به گزارش روز (جمعه) روابط عمومی فرابورس ایران، در آخرین ماه سال ۹۸، در حالی که جهان کم‌کم به اغمای کرونا دچار می‌شد، بازارهای فرابورس ایران پرالتهاب‌تر از هر زمان دیگری شاهد دادوستدهایی بودند که شاخص کل را به شکستن رکورد تاریخی‌اش سوق می‌داد و صف عرضه‌های اولیه، پذیره‌نویسی نخستین صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی در بازار سرمایه، پذیره‌نویسی نخستین اوراق مرابحه عام دولت و ... همگی نشان از سالی پرمنفعت در فرابورس داشتند.
حجم کل معاملات در بازارهای مختلف فرابورس ایران نیز با رسیدن به عدد ۴۴۷ هزار و ۹۷۹ میلیون ورقه بهادار طی ۷۷ هزار و ۲۰۱ نوبت معاملاتی موجب شد رکوردهایی که پیش از این و در سال‌های گذشته به ثبت رسیده بود، جابه‌جا شوند و به ترتیب ۱۶۳ و ۲۱۲ درصد این دو متغیر نسبت به سال ۹۷ افزایش یابند.
از عرضه‌های اولیه چه خبر؟
با توجه به پیام رهبر معظم انقلاب مبنی بر شفاف‌سازی اقتصادی شرکت‌ها و اداره‌های دولتی، سال ۹۸ سال پر رونق عرضه‌های اولیه در بازارهای فرابورس ایران بود و بدین ترتیب ۱۷ شرکت روی تابلوهای بازارهای اول، دوم و SME فرابورس معاملات سهام خود را به روش‌های ثبت سفارش، گشایش نماد و حراج آغاز کردند.
سهام شرکت‌های کشت و صنعت شریف‌آباد، تولید ژلاتین کپسول ایران، دارویی ره‌آورد تامین، پخش هجرت، جنرال مکانیک، توسعه مولد نیروگاهی جهرم، توزیع داروپخش، سرمایه‌گذاری آوانوین، ذوب روی اصفهان، کلر پارس، گروه توسعه مالی مهر آیندگان، صنعتی دوده‌فام، پتروشیمی تندگویان و سیمان ساوه به روش ثبت سفارش و همگی در بازار دوم عرضه اولیه شدند. همچنین دو نماد «غویتا» متعلق به شرکت ویتانا و «فرابورس» متعلق به فرابورس ایران نیز به روش گشایش نماد به ترتیب در بازار دوم و اول عرضه شدند. تنها نمادی که به روش حراج عرضه شد «غنیلی» متعلق به مجتمع تولیدی نیلی صنعت کرمان بود که روی تابلوی معاملاتی شرکت‌های کوچک و متوسط درج و سپس به روش حراج عرضه اولیه شد.
بدین ترتیب در آخرین روز معاملاتی سال ۹۸ تعداد نمادهای اصلی شرکت‌ها در بازار اول به ۲۴ شرکت، در بازار دوم به ۹۹ شرکت، در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط به ۴ شرکت و ۱۷۶ شرکت در بازار پایه رسید. همچنین در بازار ابزارهای نوین مالی نیز تعداد نماد اوراق با درآمد ثابت به ۸۷ نماد، اوراق گواهی استفاده از تسهیلات مسکن به ۴۵ نماد، اسناد خزانه اسلامی به ۳۲ نماد و صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت یا ETF به ۲۳ نماد رسید.
رشد ۲۰۶ درصدی تامین مالی فرابورس
در سالی که گذشت، زنجیره عرضه‌های اولیه، عرضه اسناد خزانه اسلامی، پذیره‌نویسی و افزایش سرمایه شرکت‌ها سبب شدند تا تامین مالی یک میلیون و ۸۹ هزار و ۴۴ میلیارد ریالی در فرابورس ایران صورت بگیرد که این رقم نشان از رشد ۲۰۶ درصدی تامین مالی فرابورس در سالی که گذشت نسبت به سال ۹۷ دارد. از این میزان، ۲۲ هزار و ۹۷۲ میلیارد ریال متعلق به عرضه‌های اولیه، ۳۴۸ هزار و ۶۵۳ میلیارد ریال متعلق به اسناد خزانه اسلامی، ۳۷۶ هزار و ۵۷۰ میلیارد ریال متعلق به پذیره‌نویسی و ۳۴۰ هزار و ۸۴۹ میلیارد ریال متعلق به افزایش سرمایه شرکت‌ها است.
در ۲۳۸ روز معاملاتی سال ۹۸، حجم کل معاملات نیز از رد و بدل شدن ۴۴۷ هزار و ۹۷۹ میلیون ورقه بهادار خبر می‌دهد که ارزش کل دادوستدها را به رکورد سه میلیون و ۲۴۱ هزار و ۹۷۱ میلیارد ریال رساند. در این میان در بهمن‌ماه ۵۳ هزار و ۶۱۳ میلیون ورقه بهادار خرید و فروش شد تا بیشترین حجم معاملاتی در میان ۱۲ ماه سال، در این ماه صورت بگیرد. پس از آن بیشترین حجم معاملات در ماه‌های اسفند، خرداد و دی رقم خورد.
در جدول ارزش و حجم کل معاملات به تفکیک صنایع مختلف نیز اوراق تامین مالی با حجم معاملات یک هزار و ۲۰ میلیون ورقه به ارزش ۹۱۰ هزار و ۷۵۸ میلیارد ریال صدرنشین سایر صنایع شد. پس از آن گروه فلزات اساسی با ارزش معاملاتی ۲۳۴ هزار و ۴۳۳ میلیارد ریال و حجم معاملات ۷۲ هزار و ۱۸۴ میلیون ورقه‌ای در جایگاه دوم قرار گرفت.
رقابت بازارهای فرابورس
سال ۹۸، سال شکوفایی و درخشش بازار دوم فرابورس ایران بود؛ به طوری که با ارزش معاملات یک میلیون و ۱۶۱ هزار و ۳۸۵ میلیارد ریال بیشترین ارزش معاملات را در میان سایر بازارهای فرابورس به نام خود زد و ۳۶ درصد از ارزش کل معاملات را به خود اختصاص داد. همچنین ارزش معاملات در این بازار به رشد ۴۰۹ درصدی نسبت به سال ۹۷ دست یافت. این بازار سال گذشته بیشتر عرضه‌های اولیه فرابورس را دربرگرفته بود.
بازار اول فرابورس با در اختیار گرفتن ۲۵۳ هزار و ۶۵ میلیارد ریال ارزش معاملات و با خرید و فروش ۳۹ هزار و ۷۱۰ میلیون ورقه سهم طی پنج هزار و ۶۰۸ هزار نوبت معاملاتی توانست ارزش معاملات خود را نسبت به سال ۹۷ به رشد ۳۲۷ درصدی برساند و ۸ درصد از ارزش کل معاملات فرابورس را تصاحب کند. بازار پایه هم در مجموع سه تابلوی خود، با ارزش معاملات ۷۲۶ هزار و ۹۳۰ میلیارد ریال همین میزان افزایش را کسب کرد و توانست ۲۲ درصد از ارزش کل معاملات را به نام خود ثبت کند.
ارزش معاملات بازار شرکت‌های کوچک و متوسط نیز به یک هزار ۴۷۰ میلیارد ریال رسید و صعود ۲۲۲ درصدی را برای خود رقم زد. همچنین بازار ابزارهای نوین مالی با رشد ۹۷ درصدی نسبت به سال گذشته به ارزش معاملات یک میلیون و ۹۷ هزار و یک میلیارد ریال رسید. بدین ترتیب، ۳۴ درصد از ارزش کل معاملات فرابورس در اختیار این بازار در سال ۹۸ قرار گرفت.
از ارزش کل بازار فرابورس که در آخرین روز کاری سال ۹۸ رقم شش میلیون و ۹۵۵ هزار و ۱۷۹ میلیارد ریال بود، ۴۸ درصد در اختیار بازار دوم، ۲۶ درصد در اختیار بازار پایه، ۱۶ درصد در اختیار ابزارهای نوین مالی، ۱۰ درصد در اختیار بازار اول و ۰.۲ درصد در اختیار بازار شرکت‌های کوچک و متوسط است.
رونق بازار ابزارهای نوین مالی
در بازار ابزارهای نوین مالی فرابورس که مجموع معاملات صکوک، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق مشتقه و تامین مالی جمعی است شاهد سپری شدن سال پرباری برای این بازار بودیم.
صکوک یا ابزارهای مالی اسلامی در بازار فرابورس شامل اوراق اسناد خزانه اسلامی، اجاره، مشارکت، مرابحه، منفعت و رهنی است. در رقابت میان این اوراق اوراق منفعت با ارزش معاملاتی ۴۷۵ هزار و ۷۴ میلیارد ریال و اوراق اسناد خزانه اسلامی با ارزش معاملاتی ۲۸۴ هزار و ۹۶۶ میلیارد ریال از سایر اوراق پیشی گرفتند و بیشترین رشد را نسبت به سال ۹۷ به ترتیب با ۱۳۲۴ و ۱۴ درصد کسب کردند.
همچنین، سال ۹۸ سال پررونقی برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری رقم خورد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله با ارزش معاملاتی ۱۷۴ هزار و ۷۰۹ میلیارد ریال، صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه با ارزش معاملاتی ۶۹ میلیارد ریال و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی با ارزش معاملاتی ۱۲۳ میلیارد ریال به ترتیب ترکیب معاملاتی صندوق‌های سرمایه‌گذاری را در سال ۹۸ تشکیل دادند.
از سوی دیگر، در پاسخ به نیاز تازه‌واردان به بازار سرمایه و تشویق به سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، از اواخر سال ۹۸ صندوق‌ها نیز توانستند در عرضه‌های اولیه مشارکت کنند. این اقدام که در جهت حفاظت از سرمایه تازه‌واردان به بازار سرمایه صورت گرفته، امکانی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که ضمن منتفع شدن از مزایای خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری از ظرفیت محبوب عرضه‌های اولیه نیز بهره‌برداری کنند.
اما اتفاق مهم دیگر سال گذشته که در اسفندماه روی داد، پذیره‌نویسی صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی «اعتبار سرمایه نوآفرین» در روز ششم آخرین ماه سال به عنوان نخستین صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی بازار سرمایه ایران آغاز شد تا به مدد راه‌اندازی این ابزار جدید مالی، پازل تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و چرخه عرضه اولیه سهام شرکت‌های خارج از بورس بیش از گذشته تکمیل شود.
فرابورس نایب‌رئیس کمیته کاری فیاس باقی ماند
از دیگر اتفاقات مهمی که در فرابورس ایران روی داد، تداوم دوره نایب‌رئیسی فرابورس در مجمع سالانه فدراسیون بورس‌های آسیایی و اروپایی بود که طی برگزاری بیست‌وهشتمین مجمع سالانه آن اتفاق افتاد. همچنین فرابورس ایران به عنوان یکی از اعضای فعال بورس‌های آسیایی و اروپایی، شهریورماه امسال از هفتمین دوره آموزشی ویژه اعضای این فدراسیون تحت عنوان Onsite Training میزبانی کرد. هدف از این دوره، انتقال دانش میان بورس‌ها و نهادهای مالی منطقه و آشنایی کارکنان بازار سرمایه با دستاوردهای نهادهای متناظر خود بود.
همه علیه کرونا
اما صرف‌نظر از هر آمار و ارقامی، در نخستین روزهای اسفندماه که به گسترش ویروس کرونا در سراسر جهان گره خورده بود، فرابورس ایران آستین‌هایش را بالا زد تا با ابزار تامین مالی جمعی در امر خیر تامین مالی مقابله با کرونا به کمک اهالی بازار سرمایه اقدامی انجام دهد. در همین راستا با فروش اوراق کرونا در دو نماد «کرونا۱» و «کرونا۲» تلاش شد گام بزرگی در راستای پشتیبانی از جامعه پزشکی و درمانی برای مقابله با این ویروس جهان‌شمول برداشته شود. طی این تامین مالی جمعی و تنها در دو روز کاری پایان اسفندماه در مجموع حدود ۱۱ میلیون ورقه کرونا ۱ و ۲ به قیمت هر ورقه ده هزار ریال به فروش رفت که ارزش آن ۱۱۳ میلیارد ریال بود. پذیره‌نویسی این اوراق تا پایان فروردین‌ماه ادامه خواهد داشت تا یک بار دیگر با پویش مردمی در بازار سرمایه، جان عزیز آدمی مقدم شمرده شود.