شهروندان ۱۹۰ کشور جهان به بیماری کرونا مبتلا شده‌اند و ویروس نوپدید هر روز آمار تازه‌ای را در زمینه سرعت شیوع و برجای گذاشتن تلفات به ثبت می‌رساند. کرونا اکنون به بحرانی بی‌سابقه حتی برای قدرت‌های جهان تبدیل شده‌است. بعد از چین و حال کشورهای اروپایی و ایالات متحده هر روز در بحران کرونا بیشتر فرو می‌روند و برای نجات خود از این شرایط هر روز قوانین سختگیرانه‌تری را به اجرا می‌گذارند.
نکته غیرقابل‌باور برای بسیاری سیر سریع شیوع بیماری در کشورهای اروپایی است. با مفروضات چند ماه قبل باید این نتیجه حاصل می‌شد که کشورهای مرفه غربی به واسطه داشتن سطح مناسبی از رفاه، خدماتی اجتماعی و بهداشتی، این ویروس را می‌بایست به سرعت مدیریت می‌کردند و جامعه و اقتصادشان کمتر تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گرفت اما تبلیغ رسانه‌ها نادرست از آب درآمد و جهانیان شاهد بودند که بیماری در کمتر از سه هفته برخی از کشورهای مهم اروپایی همچون ایتالیا و اسپانیا را به استیصال کشاند.
اکنون تعداد رسمی مبتلایان به کرونا اندکی مانده به ۴۰۰ هزار و قربانیان آن هم بالغ بر ۱۶ هزار نفر برآورد می‌شود و در این میان، نزدیک به ۶۰ درصد جان‌باختگان از بیماری کرونا شهروندان کشورهای اروپایی‌اند. شیوع ویروس کرونا در دو کشور ایتالیا و اسپانیا باعث شد تا بیشتر از ۸ هزار نفر جان خود را از دست بدهند؛ آلمان هم به رغم تعداد زیاد مبتلایان (حدود ۳۰ هزار نفر) افزون بر ۱۲۰ قربانی کرونا داشته‌است. وضعیت فرانسه و بریتانیا هم چندان مناسب نیست و شیوع کرونا سرعت فوق العاده‌ای پیدا کرده است. اگرچه چین هنوز بیشترین آمار مبتلا به کرونا را دارد اما چند روزی است که ایتالیا با حدود ۶ هزار جانباخته، تعداد مرگ و میر این کشور را هم پشت سر گذاشته است. ایالات متحده هم آمار بیشترین مبتلا در یک روز را از آن خود کرد.
مقرراتی سخت اما دیرهنگام در کشورهای غربی
سیاست‌هایی همچون بستن مرزهای اتحادیه اروپا و مرزهای داخلی کشورها و نیز اجرای قوانین بسیار سختگیرانه در زمینه منع رفت و آمد از مهمترین ابزارهای دولت های اروپایی به شمار می‌آید و برخی کشورها حتی وضعیت جنگی اعلام کرده‌اند.
ایتالیا و اسپانیا در بسیاری از مناطق کشور مقررات قرنطینه سختی را به اجرا در آورده و برای نقض‌کنندگان آن جریمه‌های سختی را در نظر گرفته‌اند. فرانسه به مدت دو ماه وضعیت اضطراری با جرایمی سنگین وضع کرد. با وخیم‌تر شدن شرایط اروپا، آلمان تجمع بیشتر از دو نفر را ممنوع کرد و به عبارت دیگر برلین قوانینی را به اجرا در می‌آورد که کمتر از حکومت نظامی نیست. حتی در بعضی از شهرهای اروپایی نیروهای نظامی با تجهیزات سنگین حضور پررنگی دارند و بر اجرای مقررات منع رفت وآمد نظارت دارند.
همزمان، شهرهای مهم کشورهای اروپایی، از ایتالیا تا فرانسه و اسپانیا که میزبان هزاران گردشگر از مناطق مختلف جهان بودند هر روز خالی‌تر می‌شوند. در برخی کشورها ارتش و نیروهای نظامی به کمک دولت‌ها می‌آیند تا شهروندان را نسبت به وخامت اوضاع و تبعات بیماری کرونا هوشیار سازند. رهبران کشورهای اروپایی بحران کنونی را طی سالیان پس از جنگ جهانی دوم بی‌سابقه می‌خوانند و مقابله با آن را به همان اندازه سخت و نیازمند همکاری مردم ارزیابی می‌کنند.
روزنامه «گاردین» در گزارشی شیوع کرونا در اروپا را هشداری جدی برای قاره سبز دانست و عنوان داشت مشکل این کشورها به ویژه در ایتالیا متقاعد ساختن شهروندانشان در زمینه پیامدهای کوئید۱۹ است. مقاومت مردم این کشور موجب شده است تا کار دولت برای کنترل بیماری سخت شود.
امکانات ناکافی اروپا
کمبود امکانات در این کشورهای پیشرفته هم مزید بر علت شده است. ایتالیا با بیشتر از ۶۰ هزار مبتلا و نزدیک به ۶ هزار جانباخته، زنگ خطر را برای دیگر کشورهای اروپایی به صدا در آورده است. نکته مهم آن است که شیب گسترش بیماری در یک هفته اخیر تندتر و همین وضع موجب اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه‌تر در دیگر کشورها از جمله آلمان، فرانسه و ... شده است. به گزارش برخی رسانه‌ها، در منطقه لومباردی ایتالیا اجساد بسیاری در کلیساها انباشته شده‌است. به گفته تعدادی از دست‌اندکاران امور درمانی این کشور، شرایط به اندازه‌ای حاد است که تمرکز بیشتر بر بیماران جوان معطوف شده است زیرا تعداد زیاد مبتلا و کمبود ظرفیت‌های درمانی آن‌ها را مجبور کرده بیماران بدحال مسن را در اولویت قرار ندهند.
گذشته از وضعیت ایتالیا، مقام‌های درمانی اسپانیا هم از نبود منابع کافی سخن می‌گویند. به گزارش برخی منابع، فرانسه در روز تنها ۲۵۰۰ تست کرونا می‌گیرد. وضعیت آلمان بهتر است و هر روز ۱۲ هزار آزمایش را انجام می‌دهد. به همین دلیل است آمار مرگ در آلمان کمتر از ۰.۵ درصد و در ایتالیا بیشتر از ۸ درصد است. بریتانیا نیز هر روز حدود ۴ هزار آزمایش را انجام می‌دهد، حال آنکه گفته می‌شود برای پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری باید روزانه تا ۲۵ هزار آزمایش انجام شود.
کشوری چون لهستان هم روزانه ۱۵۰۰ آزمایش را به ثبت رسانده است. وضعیت کشورهای دیگر همچون سوئد، اتریش، نروژ، فنلاند، بلژیک و ... هم در صورتی که اقدامات پیشگیرانه جدی صورت نگیرد امیدوارکننده نخواهد بود. به نوشته تارنمای «ایی.یو.آبزرور» دلیل عمده کم‌توجهی افکارعمومی اروپا به کرونا همانگونه که سازمان بهداشت جهانی عنوان می‌کند هزینه‌های بالای بیماری است. به عنوان نمونه حتی در برخی کشورهای اروپایی دارای اقتصاد قوی هم پرداخت هزینه برای بیماران سنگین است. در کشورهای مختلف اروپایی تنها انجام آزمایش کوئید۱۹ بین ۲۵ تا ۵۵ یورو هزینه در بر دارد. البته این مبلغ جدای از هزینه‌های پزشک، دارو و احتمالا بیکاری است.
تجربه‌ای که استفاده نشد
نکته‌ای که تحلیلگران در انتقاد از دولتهای غربی به آن اشاره می‌کنند این است که بسیاری از دولتمردان در اروپا و آمریکا تا هنگامی که کرونا را در سرزمین خود و در میان شهروندانشان مشاهده نکردند آن را جدی نگرفتند و زمینه را برای مقابله با آن آماده نساختند. غربی‌ها نه تنها تجهیزات مناسب اولیه درمانی را برای مقابله با بیماری فراهم نکردند بلکه در زمینه آماده سازی افکار عمومی و بسیج آن‌ها برای پیروزی بر بیماری شکست خوردند. نمونه بارز این تصمیم‌گیری را می‌توان در به وضوح در ایتالیا و اسپانیا به عنوان چهارمین و پنجمین کشور پرقدرت اروپا شاهد بود.
برخی رسانه‌ها در غرب از این جهت از دولتهای اروپایی انتقاد می‌کنند که در خلال بیش از دو ماهی که کشورهای آسیایی درگیر بیماری کرونا بودند اقدام مناسبی را در پیش نگرفتند. روزنامه «گاردین» نوشت در حالی که آسیایی‌ها مشغول مقابله با ویروس بودند غربی‌ها برای انجام هر اقدامی تردید داشتند.
تحلیلگران و رسانه‌های غربی وضعیت در اروپا به ویژه در ایتالیا را حاوی درس‌هایی برای کشورهای جهان در مسیر مقابله با کرونا می‌دانند. به نوشته «نیویورک تایمز» آمار بالای تلفات در این کشور نشان داد که محدودسازی جابجایی شهروندان و اجرای مقررات به شکل قرنطینه باید در مراحل نخست بیماری به اجرا در می‌آمد تا بتوان در مهار آن موفق بود.
به نوشته این رسانه، وضعیت ایتالیا برای همسایگان اروپایی و حتی ایالات متحده که به تدریج شیوع بیماری در آن‌ها بیشتر می‌شود به الگویی تبدیل شده است. بستن مناطق بروز بیماری و محدود کردن رفت و آمد شهروندان همان نکته‌ای بود که مقام‌های ایتالیایی در روزهای نخست نسبت به آن دقیق عمل نکردند و باعث تعمیق بحران شدند. ایتالیا ابتدا شهر، سپس منطقه و استان را در سطوح مختلف قرنطینه کرد اما این روش چندان کارساز نبود. دیگر دولت‌ها نباید دچار اشتباه محاسباتی مشابه شوند. علاوه بر این هراس از مباحث حقوق بشری نباید موجب تعلل دولت‌ها شود. به نوشته نیویورک تایمز تجربه ایتالیا موجب شد دیگر دموکراسی‌های غربی با اغماض کمتری موضوع قرنطینه را دنبال کنند.
اکنون دولتهای اروپایی با نگاهی به تجربه ناموفق ایتالیا و موفقیت‌های چین، سنگاپور و هنگ کنگ در آسیا مقرراتی را در شهرهای مختلف از مادرید و پاریس تا سانفرانسیسکو به اجرا در می‌آورند؛ حال آنکه تا یک ماه قبل برقراری این شرایط برای آن‌ها غیرقابل باور بود. ارزیابی غیرقابل‌انکار آن است که اگر این مقامات تنها چند هفته زودتر اقدامات پیشگیرانه را انجام داده بودند شاید می‌توانستند از وقوع تراژدی انسانی کنونی و ویرانی اقتصادی جلوگیری کنند. راهکار موفق همان مسیری بود که کشورهای شرق آسیا با مشاهده نخستین فرد مبتلا انجام دادند اما غربی‌ها از این راهکار درس نگرفتند.
در حالی که برخی تحلیلگران و رسانه‌ها همچون «فایننشال تایمز» سال ۲۰۲۰ و ویروس کرونا را عاملی برای تبیین و تمایز دوره معاصر ارزیابی می‌کنند اما شرق آسیا تجربه بیماری سارس در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ را در خاطر داشت و توانست شرایط را به گونه ای مدیریت کند که درصد بسیار کمتری از مبتلایان جان خود را از دست دهند؛ در برخی کشورها این عدد به یک درصد هم نرسید. اما کشورهای غربی واقعیات چند هفته قبل را ندیدند و اقدام درخور توجهی را انجام ندادند.