پس از شیوع کرونا و تغییر رفتارهای اجتماعی در جامعه، صنف چاپ و تبلیغات نیز مانند بسیاری از صنوف دیگر ناگزیر به تعطیلی شدند و عدم انتشار مکتوب روزنامه‌ها و جراید، فعالان رسانه را در شوک فرو برد و تعداد بسیاری را متضرر کرد.
روزنامه‌ها و جراید با تعطیلی اجباری پذیرش آگهی و تبلیغات و حذف درآمدهای این بخش دچار ضرر و زیان شدند و کانون‌های فرهنگی و تبلیغاتی که نصب بیلبوردها و تبلیغات محیطی شهر را برعهده داشتند، با تعطیلی این فعالیت‌ها ضرر بسیار متحمل شدند.
اما با این همه فرصت‌هایی برای رشد و تکامل بخش‌های مختلف از جمله صنعت چاپ و تبلیغات فراهم شد به طوری که نسخه الکترونیک روزنامه‌ها باب شد و روزنامه‌نگاران کانال‌های خبری خود را در شبکه‌های اجتماعی تقویت کردند و تعدادی از کانون‌های فرهنگی و تبلیغاتی نیز بستر فعالیت‌های خود را در فضای مجازی گشوده یا توسعه دادند.
شاید بتوان کرونا را برای حوزه چاپ و تبلیغات یک فرصت دگردیسی و تغییر رویکرد نسبت به سرمایه‌گذاری و فعالیت به شمار آورد اما این تغییر وضعیت نیاز به پشتوانه و حمایت دارد.
خبرنگار ایرنا تاثیر کرونا بر بخش‌های چاپ و تبلیغات را در دو حوزه روزنامه‌ها و جراید و کانون‌های فرهنگی و تبلیغاتی بررسی کرده است.
دست خالی چاپخانه‌ها
رییس اتحادیه صنف چاپخانه‌داران خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: پس از شیوع کرونا و لزوم تعطیلی صنوف، ۳۵۰ چاپخانه و صنایع وابسته به آن در این استان تعطیل شد در حالی که ۲ هزار کارگر در این صنعت فعال بودند و بسیاری از صاحبان چاپخانه‌ها، هزینه‌های بر زمین مانده بسیار داشتند.
علی مغانی افزود: ضرر ناشی از تعطیلی چاپخانه‌ها میلیاردی است و جبران آن به راحتی میسر نمی‌شود زیرا وصول چک‌های برگشتی، پرداخت تسهیلات معوق بانکی، پرداخت هزینه‌های جاری و دستمزد کارگران با تعطیلی چاپخانه‌ها امکان پذیر نمی‌باشد و دولت تدبیری برای این بخش اتخاذ نکرده است.
وی ادامه داد: بخش کوچکی از کار چاپخانه‌ها مربوط به چاپ روزنامه‌ها و جراید یا آگهی‌های تبلیغاتی است و بخش اعظم آن مربوط به تهیه لیبل‌های چاپی برای تولیدات مختلف صنعتی و کارگاهی می‌باشد.
وی گفت: با اینکه در شرایط کرونایی بخش تولید نیز از مصیبت‌های آن بی نصیب نمانده است اما بخش زیادی از واحدها بویژه حوزه تولیدکنندگان اقلام بهداشتی و دارویی به فعالیت خود ادامه دادند و برای کالاهای خود نیاز به نصب لیبل دارند که بدون چاپخانه امکان تولید لیبل میسر نیست.
تغییر رفتار تبلیغات
رییس انجمن صنفی تبلیغات خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تعطیلی کانون‌های آگهی و تبلیغات مانند سایر فعالان فرهنگی، آنها را نیز با مشکلات عدیده بویژه بحران مالی مواجه کرده است.
عبدالله کاویانی افزود: کار اصلی تبلیغات، اطلاع رسانی در موضوعات مختلف است و تاثیرگذاری آن را در بخش‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نمی‌توان انکار کرد اما شیوع کرونا جدا از ضرر اقتصادی برای کانون‌ها منجر به تغییر رفتارها و رویکرد آنها نیز شده است.
وی ادامه داد: ضررکنندگان اصلی ناشی از شیوع کرونا در حوزه آگهی و تبلیغات را می‌توان کانون‌ها و مراکزی دانست که در حوزه تبلیغات دیداری و محیطی در سطح شهر فعالیت می‌کردند و تعطیلی این حوزه منجر به ضرر مالی و بیکاری آنها شد.
وی گفت: شیوع کرونا حوزه تبلیغات تجاری را کاهش داد اما اطلاع رسانی و تبلیغات تعطیل نشد و بسیاری از کانون‌های آگهی و تبلیغات در استان که در حوزه فضای مجازی فعالیت محدود داشتند، دامنه فعالیت خود را در این فضا توسعه دادند.
کاویانی افزود: شاید موضوع کرونا در آینده باعث شود دگردیسی و تحولاتی در حوزه تبلیغات به صورت گسترده انجام گیرد و شاهد تغییر رفتارها و نگرش‌ها در حوزه تبلیغات بویژه سوق یافتن سرمایه‌گذاری در این حوزه به سوی فضای مجازی باشیم.
دو روی سکه تاثیر کرونا بر فعالیت مطبوعاتی
یک فعال رسانه‌ای و رییس هیات مدیره خانه مطبوعات خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تعطیلی موقت چاپ نسخه مکتوب روزنامه‌ها و جراید چندان اتفاق عظیمی را در حوزه رسانه و اطلاع‌رسانی رقم نخواهد زد و فعالیت خبرنگاران رسانه‌های مختلف در این ایام همچنان ادامه دارد.
سید جلال فیاضی افزود: در این ایام فقط بخش چاپ و توزیع روزنامه‌ها و جراید تعطیل شده و فعالان این بخش‌ها متضرر می‌شوند ولی در تعداد صفحات، حجم مطالب و موارد دیگر روزنامه هیچ تغییری ایجاد نشده و نخسه الکترونیکی این مطالب در فضای مجازی منتشر می‌شود.
وی ادامه داد: توقف چاپ نسخه مکتوب رسانه‌ها باعث کاهش بخشی از درآمد روزنامه‌ها و جراید می‌شود که ممکن است آنها را مجبور به تعدیل نیروی انسانی در این بخش نماید ولی توصیه خانه مطبوعات به خودداری از کاهش نیروی انسانی و بیکار شدن خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای است.
وی گفت: در صورتی که روزنامه‌ها چاره‌ای جز تعدیل نیروی انسانی خود نداشته باشند، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای خبرنگاران بیکار شده، تمهید بهره‌مندی از بیمه بیکاری اندیشیده است که می‌تواند بخشی از ضرر آنان را جبران کند.
فیاضی افزود: در این میان خبرنگاران بسیاری در روزنامه‌ها و جراید حق التالیف و فاقد بیمه هستند که از تعطیلی چاپ و تعدیل نیروی روزنامه‌ها ضرر می‌کنند لذا باید برای آنان چاره‌ای اندیشید.
وی ادامه داد: بروز هر رخداد یا اتفاق می‌تواند هم فرصت و هم تهدید باشد، عدم انتشار نسخه کاغذی مطبوعات مزایایی از جمله عادت دادن مردم به استفاده از نسخه‌های دیجیتالی مطبوعات، تغییر نحوه مطالعه، کاهش هزینه‌های روزنامه‌ها و افزایش شمار خوانندگان آنها را به دنبال دارد با این حال هنوز بخشی از جامعه علاقه‌مند به مطالعه مطالب مکتوب هستند که باید نیاز آنان نیز تامین شود.
وی گفت: کرونا فرصتی ایجاد کرده است که شتاب شکل گیری دولت الکترونیک افزایش یابد و دولت وادار به توسعه زیرساختهای این بخش شود، هرچند تغییر شرایط باعث از بین رفتن بسیاری از مشاغل و بیکاری عده‌ای نیز خواهد شد.
فیاضی افزود: مهمترین هنر مدیریت در جامعه کنونی، تبدیل تهدیدها به فرصت‌ها و کاهش آسیب‌های ناشی از تهدیدها است، تهدید کرونا برای روزنامه‌ها می‌تواند فرصتی به منظور تغییر عادت مطالعه مردم و توسعه فعالیت در فضای مجازی باشد اما باید آسیب‌های ناشی از کرونا در حوزه فعالیت خبرنگاران نیز به حداقل برسد.
بیمه بیکاری
معاون امور فرهنگی و رسانه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در راستای تصمیمات ستاد ملی مدیریت و مبارزه با کرونا و تداوم طرح فاصله‌گذاری اجتماعی تا ۲۰ فروردین، توقف انتشار موقت نسخه کاغذی رسانه‌ها، فرصتی برای تقویت فعالیت اطلاع رسانی در محیط برخط و شبکه‌های اجتماعی است.
افشین تحفه‌گر افزود: عدم انتشار نسخه کاغذی رسانه‌ها در اجرای سراسری طرح فاصله گذاری اجتماعی به درخواست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، به معنای توقف اطلاع رسانی نبوده و نیست.
وی اظهار داشت: رسانه‌های مکتوب خراسان رضوی برای تقویت جریان اطلاع رسانی و کارکرد آموزشی و مقابله با کرونا باید همانند هفته‌های اخیر تمام ظرفیت خود را در فضای برخط و شبکه‌های اجتماعی بکار گیرند.
وی گفت: تعطیلی اجباری صنوف در دو ماه اخیر بخشی از مطبوعات و جراید استان را که درآمدزایی آنها از محل پذیرش آگهی برای مشاغل مختلف بوده، متضرر کرد.
تحفه‌گر افزود: براساس اعلام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و طبق ماده یک قانون کار، خبرنگارانی که زیرپوشش بیمه تامین اجتماعی و صندوق اعتباری هنر هستند، در صورتی که به خاطر کرونا بیکار شده‌اند، می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند اما هنوز فرآیند مشمولیت این بیمه و اجرای آن از سوی وزارتخانه به استان ابلاغ نشده است.
وی ادامه داد: شرکت‌ها و کانون‌های آگهی و تبلیغات استان نیز جزو آسیب دیدگان و متضرران کرونا هستند زیرا منبع اصلی درآمد تبلیغات از حوزه محصولات تجاری است و باید برای حمایت از این بخش بسته‌های حمایتی ویژه‌ای در نظر گرفته شود.
وی گفت: در اسفندماه پارسال اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، لزوم در نظر گرفتن بسته حمایتی برای کانون‌های تبلیغاتی و آگهی و مشاغل فرهنگی استان را به وزارتخانه ابلاغ کرد که امید است فعالیت این کانون‌ها و شرکت‌ها از سر گرفته شود.
۵۰۴ کانون آگهی و تبلیغات دارای مجوز از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی در خراسان رضوی وجود دارد.
همچنین ۴۸۲ عنوان نشریات چاپی، برخط و غیربرخط در استان فعالیت داشته و ۴۸ دفتر سرپرستی روزنامه‌های سراسری در خراسان رضوی وقایع و رویدادهای استان را پوشش می‌دهند.
۲ هزار و ۷۷۱ نفر از فعالان امور هنری، فرهنگی و رسانه این استان عضو صندوق اعتباری هنر هستند و از مزایای آن شامل بیمه و تسهیلات بهره‌مند می‌شود.