صنایع دستی استان مازندران مانند سایر مناطق کشور، پیشینه و سابقه‌ای چندین هزار ساله دارد و در گذشته های نزدیک و پیشاصنعتی استان ، بخش قابل توجهی از تولیدات مردم مازندران و تامین اقتصادی خانواده را در بر داشت. سابقه دیرینه تولیدات صنایع دستی در استان مازندران از ارزش و اهمیت این صنایع و توجه هرچه بیشتر به این عرصه برای زنده ماندن و توسعه و رونق حکایت دارد ، صنعتی که به مدت چندین دهه رو به فراموشی سپرده شد تا اینکه در سال های اخیر با توجه به اولویت قرار گرفتن گردشگری ، سیل توجهات را به خود معطوف کرد.
گستردگی صنایع دستی مازندران به اندازه ای است که از حدود ۲۰۰ رشته صنایع دستی مصوب معاونت صنایع دستی کشور بیشتر از ۸۰ رشته در این استان تولید می‌شود که حدود ۶۰ رشته مربوط به مازندران و بومی این استان بوده و ریشه در اصالت مازندرانی دارد.
اما آنچه باید روشن شود عملکرد صنایع دستی در سال رونق تولید است و اینکه آیا این صنعت درست توانسته به اهداف خود در رونق تولید دست یابد یا خبر؟
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی مازندران در پاسخ به این پرسش خبرنگار ایرنا گفت: صنایع دستی توانسته است به اهداف خود در شعار رونق تولید سال ۹۸ برسد.
حسین ایزدی توضیح داد : البته باید جوانب رونق تولید برای مردم واضح و روشن شود و اینکه به صورت شفاهی بگوییم که در صنایع دستی مازندران رونق داشتیم صرفا کلی گویی است.
وی با اشاره به اینکه رونق تولید در صنایع دستی از الگوهای متفاوتی نسبت به تولیدات صنعتی پیروی می کند ، گفت: در یک دهه اخیر به صورت مستمر رونق در صنایع دستی مازندران مشهود است ، اما در سال ۹۸ گام هایی برداشته شده است که هیچگاه در صنایع دستی تجربه نشده بود.
بازگشت اصالت به صنایع دستی مازندران
معاون صنایع دستی مازندران یکی از مولفه های رونق در صنایع دستی مازندران را دریافت مهر اصالت تولیدات مازندران عنوان کرد و گفت : سال ۹۸ برای صنایع دستی مازندران در زمینه دریافت مهر اصالت سال مهمی بود.
ایزدی افزود: مهر اصالت بین المللی گواهینامه ای است که شورای جهانی صنایع دستی برای حفظ ، احیا و تداوم مشاغل بومی و سنتی به هنرمندان می دهد و با این مهر آثار آنان قابلیت عرضه به بازارهای ملی و جهانی را پیدا می کند.
وی با اشاره به اینکه طی ۱۷ سال ۵۴ هنر صنایع دستی مازندران موفق به دریافت مهر اصالت شدند، گفت : این در حالی است که تنها در سال ۹۸ تعداد ۱۷ اثر از صنایع دستی مازندران مهر اصالت و مرغوبیت کالا دریافت کردند.
ایزدی توضیح داد : از مجموع این ۱۷ اثر صنایع دستی مازندران ۶ اثر در حوزه لاک‌تراشی ، ۲ اثر خراطی ، ۳ اثر نساجی سنتی ، ۲ اثر در رشته سفال‌گری و در رشته کوب بافی ، قواره بری ، حصیر بافی و البسه محلی هم هر کدام یک اثر موفق به دریافت مهر اصالت ملی شدند.
معاون صنایع دستی مازندران ملاک اعطای مهر اصالت از سوی کمیته ای در وزارت میراث فرهنگی را شامل مرغوبیت، اصالت، نوآوری، قابلیت بازاریابی و عرضه به بازار عنوان کرد و گفت: تمامی این مولفه ها در احیا و حضور پرقدرت صنایع دستی استان در بازار عرضه اثر گذار است.
برند سازی در سال رونق تولید
ایزدی برند سازی و تجاری سازی را از مولفه های مهم در رونق تولید صنایع دستی مازندران در سالی که گذشت عنوان کرد و گفت: برند سازی می تواند زمینه را برای حضور موثر و مشتری پسند صنایع دستی در بازارهای داخلی و خارجی هموار سازد.
وی همچنین برند سازی را راهی برای جلوگیری از مشابه سازی و تقلب در صنایع دستی عنوان کرد و افزود: آنچه بیش از همه به صنایع دستی مازندران و کشور آسیب می زند تولیدات غیر ایرانی در لباس صنایع دستی است.
معاون صنایع دستی مازندران تاکید کرد: صنایع دستی نمادی از فرهنگ و هنر یک ملت و منطقه است و به عنوان نفیس‌ترین تولیدات داخلی و یکی از عوامل مهم توسعه گردشگری نیاز به تجاری سازی دارد.
وی اظهار داشت : خوشبختانه در سال ۹۸ در استان مازندران ١٣ محصول از ١٣ شهر و روستا انتخاب کردیم و برند آنان را به نام همان شهرستان مصوب و ثبت کردیم که تا کنون این امر در استان بی سابقه بوده است .
ایزدی گفت: در تمامی این رشته ها در شهرستان های مورد نظر آموزش های لازم داده شده است و کلاس های تخصصی برگزار شده است تا بتوانیم این محصولات را در قواره صادراتی تولید و صادر کنیم.
افزایش ۲ و نیم برابری درآمد صنایع دستی
معاون صنایع دستی مازندران از دیگر مولفه هایی که صنایع دستی استان در سال رونق تولید در آن پیشرفت جهشی داشت را افزایش ۲ و نیم برابری فروش صنایع دستی استان عنوان کرد.
ایزدی با اشاره به به اینکه این میزان فقط مربوط به نمایشگاه ها و بازارچه های صنایع دستی است و اطلاعاتی درباره فروش آزاد و صنفی وجود ندارد، گفت: فروش صنایع دستی مازندران در سال ۹۸ به حدود ۳۰۰ میلیارد ریال رسید که در تاریخ صنایع دستی مازندران سابقه نداشت.
وی با اظهار این که این میزان فقط مربوط به فروش نمایشگاهی صنایع دستی است و با احتساب فروش آزاد آن، رقمی به مراتب بیشتر دست خواهیم یافت ، افزود : این در حالی است که بخش قابل توجهی از فروش صنایع دستی مازندران که مربوط به ایام آخر سال می‌شود به دلیل شیوع ویروس کرونا تعطیل شد.
ورورد تازه نفس‌ها به صنایع دستی
ایزدی بازگشت نسل جوان به صنایع دستی و استقبال از اشتغال در بخش تولیدات هنری را یکی دیگر از اتفاقات خوب سال رونق تولید در مازندران عنوان کرد و گفت: از مهم ترین عوامل افول و فراموشی برخی رشته های صنایع دستی عدم استقبال نسل جدید است که ادامه دهندگان راه نسل قبلی هستند.
وی افزود: بر خلاف ساختار سهامی تولیدات صنعتی که مبتنی بر سرمایه مالی است ، ساختار حیات صنایع دستی مبتنی بر انتقال بین نسلی است که این مسئله سال ها مخدوش مانده بود ولی در سال گذشته بیش از ۴۵۰ نفر از مهارت آموزان صنایع دستی علاوه بر گذراندن آموزش های مهارتی و کارت شناسایی صنایع دستی ، پروانه گارگاه تولید انفرادی نیز دریافت کردند.
او با بیان اینکه اغلب دریافت کنندگان پروانه تولید انفرادی افرادی جوان هستند ، ادامه داد: استقبال جوانان نقطه قوتی برای رسیدن صنایع دستی به جایگاه واقعی به عنوان یک بخش تولیدی و اقتصادی است و این مساله یعنی بازگشت صنایع دستی به عنوان یک شغل اجتماعی و منابع درآمدی، می تواند موثر ترین عامل در احیای آن باشد.
به گفته ایزدی در حال حاضر فقط هشت هزار نفر در مازندران دارای کارت شناسایی صنایع دستی و فعال در این حوزه هستند در حالی که حدود ۲۰ هزار نفر در عرصه تولیدات صنایع دستی اشتغال دارند.
معاون گردشگری در پایان اظهار داشت: صنایع دستی مازندران علاوه بر رونق تولید در سال ۹۸ ، قدم های مثبتی نیز در آغاز یک جهش تولیدی نیز برداشته است. جهشی که می تواند صنایع دستی را به یکی از مطمئن ترین عرصه های تولیدی با دورنمای بلند مدت تبدیل کند.