارهای بیشتر رسانه ها قطعا سهم آن ها در مبارزه با شیوع ویروس کرونا است.
سهم خبرنگاران، مشارکت در تسکین آلام مردم
مدیر خبرگزاری ایسنا استان سمنان، از رسانه‌ها به عنوان موثرترین ابزار برای غلبه بر بیماری نوپدید کووید-۱۹ نام برد و گفت: عبور از شرایط دشوار فعلی و فائق آمدن بر بحران ناشی از همه گیری این ویروس تنها در سایه همراهی رسانه ها میسر می‌شود.
هوشنگ حبیبی بسطامی در گفت وگو با ایرنا، با اشاره به فراگیرتر شدن رسانه‌ها در دنیای امروز، اظهار داشت: با توجه به فراگیری و گستره بالای جامعه هدف وزارت بهداشت، لزوم آموزش عمومی و نیاز جدی به ارتقاء سطح دانایی و دانش عمومی جامعه، در شرایط فعلی هیچ راهی جز مسلح کردن همه خانوارهای ایرانی به حداقلی از دانش مبارزه با ویروس کرونا پیش روی ما نیست و بدیهی است که انتقال این دانش، تنها در بستر رسانه ممکن است.
وی، اتحاد مثلث جامعه پزشکی، جامعه رسانه‌ای و جامعه انسانی را به عنوان تنها راه تخلف ناپذیر چیرگی بر ویروس کرونا برشمرد و افزود: از رهگذر هم افزایی و اتحاد این سه و بهره‌مندی از یک برنامه مدون و کارا می‌توان جامعه دلواپس امروز ایران را از این گردنه ناگزیر عبور داد.
حبیبی بسطامی ادامه داد: بدیهی است شکست کرونا که امروز به یک شعار جهان شمول نیز تبدیل شده در هر جغرافیا و فرهنگی منوط به همگرایی این سه گانه است.
این تحصیلکرده ارتباطات، با اذعان به اینکه رسانه‌ها در معرض یک امتحان جدی قرار گرفته اند، خاطرنشان کرد: با توسعه حیرت‌آور فناوری‌های ارتباطاتی وکمرنگ تر شدن فاصله‌ها و مرزها، رسانه نه تنها در بعد ملی- میهنی که در عرصه جهانی نیز به مهمترین بازیگر این وادی مبدل شده است.
حبیبی بسطامی اضافه کرد: سهم خبرنگاران و رسانه‌های ایرانی در بحران ویروس کرونا، مشارکت در تسکین آلام بشری در کنار جلب اعتماد دوباره و پیوند مستحکم با جامعه است.
سهم محوری خبرنگاران در بسط بهداشت جسم و روان مردم
خبرنگار خبرگزاری فارس استان سمنان نیز گفت: در ماجرای شیوع ویروس کرونا در کشور و تنش‌های روانی که پس از آن ایجاد شد، اصحاب رسانه نقش محوری در بسط بهداشت جسم و روان مردم دارند.
محدثه عباسی در گفت و گو با ایرنا افزود: کماکان ابزارهای رسانه‌ای در حد بضاعت خود می‌کوشند تا در زمینه اطلاع‌رسانی کاستی صورت نگیرد.
وی با اشاره به اثرگذاری فعالیت‌های رسانه‌ای در قبال تقابل و رویایی با غول کرونا، تصریح کرد: زمانی می‌توان نظر داد که سیستم اطلاع‌رسانی با عارضه ای چون عدم شفافیت مسوولان، مختل نشده باشد.
وی بیان کرد: شاید به راحتی بتوان گفت در ماجرای کرونا و سایه وحشتی که این ویروس بر زندگی مردم گسترانده، دست رسانه آنقدر باز نبوده و نیست که فراخور انتظار مردم، نقش محوری و اثرگذار داشته باشد.
این فعال رسانه‌ای ادامه داد: تا زمانی که پای کتمان ها و قفل زبان های مصلحت اندیشانه در میان باشد و مسوولان کشور با رسانه شفاف نباشند، اخبار درست هم به جامعه تزریق نمی‌شود و این ابزار موثر هم کارکرد قابل انتظار مردم را نخواهد داشت.
وی با اشاره به اثرگذاری رسانه از منظر هراس زدایی و جدی گرفتن ویروس کرونا در جامعه، تاکید کرد: اصحاب رسانه تمام تلاش خود را در راستای ایفای این نقش می‌کنند اما زمانی در ایفای این نقش موفق تر خواهند بود که قانون دسترسی آزاد به اطلاعات در این حوزه میسر باشد.
عباسی ابراز داشت: در روزهای اوج تب کرونا شاهدیم گرایش مردم به شبکه‌های معاند و صفحات اجتماعی که با هدف خاص اقدام به انتشار اکاذیب می‌کنند، نسبت به گذشته افزایش یافت و این امر علاوه بر تحلیل قوای رسانه‌های داخلی، کمک کننده بیگانگان در پاشیدن بذر یأس و سیاست های هراس افکنانه آنان است.
وی یادآور شد: رسانه‌ای‌ها در تقابل با این ویروس کشنده، تا جایی که افکار مصلحتی بر انتشار و انعکاس واقعیات قالب نشده، همپای کادر درمان حرکت کردند و غفلتی در مباحث گوناگون صورت نگرفته اما مدیران تا چه حدی راهکارهای رسانه ها را جدی گرفتند؟
این فعال رسانه‌ای با بیان اینکه رسانه‌ها می توانند بلندگوی مدیران برای ترغیب و تشویق مردم در بحث خانه نشستن باشند، اضافه کرد: مسوولان نیز باید شرایط را برای تحقق این مساله فراهم کنند.
سهم رسانه، مدیریت بحران شایعات
مدیر دفتر خبرگزاری تسنیم در استان سمنان نیز با اشاره به اهمیت فعالیت رسانه‌ها در این شرایط برای هدایت و مدیریت افکار عمومی معتقد است که امروز رسانه‌ها علاوه بر جریان‌سازی و مدیریت افکار عمومی باید بحران شایعات را نیز مدیریت کنند.
محمدرضا خزر در گفت و گو با ایرنا، از حجم انبوه شایعات و محتواهای رسانه‌ای دروغ در این شرایط بحرانی به عنوان ویروسی «کشنده‌تر» از کرونا یاد کرد و افزود: امنیت روانی جامعه در این شرایط بحرانی موضوعی است که شاید کمتر به آن توجه شده و بیشتر توجهات به اقناع افکار عمومی در زمینه مدیریت این بیماری معطوف شده است.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه در کشور توجه چندانی به موضوع کشش و نیاز جامعه به شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی نشده، تصریح کرد: در این زمینه تا کنون همواره به دنبال پاک کردن صورت مساله بوده‌ایم تا پیدا کردن راه چاره.
مدیر دفتر خبرگزاری تسنیم در استان سمنان تاکید کرد: سیر افزایش تصاعدی نفوذ شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی در جامعه به دلیل تنوع محتوا و تعاملی بودن آن موضوعی غیر قابل انکار است.
به اعتقاد این فعال رسانه‌ای، مطالعات و پژوهش‌های متعدد صورت گرفته در زمینه روزنامه‌نگاری بحران حاکی است که منبع اطلاعات بیشتر مردم درمورد اخبار «بحران» رسانه‌های غیررسمی مانند همین شبکه‌های اجتماعی است؛ چرا که مردم به دلایل متعدد بیشتر اخبار را از رسانه‌های غیررسمی دنبال می‌کنند.
وی با اشاره به ضرورت سوژه‌یابی درست در خصوص نیازهای جامعه، خاطرنشان کرد: این مهم در کنار سرعت انکارناشدنی شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی و تنوع محتواهای رسانه‌ای و تعاملی بودن این شبکه‌ها سبب شده امروز رسانه‌های رسمی باید با «بحران شایعات» در این فضا هم به نوعی مقابله و آن را مدیریت کنند.
خزر، توجه بیشتر به جلب اعتماد مخاطبان از سوی رسانه‌های رسمی با راهکارهای مختلف پوشش خبری و نیز پرداختن بیشتر به دغدغه‌های اصلی مردم و نیز افزایش سواد رسانه‌ای در جامعه را از جمله راهکارهای عبور از بحران‌های این‌چنینی با کمک رسانه‌ها عنوان و تأکید کرد که این وظیفه دولت‌هاست که در هر دوی این حوزه ها نقشی اساسی ایفا کنند.
خبرنگاران در خط مقدم شفاف‌سازی اطلاعات
عکاس خبری و خبرنگار خبرگزاری ایسنا سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: اصحاب رسانه، خبرنگاران و عکاسان همیشه و در همه شرایط جامعه به عنوان دیده بانان واقعی جامعه هستند و در همه شرایط به کار و تلاش ادامه می‌دهند.
مسعود محقق گفت: در شرایط امروز جامعه نیز خبرنگاران به نوعی در خط مقدم مبارزه با کرونا در امر اطلاع رسانی، آگاهی بخشی جامعه و همچنین ارتقاء دانش و آگاهی مردم نقش بسیار مهم و تأثیر گذاری داشته و دارند.
وی با اشاره به اینکه صحت، دقت و سرعت، از اصول اساسی و مهم در خبررسانی به حساب می‌آید، تصریح کرد: خبرنگاران استان سمنان به هیچ عنوان صحت و دقت را فدای سرعت نکردند و با حساسیت بسیار زیاد به تلاش و کوشش می‌پردازند.
این فعال رسانه‌ای با اشاره به حس مسولیت به عنوان یک عکاس خبری در مهار بحران شیوع ویروس کرونا، تاکید کرد: در شرایط مختلف از روزهای ابتدایی این بحران، فعالیت‌ها و اقدامات موثر برای پیشگیری ازشیوع این ویروس از جمله ضد عفونی معابر شهری توسط دستگاه‌ها و ارگان‌های مربوطه و همچنین نشان دادن فداکاری و ایثار کادر درمانی و پزشکی در بیمارستان‌ها برای تهیه گزارش در این محیط‌ها حاضر شدم.
وی ادامه داد: در هنگام تهیه عکس‌های خبری در بخش بیماران کرونایی بیمارستان کوثر شهر سمنان، یکی از پزشکان متخصص این بخش را به میدان مین توصیف کرد اما با افتخار برای چند مرحله وارد این میدان و خط مقدم مبارزه با ویروس کرونا شدم تا از شرایط موجود و ایثارگری و فداکاری مدافعان سلامت گزارش تهیه کرده تا مردم به عمق فاجعه پی ببرند.
محقق اظهارداشت: به جرات می توانم بگویم که کادر پزشکی در بیمارستان‌های کشور در حال ایثار هستند، اما در کنار آنها اصحاب رسانه وعکاسان خبری نیز برای انعکاس این تلاش ها از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنند و در کنار این مدافعان سلامت در خط مقدم مبارزه حضور دارند.
وی به لزوم شفافیت در امر اطلاع رسانی، آگاهی بخشی جامعه و روشنگری اقشار مختلف جامعه تاکید و تصریح کرد: این مساله نیز به عنوان یکی از وظایف اصلی خبرنگاران و اصحاب رسانه در این شرایط است که تا امروز در حد توان و بر مبنای اطلاعاتی که داشتند، به خوبی توانسته اند این رسالت بزرگ را انجام دهند.
عکاس خبری با بیان اینکه در این روزهای پایانی سال گدشته مشغول تهیه گزارش و عکس از شور و حال مردم در آستانه سال نو و گرمی و شلوغی بازار بود، خاطرنشان کرد: اما امسال در همان ایام باید مردم را به در خانه ماندن دعوت کنیم، که کار بسیار سختی است.
نادیده گرفته شدن ارتباطات بحران در مقابله با کرونا
عضو شورای مرکزی انجمن صنفی خبرنگاران استان سمنان ورود ویروس کرونا به کشورمان از حدود یک ماه پیش تاکنون را یک «بحران مهم» برشمرد و افزود: باید هنگام بررسی ابعاد مختلف عملکردها، رویکردها، کارکردها و انتظارها در این حوزه، به طور حتم مولفه‌های «بحران» و «مدیریت بحران» را مدنظر داشت.
مرتضی مزینانی ابراز داشت: مدیریت بحران امروز یک شاخصه مهم دارد که از آن به «ارتباطات بحران» تعبیر می‌شود؛ این بخش تا امروز در عمده رفتارهای رسانه‌ای مدیران ذی‌ربط و مسوولان امر در بحران کرونا در کشورمان تا حدود زیادی نادیده گرفته شده است.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم نقش خبرنگاران، اصحاب رسانه را در بحران ورود و شیوع ویروس کرونا بررسی کنیم، بدون تردید باید مولفه های ارتباطات بحران و پایبندی، اعتقاد و اجرای این مولفه‌ها را مد نظر قرار دهیم؛ امری که البته این روزها به دست فراموشی سپرده شده یا در دام ناآگاهی مجریان گرفتار آمده است.
این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: در شرایط «حین بحران» که اکنون در آن قرار داریم، باز هم ارتباطات بحران تا حدود زیادی نادیده گرفته می‌شود و مدیران اساساً علاقه‌ای به توجه به تذکرات متعدد متخصصان رسانه از خود نشان نمی‌دهند.
وی خاطرنشان کرد: جلسات خودساخته برگزار می‌کنند و بدون در نظر داشتن مولفه‌های ساده حوزه ارتباطات، برای شرایط رسانه‌ای و فضای مجازی نسخه‌هایی می‌پیچند که تا امروز به‌طور عمده نتایج عکس خواست آنها داشته است.
مزینانی افزود: اما اگر بخواهیم در شرایط کنونی، اقدامی صورت دهیم که به بهبود فراگردهای ارتباطی در حوزه مدیریت ویروس کرونا منجر شود، به‌طور یقین باید به نظرات رسانه‌نگاران متخصص در تمام مراحل «جمع‌آوری»، «پردازش»، «توسعه» و «انتشار» اطلاعات لازم برای مردم و با رویکرد مواجهه با یک موقعیت بحرانی اهمیت دهیم.
وی بیان کرد: ارتباطات بحران به‌سادگی می‌تواند با اقدامات حرفه‌ای خود بر تصمیم‌گیری‌های تیم مدیریت بحران اثر بگذارد و این روزها تعجب اهالی رسانه از این باب است که چرا مدیران مرتبط به‌خصوص در استان سمنان نمی‌خواهند از این اثر مطلوب در امور بهره ببرند.
عضو شورای مرکزی انجمن صنفی خبرنگاران استان سمنان ابراز داشت: ایجاد و انتشار پیام‌هایی که مربوط به یک حوزه بحرانی می‌شود، بی‌شک به هوشمندی، دقت، تخصص و عنایت به ظرایفی نیاز دارد که تجربه نشان داده است فقط از یک تیم تخصصی مدیریتی در حوزه ارتباطات بحران برمی‌آید و این بخش کار را نمی‌توان به آحاد مردم که امروز «شهروندخبرنگارانی» فعال محسوب می‌شوند، سپرد.
وی تصریح کرد: اشکال کار از آنجا آغاز می‌شود که با بی‌توجهی به اصول ارتباطات بحران، امروز کار از دست مدیران رسانه‌ای دولت در کشور و استان سمنان تا حدود زیادی خارج شده است و این توده رسانه‌های مردمی هستند که خطوط سیر تصمیمات مدیران را مشخص می‌کنند و این یک اشتباه راهبردی در حوزه مدیریت بحران محسوب می‌شود.
مزینانی گفت: عاقلانه آن است به‌گونه‌ای رفتار کنیم که رسانه‌های رسمی و مرجع کشور با رعایت همین اصول پیش‌گفته، خطوط اساسی حرکت سایر توده‌ها را مشخص سازند و مدیران شبکه‌های اجتماعی مختلف که البته تأثیرگذاری آنها در اقشار مردم قابل چشم‌پوشی نیست، عمدتاً به ترویج‌دهندگان مفاهیم و محتواهای تولیدی مبدل شوند.
عضو شورای مرکزی انجمن صنفی خبرنگاران استان سمنان یادآور شد: در این شرایط، انسجام طبیعی و خطی مشخصی بین مسؤولان حوزه مدیریت بحران، رسانه‌های مرجع و رسمی کشور و فعالان فضای مجازی ایجاد می‌شود و خودبه‌خود بخشی از دغدغه‌ها رفع خواهد شد؛ نهایت این اقدام، همگرایی بیش از پیش مردم با تدابیر متخذه و سفارش‌های مدیران خواهد بود.
کرونا این میهمان ناخوانده سرزمین باستانی ایران روزی که امید است همین روزهای پیش رو باشد از ایران رخت بر می بنند و می رود اما آن در این بین برای برخی روسیاهی و برای برخی نیز روسفیدی باقی خواهد گذاشت.
محتکران اقلام بهداشتی و آن دسته از کسبه که این اقلام را با چندین برابر قیمت به مردم تحت فشار ویروس می فروشند قطعا روسیاهان فردای کرونا خواهند بود اما کادر پزشکی و پرستاری و مدیران بهداشت و درمان کشور که این روزها آن ها را مجاهدان سلامت می نامند نیز قطع به یقین روسفید خواهند بود.
اما در این بین خبرنگاران رسانه های گروهی، عکاسان و تصویربردارانی که با جان و دل برای آگاه سازی مردمشان از خطرات کرونا پای به میدان عمل گذاشتند و حتی با برخی گزارش های میدانی جانشان به خطر افتاد تا مردم را هشدار کنند نیز از جماعت روسفید فردای شکست کرونا خواهند بود.