بهداشت زیر بنای فعالیت های اقتصادی و پیشرفت های اجتماعی یک ملت محسوب می شود و سلامت جامعه در گرو رعایت اصول بهداشتی است و جامعه سالم و تندرست می تواند از منافع خود دفاع و حقوق خود را کسب کند. به همین دلیل هم نهادها و موسسه های مختلفی در حوزه بهداشت در سطح کشورها و در سطح جهانی فعال هستند. یکی از این موسسه ها، سازمان بهداشت جهانی است که از بدو تاسیس تا به امروز بیشترین توجه خود را صرف مداوای تب های مناطق حارّه، سل، جذام، وبا، طاعون، آبله، بهداشت مادران و کودکان و تغذیه متمرکز کرده است و امروز هم مهمترین مساله آن مبارزه با شیوع ویروس کرونا است.
تاریخچه تاسیس
در کنفرانس سانفرانسیسکو در ۱۹۴۶ میلادی تصمیم به تشکیل یک کنفرانس بین المللی بهداشت گرفته شد که اساسنامه آن در هفتم آوریل ۱۹۴۸ میلادی در نیویورک تنظیم و تصویب شد و نخستین انجمن بهداشت جهانی اقدام به انتخاب روزی به عنوان روز جهانی بهداشت کرد. در ژوئن همان سال نخستین مجمع عمومی سازمان بهداشت جهانی در ژنو با حضور نمایندگان ۶۱ کشور جهان تشکیل شد و از ۱۹۵۰ میلادی به بعد هفتم آوریل هر سال با نام روز جهانی بهداشت در سراسر دنیا جشن گرفته شد.
ساختار سازمان
سازمان بهداشت جهانی در ۲۰۱۲ میلادی دارای ۱۹۴ عضو بود که شامل اکثریت کشورهای عضو سازمان ملل متحد است و مقر اصلی آن نیز در ژنو واقع در سوییس قرار دارد و به طور معمول هر ساله در ماه می میلادی یک جلسه عمومی با حضور اعضا در مقر اصلی برگزار می شود و دبیر کل آن نیز پس از یک دوره پنج ساله تغییر می کند.
این سازمان دارای ۶ دفتر منطقه ای آفریقا (برازاویل، کنگو)، آمریکا (واشنگتن دی سی، ایالات متحده)، مدیترانه شرقی (قاهره، مصر)، اروپا (کپنهاگ، دانمارک)، جنوب شرق آسیا (دهلی نو، هند) و غرب اقیانوسیه (مانیل، فیلیپین) است که هر کدام کشورهای منطقه خود را پوشش می دهند. هر کمیته منطقه ای از وزرای بهداشت کشورهای عضو تشکیل می شود.
اهداف سازمان
به طور کلی سازمان بهداشت جهانی شعار اصلی خود را دستیابی به بالاترین سطح بهداشت حق همه مردم است، قرار داده و بر این پایه اهدافی همچون اجرای نقش رهبری در خصوص مسایل حیاتی و مهم سلامت، شکل دادن به تحقیقات و برنامه های مرتبط با سلامت و انتشار مطالب و دانش های با ارزش، تعیین استاندارد ها و هنجارها و نظارت برای اجرای دقیق آن ها، سیاستگذاری کلی و تعریف برنامه ها و تنظیم اسناد و اساسنامه های سلامت، پشتیبانی فنی و ایجاد زیر ساخت ها و سازمان های مورد نیاز برای بهبود سلامت و نظارت بر وضعیت سلامت و ارزیابی روند سلامت جامعه جهانی برای خود تعیین کرده است.
بودجه سازمان
بودجه سالیانه سازمان بهداشت جهانی در حال حاضر حدود سه میلیارد دلار است که تقریباً یک چهارم آن توسط اعضا و بقیه آن به وسیله کمک‌های داوطلبانه تامین می‌شود که در خصوص بیماری های قابل انتقال مانند هپاتیت، مالاریا و ...، بیماری‌های غیرقابل انتقال مانند بیماری های ذهنی و روانی، اعتیادهای شیمیایی و خشونت های رفتاری و معلولیت‌ها، ترویج سلامت در طول زندگی مانند بهداشت تولیدمثل و بهداشت کودکان و افراد بالغ و سالمند، سیستم ها و نظام‌های بهداشت و سلامت، آمادگی برای مواجهه با چالش‌ها و بودجه‌های مرتبط با فرایندهای داخلی سازمان بهداشت جهانی هزینه می شود.
فعالیت سازمان برای بیماری های واگیر
این سازمان از ابتدای تاسیس توجه ویژه ای به سلامت مردم در جهان و کنترل بیماری های واگیر داشته است. در همین خصوص در ۱۹۵۰ میلادی نخستین برنامه واکسیناسیون علیه بیماری سل اجرا کرد و پس از آن در ۱۹۵۵ میلادی برنامه ریزی برای ریشه کنی مالاریا را آغاز کرد.
این سازمان برای نخستین بار در ۱۹۶۵ میلادی گزارشی در خصوص بیماری دیابت منتشر کرد و آژانس تخصصی تحقیق روی سرطان تشکیل شد. همچنین در ۱۹۸۶ میلادی برنامه ای برای مقابله بیماری ایدز به وسیله سازمان طراحی و تدوین شد و از ۱۹۸۸ میلادی برنامه ریشه کنی بیماری فلج اطفال را شروع کرد.
در ۱۹۹۸ میلادی این سازمان اجرای برنامه های خود برای افزایش امید به زندگی و کاهش خطرات مرگ و میر نوزادان را در دستور کار قرار داد و با اجرای طرح های متعدد موفق شد در ۲۰۰۷ میلادی تا ۶۸ درصد از مرگ های ناشی از بیماری های واگیردار همچون سرخک، سل و مالاریا را کاهش دهد.
سازمان و مواجهه با کرونا
شیوع ویروس کرونا باعث شد تا بار دیگر سازمان بهداشت جهانی وظیفه سنگین خود را برای ریشه کن کردن این بیماری برعهده بگیرد. به همین دلیل هم با اعلام وضعیت اضطرار بین المللی از طرف این سازمان، تمام کشورها باید آمادگی لازم برای پیشگیری، مبارزه و درمان موارد احتمالی بیماری را پیدا کنند. در همین ارتباط تدروس آدهانوم دبیرکل سازمان بهداشت جهانی از کشورها خواسته است تا به تلاش برای جلوگیری از انتقال این بیماری ادامه دهند. او گفته که می‌توان شیوع بیماری را به عقب راند.
در شرایطی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرده، این سازمان به دولت‌های خاورمیانه هشدار داده که به‌سرعت وارد عمل شده و جلوی شیوع ویروس را بگیرند. احمد المنهاری، مدیر منطقه‌ای این سازمان در شرق مدیترانه که پاکستان، افغانستان، سومالی، جیبوتی و دیگر کشورهای خاورمیانه را شامل می‌شود در ۱۴ فروردین ۱۳۹۹خورشیدی گفت: موارد جدیدی در برخی از کشورها گزارش شده که از نظر سیستم بهداشتی بسیار آسیب‌پذیرند. حتی در کشورهایی با سیستم بهداشتی قوی‌تر ما شاهد گزارش‌هایی از جهش نگران‌کننده تعداد مبتلایان و فوتی‌ها بوده‌ایم.
البته توصیه اصلی تدروس به کشورها این است که با توجه به وضعیت و مشخصات محلی اقدام کنند چرا که یک نسخه یکسان برای همه و همه‌جا وجود ندارد.
در خصوص اقدام های سازمان بهداشت جهانی در ایران برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا باید گفت که شماری از اعضای این سازمان در اسفند ۱۳۹۸ خورشیدی به ایران سفر کردند و چند محموله شامل کیت و تجهیزات پزشکی مانند ماسک و گان برای کادر درمان در اختیار کشور قرار دادند.
ریچارد برنان رییس هیات اعزامی سازمان جهانی بهداشت به ایران پس از بازدید از مراکز درمانی در تهران و قم و انجام بحث و بررسی با مسوولان وزارتخانه های امور خارجه و بهداشت گفت: حمایت و پشتکار مقامات ایران برای مقابله با ویروس کرونا بسیار زیاد است به خصوص حمایتی که رهبر جمهوری اسلامی ایران از دولت و وزارت بهداشت برای مقابله با این مساله انجام داده اند و در کنار آن مشارکت های بخش های مختلف کشور از جمله حمل و نقل و صنایع غذایی برای مقابله با کرونا نشان از تلاش ایران برای مهار و مقابله با این ویروس است.
ریچارد برنان تاکید کرد: دولت جمهوری اسلامی ایران متعهدانه در حال ایستادگی در برابر ویروس کروناست و از سخت کوشی دولت، کادر درمانی و سایر بخش‌ها در ایران برای شکست کرونا شگفت زده شده ایم و به پیشرفت ایران در مقابله با ویروس کرونا خوش بین هستیم.
کریستف آندریاس هاملمان نماینده سازمان جهانی بهداشت در ایران هم بیان کرد: بهترین جمله آرام بخش برای مردم این است که ابزار شکست ویروس کرونا را در اختیار داریم و تعهد و عزم راسخ در دولت ایران برای شکست ویروس وجود دارد. همه باید تلاش خود را در زمینه شکست ویروس انجام دهند.