لرد «نورمن لامونت» که در کسوت فرستاده ویژه دولت انگلیس در امور تجاری با ایران نیز فعالیت می‌کند روز سه‌شنبه به خبرنگار ایرنا گفت: این‌که نخستین عملیات مالی با ایران به این مرحله رسید، خبر فوق‌العاده‌ای است.
وی، این مسیر را پر فراز و نشیب و البته زمان‌بر توصیف کرد و افزود: امیدوارم که این ابتدای راه باشد و شاهد عملیات مالی بیشتری باشیم.
وزارت خارجه سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان امروز با صدور بیانیه‌ای مشترک، نخستین عملیات مالی با ایران براساس سازوکار مالی اروپا و ایران را تأیید کردند.
بر اساس این بیانیه، برلین، پاریس و لندن اولین معامله تجاری با ایران بر اساس اینستکس را برای تسهیل ارسال تجهیزات پزشکی به ایران با موفقیت انجام داده‌اند.
در این بیانیه ابراز امیدواری شده که اینستکس و شرکت متناظر آن در ایران (STFI) برای توسعه این سازوکار و انجام تراکنش‌های بیشتر با یکدیگر همکاری کنند.
ابزار حمایت از مبادلات تجاری (انگلیسی: Instrument in Support of Trade Exchanges؛ به اختصار اینستکس (INSTEX) یا سامانهٔ حمایت از مبادلات تجاری یک ابزار ویژهٔ مالی است که در بهمن ۱۳۹۷ توسط فرانسه، آلمان و انگلیس برای تسهیل تجارت غیردلاری با ایران ایجاد شد.
با این حال شرکت‌های اروپایی تاکنون از ترس تحریم‌های آمریکا که به طور یکجانبه از برجام خارج شد، حاضر به استفاده از این سازوکار نبودند.
سه کشور اروپایی، انگلیس، آلمان و فرانسه پیش تر برای کمک به تلاش‌های ایران در راستای مقابله با ویروس کرونا ضمن ارسال محموله اقلام دارویی، ۵ میلیون یورو کمک کردند. اما گفته می شود که این اعتبار از طریق سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی در اختیار ایران قرار گرفت.
وال استریت ژورنال امروز در گزارشی عنوان کرد که نخستین عملیات مالی اینستکس مربوط به صادرات دستگاه پزشکی برای بیماری‌های خونی، به ارزش نیم میلیون یورو است. هزینه این معامله برخلاف سازوکار طراحی شده در اینستکس به صورت مستقیم پرداخت خواهد شد. هرچند این معامله تحت پوشش تجارت اقلام بشردوستانه است اما به نوشته وال استریت ژورنال ممکن است طرف آمریکایی را تحریک کند.
لرد لامونت نیز پیش تر گفته بود که آمریکا در راه‌اندازی و عملیاتی شدن اینستکس مانع تراشی کرده و باعث طولانی شدن اجرای آن شده است.