بسیاری از عکس هایی که در همراه اخبار اطلاع‌رسانی ویروس کرونا در شبکه های اجتماعی، خبرگزاری ها و مطبوعات منتشر می شوند حاصل کار عکاسان مطبوعاتی است که برای اطلاع رسانی صحیح و بدون واسطه باوجود خطرات ابتلای به این بیماری وارد میدان شدند. عکاسان خبری زیادی در این روزها نقش مهمی در انتشار اخبار داشته و دارند که با چند نفر از آنها به گفتگو نشستیم.
اصغر خمسه عکاس بحران که تجربه عکاسی از سیل، زلزله، آتش سوزی و بیماران مختلف را در کارنامه خو دارد در گفت‌وگو با ایرنا گفت: عکاسی از پیامدهای بیماری کرونا برای تمامی عکاسان یک تجربه جدید بود و مواجهه با آن نیز برای من تازگی داشت و شاید نکته ای که عکاسی در این فضا را متمایز می کرد تسلط بر شرایط روحی خودم بود، چون باید نخست از خود در مقابل ابتلا به بیماری محافظت می کردم و سپس با غلبه بر جو ترس و التهاب عکس های تاثیرگذاری را ثبت می کردم که می توانست راوی صحیح شرایط برای مخاطبان باشد.
وی افزود: زمانی که با نیروهای اورژانس وارد فضاهای پر خطر می‌شدیم لباس های ویژه در اختیارمان قرار می گرفت ولی در فضاهای دیگر همچون حضور در کنارآتش نشانان برای ضدعفونی شهر ناچار بودیم بدون پوشش مخصوص عکاسی کنیم که در تمامی این لحظات بیشتر به وظیفه عکاس می اندیشیدم که اکنون باید در اطلاع رسانی درست برای جامعه نقش داشته باشم.
او بر واقعیت عکس های خبری تاکید کرد و گفت: عکاسان خبری بازنمایی از وقایع را ارائه می دهند که شاید تلخی آن به کام برخی ها خوش نیاید ولی نباید فراموش کرد که این بخشی از واقعیت امروز تاریخ جهان است که باید ثبت شود. رسانه ها باید از عکاسان حمایت کنند تا حقیقت برای مردم روشن شود.
خمسه تجربه مدیریت بحران را برای عکاسان ضروری دانست و گفت: عکاسان بحران باید بیاموزند که چگونه وارد بحران شوند، بر شرایط خود مسلط باشند و سپس کار حرفه ای خود را انجام دهند و در شرایط مناسب از آن محل خارج شوند. عکاس خبری نیز مانند تمامی افراد احساس دارد و حتی بیش از بقیه رنج ها را دریافت می کند تا بتواند آن را در تصویر خود وارد کند ولی چیزی که من روی آن تاکید دارم مسلط شدن بر شرایط است تا بتواند استرس ها و فشارهای موجود در زمان عکاسی را مدیریت کند.
این عکاس پیشکسوت که همواره خود را آماده عکاسی از بحران در همه شرایط سخت می داند، افزود : عکاس خبری باید در شرایط سخت در میدان حاضر باشد. من معتقدم اگر پیمانه عمر هر کس پر باشد خانه، خیابان و بیمارستان نمی شناسد. برای من نگرانی خاصی وجود ندارد و حتی زمانی که وارد بیمارستان ها می شدم و کادر درمان را مشاهده می کردم که با از خودگذشتگی درحال بلند کردن و روی تخت خواباندن این بیماران بدحال هستند انرژی بیشتری برای عکاسی می گرفتم تا بتوانم این لحظات تلخ و شیرین را ثبت کنم.
محمد رضا عباسی عکاس با تجربه خبرگزاری مهر که در ایام عکس‌های تاثیرگذاری را از بیمارستان و ارژانس ثبت کرده است در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: روزهای نخست شروع این بیماری که اخبار از حضور اولین بیماران در شهر قم خبر می‌داد تصمیم گرفتم برای ثبت این رخداد تاریخی که سراسر جهان را با خود درگیر کرده است عکاسی کنم.
وی گفت: اولین تجربه من عکاسی از اورژانس بود و این فرصت برای من فراهم شد تا بتوانم اولین عکاسی باشم که با اورژانس وارد خانه یکی از مبتلایان به این بیماری می شود و از نزدیک بتوانم مواجهه خود را با محیط فردی مبتلا به این ویروس تجربه کنم.
وی در تشریح خاطرات خود گفت: لحظه‌ای که با اورژانس وارد مکان فرد مبتلا شدیم خواهر این شخص هراسان در خیابان منتظر ما بود و شرایط آشفته برادر خویش را چنین توصیف کرد که یک هفته پیش علائم سرماخوردگی داشته است و پس از مراجعه به پزشک عمومی از وی خواستند که در خانه استراحت کند اما از دیشب سرفه‌های وی افزایش یافته و دچار تنگی نفس شده است.
لحظاتی که منتظر اجازه بیمار برای عکاسی از او بودم استرس خواهر بیمار به من منتقل شد و و چون می دانستم که محیط خانه بیمار کاملا آلوده است و همچون بیمارستان محیط استریل نیست هراس بیشتری منتقل شد اما به عنوان یک عکاس خبری وظیفه ثبت این لحظات تکلیفی بود که جامعه بر روی دوش من گذاشته بود که باید در این فضا چشم بینای جامعه خود باشم.
وی گفت: سالهاست عکاسان خبری در ایران به روابط عمومی سازمان ها تقلیل پیدا کردن و معمولاً کار آنها محدود به عکاسی از جلسات و نشست های روزمره نهادهای مختلف شده است و این رویداد می‌توانست مولفه‌های عکاسی خبری را درون خود داشته باشد و من نیز باید نسبت به این فضا یک مواجهه حرفه ای داشته باشم و بر همین اساس توانستم تحت تاثیر شرایط قرار نگیرم و از جو ترس و التهاب فاصله بگیرم.
زمانی که عکاسی خبری را به عنوان یک حرفه انتخاب کردم بر تمام ویژگی های آن آگاهی داشتم و می دانستم یکی از خطرناک ترین حرفه های جهان است و سالانه عکاسان خبری متعددی در اقصی نقاط جهان جان خود را در کف دست می گیرند تا بتوانند چشم بینای مردم جهان باشند و رخدادها را برای مردم جهان روایت کنند.
وی با انتقاد از برخوردهای حذفی با عکاسان خبری گفت: عکاسی از فرو ریختن چاه وسط خیابان برای عکاسان خبری امنیتی است متاسفانه نهادهای مختلف نسبت به ضرورت ثبت رخدادهای تاریخی در کشور آگاهی ندارد و در راستای آن برای عکاسی از بیمارستان ها نیز با مشکلات مختلفی روبرو بودیم در حالی که کادر درمان و بیماران از حضور ما استقبال می کردند و می دانستند که تصاویر عکاسان خبری است که می تواند نقاط ضعف و قوت را در قاب عکاسانه به تصویر بکشد.
وی در پایان از رفتار غیر حرفه ای همکاران عکاس در مواجهه با این رویداد خطرناک انتقاد کرد گفت: عکاسان خبری داخل کشور به دلیل نبود آموزش، نحوه برخورد صحیح در عکاسی بحران را نیاموختند و در این موارد جان خود را به خطر می اندازند و برای دیگران نیز مشکل ایجاد می کنند که انجمن عکاسان مطبوعات و مدیران خبرگزاری ها و مطبوعات باید در ایام سال برنامه های سازنده ای برای آموزش عکاسان برنامه ریزی کنند.
امین جلالی عکاسان جوان خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) که در این ایام برنامه های متعددی را به ثبت رسانده است معتقد است که عکاس خبری باید در زمان حضور در مکان های پر استرس نخست از خطرات آگاه شود تا از خود حفاظت کند و سپس با به کارگیری عناصر بصری و ذهنی مناسب ماهیت بحران را دقیق و بی طرفانه نمایش دهد تا به مخاطب در مواجه با بحران آگاهی دهد.
وی افزود: در این بحران برخی از رسانه های جمعی با انتشار اخباری که پایه و اساس نداشت، روح وحشت را در جامعه تزریق می کردند که نمونه آن تعطیلی تهران در ۲۴ اسفندماه و قرنطینه شهر بود که وحشت عمیقی در میان مردم ایجاد کرده بود که به خوبی توسط دولت با رد این موضوع به افزایش روحیه امید در میان مردم ختم شد درحالی که از رفتارهای خارج از عرف در برخی کشور ها در زمان خرید انتشار می یافت که در سطح شهر تهران حضور مردم در مراکز خرید حاکی از فرهنگ و تمدن بالای آنها بود.
وی گفت: مردم تنها اخبار را از رسانه های معتبر، وزرات بهداشت و سازمان بهداشت جهانی پیگیری کنند و به اخبار شبکه های اجتماعی اعتنا نکنند. مردم در سطح شهر و نیز فروشگاه‌های زنجیره ای در زمان حضور رفتاری معلوقانه وهمراه با عرف انسانی داشتند و پرسنل فروشگاه ها نیز با صبر و اخلاق خوب آرامش را برقرار می کردند.
این عکاس در تشریح مواجهه خود با موضوعات مختلف، گفت: عکاس در این شرایط بحران از نظر ذهنی نباید جزئی از رویداد شود و باید تلاش کند به عنوان ناظر در محل قرار گیرد.
جلالی که دانش آموخته حوزه روانشناسی نیز هست به نهادینه نشدن مراجعه به روان شناس جهت دریافت مشاوره اشاره کرد و گفت: بطور یقین حضور در مکان های خبری پر استرس به عکاسان آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند. شناخت اختلال های بوجود آمده به دلیل حضور در این رویدادها در کار رسانه ضروری است و خوب است عکاسان خبری تحت نظر روش های درمانی قرار گیرند.
ابوالفضل ماهرخ عکاسی خبری پیشکسوت که دراین ایام بیشترین حضور را در اورژانس داشته است خاطرات تلخی را با خود به یادگار برده است.
وی در گفتگو با ایرنا گفت: عکاسان خبری همیشه برای روایت رویدادهای تلخ و شیرین به مخاطبان خود آماده هستند ولی هربار که وظیفه به تصویر کشیدن یک رویداد تلخ را برای مردم کشورم دارم آرزو می کنم که این آخرین مصیبت باشد.
ماهرخ ادامه داد: شیوع بیماری کرونا و مشکلات آن برای مردم کشور آنقدر غما نگیز است که از خدای خود می خواهم که دیگر در عمرم شاهد چنین فضایی نباشم. وقتی ناله ها، شیون ها و چهره های پر از استرس مردم را می بینم از شدت اشک دیگر نمی توانم از دریچه منظره یاب دوربین واضح ببینم.
وی در مورد تاثیر شرایط بحرانی اورژانس و بیمارستان ها بر روحیه خود گفت: اگر بگویم تحت تاثیر فضای سنگین این شرایط قرار نمی گرفتم یک دروغ بزرگ است. مگر می شود رنج یک آدم را دید و تحت تاثیر آن قرار نگرفت اما همان لحظه یک نفس عمیق می کشم و از پروردگار خودمی خواهم به من قدرت دهد تا بتونم به رسالت حرفه ای خود ادامه دهم.
این عکاس بحران بخش دیگر وظیفه خود در این شرایط را نشان دادن زحمات کادر درمان و نهادهای درگیر در این شرایط عنوان کرد و گفت: در این روزها شاهد حضور افرادی در اورژانس هستم که هفته ها است خانه نرفته‌اند و درحال خدمت رسانی به بیماران هستند. مردم باید بدانند که جوان هایی در این کشور حاضرند جانشان را برای سلامت مردم کشور در کف دست گیرند و با افتخار خدمت کنند.
وی با اشاره نقش رسانه ها در بحران گفت: مردم برای دسترسی به آخرین اطلاعات به خبرگزاری ها رجوع می کنند و این اخبار با حضور عکس ها برای مردم باورپذیر می شود و آنان این اطمینان را پیدا می کنند که همه ظرفیت‌های موجود برای ریشه کنی این بحران درحال به‌کارگیری است.