یک ماه از شیوع بیماری کووید ۱۹ در ایران می گذرد تا لحظه تنظیم این گزارش شمار مبتلایان به این بیماری در کشور به ۲۰۶۱۰ نفر رسیده است و ویروس کرونا جان ۱۵۵۶ نفر از ایرانیان را گرفته اما دشواری بحران کرونا در ایران با تشدید تحریم های آمریکا بیش از نقاط دیگر جهان است.
تشدید کارزار تحریم های آمریکا علیه ایران
ادعاهای بشردوستانه و کمک رسانی ایالات متحده آمریکا که با بوق و کرنای رسانه ای در اوایل شیوع بیماری کرونا در ایران به گوش می رسید، این روزها با تشدید تحریم ها، پوشالی بودن خود را اثبات می کنند. پس از این ادعاها «مایک پمپئو» وزیر امورخارجه تاکید کرد که رفتار آمریکا در بحران کرونا با ایران تغییری نخواهد کرد. در روزهای پایانی سال سخت ایرانیان وزارت خزانه داری آمریکا نام برخی افراد، محققان و شرکت‌های ایرانی را به فهرست تحریم‌های خود اضافه کرد. ۲۷ اسفند دفتر صنعت و امنیت وزارت تجارت آمریکا اعلام کرد که ۶ شخص حقیقی و ۱۸ شرکت را برای فعال کردن یا کمک به برنامه هسته‌ای ایران، برنامه های هسته ای و موشکی غیر پادمانی پاکستان و تلاش‌های نوسازی ارتش روسیه به فهرست اشخاص تحریمی اضافه خواهند شد. در آخرین روز ماه هم «برایان هوک» نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران تاکید کرد که سیاست فشار حداکثری ما بر ایران ادامه خواهد یافت.
واقعیت تحریم اجازه هرگونه مبادله بانکی برای خرید اقلام ضروری و بهداشتی را از ایران گرفته است. واقعیت تحریم ورود شرکت های دارویی و غذایی به کارزار مبارزه با کرونا در ایران را ناممکن کرده است. واقعیت تحریم تامین مواد اولیه بسیاری از داروها و مواد بهداشتی را به منظور تولید در داخل کشور دشوار کرده است. واقعیت تحریم حتی نهادها و سازمان های غیردولتی و بشردوستانه را از ارائه کمک به ایران برحذر داشته است. این واقعیت تحریم در بحران کرونا است که از سوی کاخ سفید نادیده گرفته می شود و دولت آمریکا هر روز فشار و تحریم تازه ای علیه جمهوری اسلامی به کار می گیرد. با این توصیفات توضیح و شفاف سازی درباره تبعات این تحریم ها به ویژه در پاندمی بیماری کرونا یکی از کارویژه های وزارت امورخارجه و به ویژه «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه است. او طی یک ماه گذشته به منظور آگاه سازی مقامات کشورهای جهان از خطر کرونا با وجود تحریم ها تماس های زیادی با همه جهان برقرار کرده و با اسنفاده از ظرفیتهای شبکه های اجتماعی و توییتر تلاش کرده است سختی های مضاعف دولت ایران را در مبارزه با کرونا برای آن ها شرح دهد.
رایزنی های جهانی ظریف برای توصیف رنج ایران
با شیوع جهانی ویروس کرونا و بسته شدن مرزهای کشورهای مختلف دستگاه دیپلماسی به عنوان بخشی از دولت از تمام ابزارهای موجود خود برای رساندن صدای مردم ایران در مبارزه با کرونا بهره برده است. ظریف طی دو هفته گذشته دستکم سی تماس تلفنی با همتایان خود در سراسر جهان داشته است. از هم پیمانان آسیایی ایران، تا اتحادیه اروپا، از همسایگان نزدیک تا برخی کشورهای آفریقایی. در نخستین دقایق آغاز سال جدید شمسی ظریف با «موتگی توشیمیتسو» همتای ژاپنی خود گفتگو و تاکید کرد: «تحریم های آمریکا مانع اصلی برای تامین نیازهای دارویی و تجهیزات پزشکی مورد نیاز برای مهار فوری کرونا در ایران است که باید برداشته شود.» پیش از آن نیز «وانگ یی» وزیر خارجه چین، «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه، «رتنو مرسودی وزیر خارجه اندونزی هم دیگر مقامات کشورهای هم پیمان ایران بودند که ظریف در تماس های جداگانه ای شرایط دشوار ایران را با حضور تحریم ها و وجود کرونا برای آن ها شرح داد.
«لودریان وزیر خارجه» فرانسه، «آن لینده»، وزیرخارجه سوئد، «جوسپ بورل» هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا، «اینه ماری اریکسون سوریده» وزیر خارجه نروژ، «ایگنازیوکاسیس» وزیر خارجه سوئیس و «دومنیک راب» وزیر خارجه انگلیس از مقامات اروپایی بودند که وزیر امورخارجه با آن ها گفت و گوی تلفنی داشت و در گفت وگو با راب ضمن قدردانی از کمک های ارسالی اتحادیه و سه کشور اروپایی به ایران برای مبارزه با کرونا، تحریم های غیر قانونی و یکجانبه آمریکا را مانعی بر سر راه مبارزه با این اپیدمی جهانی خواند و از انگلیس خواست در این شرایط، تحریم های ظالمانه آمریکا ضد ملت ایران را هم بر اساس تعهدات برجامی خود و هم به دلیل ملاحظات انسانی رعایت نکنند.
تماس ها با کشورهای همسایه هم پیگیری شد و ظریف با «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه، «شاه محمود قریشی» وزیر خارجه پاکستان، «المار ممدیارف» وزیر خارجه آذربایجان، «شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان» وزیر خارجه امارات درباره بحران کرونا و تشدید مشکلات آن همزمان با تشدید تحریم های آمریکا سخن گفت. همچنین در تماس تلفنی وزیر خارجه کویت شیخ «احمد ناصر الجابر الصباح» ضمن تقبیح تحریم های آمریکا علیه ایران از کمک ۱۰ میلیون دلاری این کشور به جمهوری اسلامی برای مقابله با کرونا خبر داد. «جفری اونیاما» وزیر امورخارجه نیجریه، «نالدی پاندور» وزیر خارجه آفریقای جنوبی، «راشیل اومامو» وزیر خارجه کنیا هم از مقامات قاره سیاه بودند که از جزئیات تاثیر تحریم ها بر مبارزه ایران علیه کرونا آگاه شدند.
در کنار تماس های متعدد با مقامات کشورهای جهان، ظریف طی یک ماه گذشته در توییت ها و نامه هایی تلاش کرده است رنج مضاعف مردم ایران در مبارزه با کرونا و تشدید تحریم ها را تبیین کند. وی در توضیح نامه خود به «آنتونیوگوترش» دبیرکل سازمان ملل نوشت: «در حالی که کووید-۱۹ در حال تحمیل خسارات گسترده و سنگین به ایران است، باید در نظر داشته باشیم که ویروس‌ها بین ما تمایزی قائل نمی‌شوند. ما انسان‌ها نیز نباید در مبارزه با ویروس‌ها تبعیض آمیز رفتار کنیم.»
در توییت دیگری خطاب به سازمان های جهانی فوری ترین نیازهای کادر درمانی کشور در مبارزه با کرونا را لیست کرد و نوشت: «ویروس‌ها قائل به تبعیض نیستند؛ بشریت هم (در کمک کردن) نباید تبعیض قائل شود.»
ظریف در تازه ترین توییت خود بار دیگر یادآور شد: «دولت ایالات متحده، شادمانه از کشتن شهروندان ایرانی در نوروز و شروع سال نو ما، احساس غرور می‌کند. کاخ سفید سیاست فشار حداکثری خود را به سطح بی سابقه ای از ضدیت با انسانیت و حیات انسان‌ها رسانده است. پیام ایران خطاب به ایالات متحده: سیاست شما سبب بدنامی همیشگی خواهد بود ولی ایران تسلیم نخواهد شد.»
وزیر امور خارجه در توییت دیگری این واقعیت تلخ را یادآور شد که تحریم ها به معنای واقعی کلمه بی گناهان را می کشد. رعایت تحریم ها غیر اخلاقی است. «بانک مرکزی ایران خواستار دسترسی فوری به ابزار سریع مالی برای مقابله کروناست.» توییت دیگر وزیر امورخارجه ایران و هشداری دیگر درباره محدودیت های ایران در دسترسی به این ابزار مالی بود.
جهان تحریم های آمریکا را محکوم کرد
وزرای خارجه و نمایندگان هم کلام ظریف در تماس های اشاره شده بدون استثنا رفتار آمریکا در قبال مردم ایران را محکوم کرده و ناقض اصول بین المللی دانستند، بزرگترین پویش ضد جنگ خواستار لغو فوری تحریم‌های آمریکا علیه ایران شد، برنی سندرز نامزد حزب دموکرات در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰، با توجه به شیوع ویروس کرونا خواستار لغو تحریم‌های آمریکا علیه ایران شد و نوشت: «ایران با فاجعه همه گیر شدن ویروس کرونا روبرو است و از این رو تحریم‌های ایالات متحده نباید در این فاجعه بشری نقش داشته باشد.»، روسیه تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران بی‌اخلاقی دانست، چین هم خواستار لغو فوری تحریم‌های یکجانبه علیه ایران شد.
برخی از مقامات به ویژه وزرای اروپایی از تلاش پیدا و پنهان خود در گفت و گو با آمریکا برای کاستن از میزان تحریم ها خبر دادند. بسیاری از سازمان های بین المللی تداوم تحریم ایران در شرایط پاندمی کرونا را ناقض حقوق بشر اعلام کردند. این محکومیت ها و تقبیح های جهانی شاید در کوتاه مدت کاری برای ایران از پیش نبرد اما در طولانی مدت وجهه همیشه مدعی آمریکا را خدشه دار خواهد کرد. جهان پساکرونایی جنایت خاموش آمریکا علیه ایرانیان را فراموش و ادعاهای بشر دوستانه کاخ سفید را باور نخواهد کرد.