با شیوع ویروس فراگیر کرونا، بیشتر کشورهای درگیر با این ویروس در جهان با پروتکل‌های داخلی در خصوص خاکسپاری و مراسم بزرگداشت متوفی، از مردم می‌خواهند که این آیین‌ها بدون تجمع برگزار شود، به طور مثال در ایتالیا اعلام شده است برای مراسم خاکسپاری تنها ۳ نفر از نزدیکان فرد فوت شده حضور داشته باشند.
در ایران نیز برخی از خانواده‌های افراد فوت شده، هزینه‌های مرسوم به بزرگداشت و مجالس ختم را صرف امور خیریه می‌کنند تا از تجمع در این روزها خودداری شود و برخی نیز این هزینه‌ها را برای خرید اقلام بهداشتی جهت بیمارستانها و مراکز درمانی اختصاص داده‌اند.
سوگواری در غم از دادن یک شخص و تسلا دادن صاحبان عزا، یکی از سنت‌ها و رسم‌های دیرین ایرانیان بوده است و این سوگواری با حضور بر مزار یا خانه شخص متوفا به منظور همدردی با بازماندگان انجام می‌شود.
اما گاهی شرایطی شکل می‌گیرد که حضور همین اطرافیان نیز از خانواده متوفی دریغ می‌شود و آن زمان ،سختی تحمل این سوگ دوچندان می‌شود.
این شرایط با شیوع ویروس کرونا بیش از یک ماه است که در کشور حاکم شده است و خانواده‌هایی که عزیزان خود را بر اثر ابتلا به این ویروس از دست داده‌اند، به واقع شرایط سخت‌تر و تلخ‌تری را نسبت شرایط معمول افراد سوگوار تجربه می‌کنند.
این خانواده‌ها علاوه بر اینکه با جای خالی عزیزان خود در این روزها دست و پنجه نرم می‌کنند، بلکه باید بدون برگزاری مراسم سوگواری و در آغوش کشیدن اطرافیان خود، که می‌تواند التیامی بر زخم آنها باشد، به تنهایی و در عزلت این بار سخت را به دوش بکشند.
شکل‌گیری نشانگان سوگ ابِراز نیافته
شرایط شکل گرفته سبب شده تا در سایه شوم ویروس کرونا پدیده‌ای به نام نشانگان(سندروم) سوگ ابِراز نیافته در خانواده‌های قربانی این ویروس نوظهور شکل گیرد.
این موضوع به تازگی از سوی سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مطرح شده است.
کیانوش جهانپور در همین خصوص گفته است: امکان ابتلای خانواده‌هایی که بر اثر کرونا عزیزان خود را از دست می‌دهند و به خاطر رعایت مسائل بهداشتی و حفظ سلامتی خود و دیگران، مجاز به برگزاری مراسم سوگواری نیستند، به سندروم سوگ ابِراز نیافته وجود دارد.
وی از روانشناسان و مشاوران خانواده خواست تا با ارائه راهکارهای خلاقانه، ابتکاری و موثر بتوانند در رفع چنین پدیده ناگواری کمک کنند.
سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ابراز امیدواری کرد که با استفاده از ابزارهای ارتباطی موجود، آموزه‌های دینی و روش‌های نوآورانه بتوان از فراگیری این سندروم جلوگیری و برای رفع آن اقداماتی انجام داد.
سوگواری مجازی جایگزینی برای مراسم‌های عزاداری
یک متخصص روانشناس در خصوص چگونگی برقراری ارتباط با خانواده‌هایی که بر اثر کرونا عزیزان خود را از دست داده‌اند، گفت: افراد می‌توانند با استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های ارتباطی به تناوب با این خانواده‌ها در ارتباط باشند و با ابراز همدردی و ارسال پیام تسلیت خود را شریک غم این خانواده‌ها کنند.
صادقی‌نسب ادامه داد: به هرحال تحمل غم از دست دادن عزیزی برای بازماندگان بسیار سخت است و در شرایط کنونی که ویروس کرونا به شدت جامعه را تهدید می‌کند و باید از تجمعات دوری کرد، مصلحت جامعه ایجاب می‌کند تا مراسم سوگواری برگزار نشود ،اما این موضوع مانع از آن نمی‌شود که افراد از طریق تلفن و یا اینترنت با این خانواده‌ها ارتباط برقرار نکنند.
وی تصریح کرد: برگزاری مراسم سوگواری مَجازی می‌تواند راهکار مناسبی برای همدردی با خانواده‌هایی که نزدیکان خود را بر اثر کرونا از دست می‌دهند ،باشد و با پخش دعا و انتشار کلیپ‌هایی همراهی خود را نشان دهند.
این روانشناس افزود: همچنین می‌توان پس از عادی شدن شرایط و رفع شیوع ویروس کرونا، مراسم یادبودی برای افراد متوفی گرفت و اینگونه یاد و خاطره آنها را زنده نگه داشت و مراسم سوگواری که امکان برگزاری آن فراهم نشده بود را برگزار کنند.
با این وجود، به عقیده روانشناسان تحمل این شرایط برای کودکان بسیار سخت‌تر است و باید با راهکارهای کارشناسی شده و موثر آنها را با چنین شرایطی روبرو کرد.
تحمل غم از دست دادن نزدیکان برای کودکان سخت‌تر است
یک روانشناس حوزه کودکان در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: کودکان از همان سال‌های اولیه زندگی با مرگ آشنا می شوند؛ از برگ‌های خزان‌زده تا مرگ حشرات و حیوانات خانگی، آنها را متاثر می‌کند.
شیوا زارعی‌پور افزود: ناپدید شدن پدر، مادر، نزدیکان و یا پدربزرگ و مادر بزرگ، عزادار بودن والدین در قبرستان‌ها، همه درک و فهم اجمالی را در آنها بیدار می‌کند، اما اینکه در شرایطی که امکان سوگواری در قبرستان وجود ندارد و کودکان بی‌تاب دیدن عزیز از دست رفته خود هستند شرایط برای آرام کردن آنها بسیار سخت‌تر می‌شود.
وی با اشاره به واکنش‌های متفاوت کودکان در مواجه با غم از دست دادن نزدیکان خود، تصریح کرد: کودکان ممکن است به سادگی تماشاگر باشند، تعجب کنند و یا مانند والدینشان سکوت اختیار کنند. اگر بخواهند آشکارا بی‌قراری کنند، بزرگترها سعی دارند کلماتی را بیابند که اثر تسکین‌دهنده داشته باشد،یا کل موضوع را به آینده‌ای دور واگذار کنند و یا با داستان‌هایی درباره رستاخیز، زندگی جاویدان، بهشت و تجدید دیدار، اضطراب و ناآرامی کودکان را کاهش دهند.
زارعی‌پور افزود: همچنین کودکان ممکن است ترس و غمشان را به صورت اضطراب شدید از تنها ماندن، ناتوانی در به خواب رفتن و یا صحبت همیشگی درباره مردن نشان دهند.
واقعیت‌ها را از کودکان مخفی نکنید
وی با تاکید بر اینکه نباید واقعیت‌ها را از فرزندان مخفی کرد، اظهار داشت: باید اجازه داد تا کودکان در مورد مرگ صحبت کنند، سوالاتشان را بپرسند و پاسخ‌های حقیقی بگیرند، البته پاسخ به سوالات باید متناسب با سن کودک ساده و بر اعتقادات مذهبی استوار باشد.
زارعی‌پور ادامه داد: باید از ذکر داستان‌های غیرواقعی در این شرایط برای کودکان پرهیز کرد، مثل این عبارت که پدربزرگ به سفر رفت، باید برای کودکان در خصوص بیماری کرونا توضیح داد و اینکه چرا نمی‌توان در مراسم خاکسپاری حضور پیدا کرد چرا که بی‌قراری آنها ممکن است بهتر تسکین پیدا کند.
وی تاکید کرد: از به کار بردن واژه کلی بیماری برای مرگ عزیزان در توضیح به کودکان نیز باید پرهیز کرد، چرا که کودک را در مورد همه بیماری‌ها نگران می‌کند.
این روانشناس حوزه کودکان با تاکید بر همدلی و همدردی در کودکان در شرایط سوگ از دست دادن عزیزی، خاطرنشان کرد: باید توجه داشت، کودک در مورد احساسش با شما گفت‌وگو کند و شما نیز به جای انکار احساساتش به او اطمینان دهید که از او حمایت می‌کنید.
به گزارش ایرنا، بیماری ویروسی کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.