روزهای پایانی سال ۹۸ به روزهایی بحرانی بدل شده که ارزش زندگی بیش از شیوه‌های آن اهمیت یافته و رسم کهن‌مان، نوروز را هم حتی به حاشیه رانده است؛ درحالی که این روزها به قدر کفایت اطلاع رسانی شده است که نیاز داریم تا از برنامه‌های معمول و مرسوم زندگی فاصله گرفته و برای مدتی کنج عزلت برگزینیم تا دوباره بتوانیم به زندگی عادی بازگردیم اما همچنان شاهد سرپیچی و بی توجهی به هشدارهای وزارت بهداشت در جامعه هستیم. این مشکل هم مانند هر مشکل اجتماعی دیگر نیاز به یک همراهی مشترک دارد و دردی است که هرگز جدا جدا درمان نمی شود؛ مقابله با این بحران (همانند همه بحران‌های جمعی و اجتماعی) نیازمند عزم همگانی است که بدون یک اراده جمعی معطوف به مواجهه مؤثر با بیماری امکان رهایی از زنجیره انتقال آن وجود ندارد. برهمین اساس و به ابتکار ایرنا و روزنامه ایران پویشی برای فراخوان عمومی به مسؤولیت‌پذیری جمعی در برابر کرونا به راه افتاده است.
پویشی که متخصصان و صاحبنظران حوزه‌های مختلف را برآن داشته تا با بیان سهم و نقش خود در پایان دادن به زنجیره انتقال این بیماری، بار دیگر یادآور شوند که نیاز داریم تا در مواقع بحران همراه شویم تا به موفقیت برسیم.
حامد طالبیان، دکتری روابط بین‌الملل و از اساتید پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا مهمترین موضوع امروز در بحث مواجهه جامعه با شیوع ویروس کرونا را در تشخیص صحت اخبار عنوان کرد و یادآور شد: تاجایی که به من که تخصص‌ام ارتباطات اجتماعی است، مربوط است، مهمترین مسئله امروز ما جستجوی اخبار و اطمینان از صحت و دقت اخباری است که در اختیارمان قرار می‌گیرد؛ نباید به‌راحتی هر حرف یا نوشته‌ای را در هرکجا باور کنیم؛ نهادهایی مانند رسانه‌های ما هم وظیفه دارند که اطلاعاتی درست به مردم بدهند و تاجایی که ممکن است، سعی کنند اطلاعاتی که مخدوش، ناکامل یا قابل تفسیر باشد را در اختیار مردم قرار ندهند.
وی افزود: اصول کلی‌ای به نام سواد رسانه‌ای داریم که کمی آشنا شدن مردم با این اصول بد نیست؛ ازجمله این‌که هر خبری را فارغ از این‌که از چه مجاری می‌شنویم، حتی هر توصیه بهداشتی که در هر کانالی با آن روبرو می‌شویم را کنترل کنیم که آیا منبع خبر از آگاهی کافی برخوردار است؟ آیا این خبر از مجاری دیگر هم تکرار می‌شود یا خیر؟ در نتیجه تا جایی که به مردم عادی بازمی‌گردد، تصور می‌کنم که مهمترین مسئله، صحت منبع نشر دهنده اخبار و اطلاعات است و این‌که خبر را از چند منبع کنترل کنند و اگر بر روی یک خبر، اجماعی وجود دارد بر اساس آن عمل کنند.
در اخبار چهار اصل: «صحت، دقت، شفافیت و تازگی» را دنبال کنیم
این استاد دانشگاه تصریح کرد: من هم به‌تناسب کارم چند هفته است که تعطیل بوده‌ام و سعی کرده‌ام در این مدت تا جایی که امکان دارد از خانه بیرون نروم؛ و توصیه‌های بهداشتی که بر سر آن توافق وجود دارد، ازجمله شستن دست یا استفاده از دست‌کش یا کمتر در فضای عمومی رفتن و آمدن و ... را رعایت می‌کنم. به‌شخصه آمار و اطلاعات را دنبال می‌کنم تا ببینیم چه زمانی خطر تا حدودی رفع شده و می‌شود به زندگی عادی برگشت.
سعی می‌کنم اخباری را که جعلی و دروغ است یا برمبنای بازی‌های پشت پرده یا بازیابی تبلیغاتی است که می‌خواهند مردم را گمراه کرده و به تشدید بحران دامن بزنند را تشخیص داده و در کانال‌های مجازی‌ام به دوستان و آشنایان در این باب اطلاع‌رسانی کنم تا دست‌کم اطرافیان خود متوجه شوند هر خبری که در رسانه‌های مجازی و عمومی منتشر می‌شود، چه میزان صحت، دقت، شفافیت و تازگی دارد.
وی ادامه داد: یکی از اصولی که از روانشناسی ما انسان‌ها بیرون می‌آید این است که در مواقع بحران، رفتار انسان‌ها تا حدود زیادی شبیه به هم است؛ به‌عنوان مثال طبیعی است اگر احساس خطر می‌کنیم و نگران می‌شویم که منابعی که نیاز داریم یعنی آب و غذا، به خاطر مختل شدن زنجیره تولید و توزیع به ما نرسد؛ حتی احساس هراس کردن از یک موضوع بهداشت عمومی در همه انسان‌ها طبیعی است اما موضوع مهم این است که از این طبیعی‌بودنِ هراس آگاه بوده و تاجایی که می‌توانیم سعی در کنترل رفتارمان داشته باشیم.
حافظه تاریخی، نقش مهمی در واکنش جوامع دارد
طالبیان در واکنش به این موضوع که چرا کشورهای پیشرفته هم رفتار واکنشی از خود نشان داده و به فروشگاه‌ها هجوم بردند، بیان داشت: موضوع به سوابق تاریخی و حافظه ما بازمی‌گردد؛ به‌عنوان‌مثال از زمانی که من در سنی بوده‌ام که می‌توانستم شرایط اطرافم را داوری کنم، سابقه اعتراضی سندیکایی و چندروزه، مثلا تحصن کارگردان مترو را به خاطر ندارم که رفت‌وآمد در شهر مختل شده باشد. به همین شکل احساس می‌کنم به لحاظ تاریخی ما حافظه‌ای داریم که همه‌چیز را طبیعی تلقی کرده‌ایم و در سخت‌ترین شرایط هم زنجیره‌های اساسی تولید و توزیع خوراکی در این کشور به دلایل گوناگون مختل نشده است؛ اما طبیعی است که چهار روز اعتراض کارگران در مترو فرانسه موجب می‌شود تا رفت‌وآمد در شهر مختل شود؛ به همین شکل، الآن هم که احساس می‌کنند یک بحران عمومی به وجود آمده است در حافظه‌شان این هست که ممکن است تا چهار روز تولید نان (مثلاً در بلژیک) مختل شود.
درنتیجه رفتار طبیعی شهروندان این است که وقتی از سیرشدن شکمشان احساس خطر کنند، این‌گونه وارد مغازه‌ها شوند و خرید کنند. موضوعی که ما حتی در بحران سیل و زلزله و... هم تجربه نکردیم و مشکلی در زنجیره تولید و یا نیازهای بنیادین زندگی‌مان نداشته‌ایم؛ البته این مسئله می‌تواند به دلیل قدرت دولت، ضعف جامعه مدنی و هر چیز دیگر باشد.
وی افزود: معمولاً اخباری در رسانه‌های جریان اصلی موردتوجه قرار می‌گیرد که ارزش خبری داشته باشند؛ یعنی از خالی شدن یک فروشگاه در ایران یا صف شلوغ چندساعته در تهران، همه خبردار می‌شوند ولی جریان سه‌ماهه بعدازآن که همه‌چیز عادی می‌شود، ارزش خبری ندارد. به‌شخصه فکر نمی‌کردم سطح بحران به‌جایی برسد که ببینیم بلژیکی‌ها هم مانند ما رفتار می‌کنند ولی باید صبر کنیم و ببینیم پس از طی کردن شوکی که اکنون هست آیا همه‌چیز عادی می‌شود یا خیر؟
کرونا و آخرین اطلاعات پیرامون آن در ایران
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت اعلام کرد: تاکنون ۲۹ هزار و ۴۰۶ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده، ۲۲۳۴ نفر به علت ابتلا به این ویروس فوت کرده و ۱۰ هزار و ۴۵۷ نفر نیز بهبود یافته‌اند.
کیانوش جهانپور روز پنجشنبه درباره آخرین وضعیت ابتلای قطعی به ویروس کرونا در کشور و فوت ناشی از آن بیان کرد: از ظهر دیروز تا امروز و بر اساس یافته های آزمایشگاهی، ۲۳۸۹ مورد جدید ابتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شد و با این حساب، مجموع بیماران مبتلا به این بیماری تا امروز ۷ فروردین ۱۳۹۸ به ۲۹ هزار و ۴۰۶ نفر رسید.
وی ادامه داد: خوشبختانه تاکنون ۱۰ هزار و ۴۵۷ نفر از مبتلایان به این بیماری، بهبود یافته و ترخیص شده اند.
جهانپور گفت: متاسفانه در طول ۲۴ ساعت گذشته، ۱۵۷ نفر از بیماران کووید۱۹ جان خود را از دست دادند و در مجموع، شمار درگذشتگان بر اثر این بیماری به ۲۲۳۴ نفر افزایش یافت.
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت اظهار کرد: مشارکت مردم در طرح غربالگری کرونا از مرز ۵۰ میلیون نفر گذشت و به حدود ۵۰ میلیون و ۸۲۱ هزار نفر تا ظهر امروز رسید. مردم برای آگاهی از وضعیت سلامتی خود حتما به سامانه salamat.gov.ir مراجعه کنند. حدود ۲۷۴۶ نفر از بیماران، مورد شدید ابتلا به این بیماری هستند.
وی بیان کرد: سامانه salamat.gov.ir مسیری است که ما را به سمت شناسایی و مداخله زود هنگام درباره ویروس کرونا می‌برد. این مسیر توانسته ما را در ریل مدیریت این بیماری قرار بدهد. تاکنون ۵۰ میلیون نفر غربالگری شده اند و در حال حاضر در انتظار حدود ۳۰ میلیون نفری هستیم که در این سامانه ثبت نام نکرده‌اند و هنوز غربالگری نشده‌اند.
جهانپور اظهار کرد: با توجه به روند مدیریت کووید ۱۹ هرچند همچنان با روند شیوع و انتشار در استان‌های مختلف رو به رو هستیم، اما بیماری در مدیریت نظام سلامت است. بخش عمده این اقدام مدیون همراهی مردم با ستاد ملی مبارزه با کرونا و مشارکت در بسیج ملی است.