به گزارش روز شنبه پایگاه خبری «لایوساینس»، نتایج تحقیقی که در نشریه JAMA Cardiology منتشر شده، حاکی از آن است که در ووهان چین از هر ۵ بیمار، قلب بیش از یک نفر در اثر ابتلا به کووید-۱۹ آسیب می‌بیند. اگرچه برخی از این بیماران سابقه مشکلات قلبی داشتند، اما دیگران این طور نبودند. پس ماجرا چیست؟
کاردیولوژیست‌ها در پاسخ به این سوال به چند سناریوی احتمالی اشاره می‌کنند: ممکن است قلب در نبود اکسیژن کافی در پمپاژ خون به مشکل بخورد یا این که ویروس به طور مستقیم به سلول‌های قلب حمله کرده و یا بدن در تلاش خود برای از بین بردن این ویروس، طوفانی از سلول‌های ایمنی به راه بیندازد که به قلب حمله می‌کنند.
به گفته «محمد مجید» استادیار دانشکده پزشکی مک گاورن واقع در مرکز علوم بهداشت دانشگاه تگزاس (UTHealth)، این تنها ویروسی نیست که قلب را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال، به استناد نتایج مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ در مجله New England Journal of Medicine منتشر شد، خطر بروز حملات قلبی در فردی که به ویروس آنفلوانزا آلوده شده است، حدود ۶ برابر افزایش می‌یابد.
به علاوه طبق پژوهشی که در مجله JAMA Cardiology منتشر شده است، در فصول اپیدمی آنفلولانزا بیماران بیشتر به دلیل عارضه‌های قلبی جان خود را از دست می‌دهند، تا ذات الریه. به استناد این تحقیق، عفونت‌های ویروسی می‌توانند جریان خون را به قلب مختل کنند و باعث ضربان نامنظم و نارسایی قلبی شوند.
مجید مولف ارشد این پژوهش می‌گوید: بنابراین اگرچه این نکته که ابتلا به کروناویروس جدید موسوم به SARS-CoV-۲ می‌تواند به آسیب قلبی منجر شود، غافلگیر کننده نیست، اما ظاهرا این مشکل در بیماران مبتلا به این کروناویروس در مقایسه با افرادی که به دیگر ویروس‌ها آلوده هستند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
شمشیر دو لبه
ممکن است کرونا مستقیم به قلب حمله کند. «ارین میکوس» استادیار دانشکده پزشکی جان هاپکینز در این باره می‌گوید: «مواردی را می بینیم که افرادی که هیچ بیماری قلبی زمینه‌ای ندارند در اثر ابتلا به کرونا به آسیب قلبی دچار می‌شوند.»
به گفته وی، آسیب به قلب در موارد خفیف ابتلا به کووید-۱۹ شایع نیست و اغلب در بیمارانی که علایم شدید دارند و بستری شده‌اند، اتفاق می‌افتد.
به گفته میکوس، اگرچه این ویروس عمدتا ریه‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما در جریان خون نیز گردش می‌کند و این بدان معناست که می‌تواند مستقیم و بدون واسطه به دیگر اندام‌ها از جمله قلب حمله کند.
سطح سلول‌های قلب و ریه هردو با پروتئین‌هایی موسوم به آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین یا به اختصار ACE۲ پوشانده شده است که برای ویروس نقش «درگاه‌هایی» را برای ورود به سلول‌ها ایفا می‌کنند. اما این آنزیم یک «شمشیر دو لبه» است؛ از طرفی نقش درگاه ورود به سلول و تکثیر را برای ویروس فراهم می‌کند و از طرف دیگر کارکردی محافظتی دارد.
وقتی بافت‌های بدن در اثر هجوم ویروس‌هایی چون SARS-CoV-۲ یا دیگر عوامل آسیب می‌بینند، پاسخ ترمیمی طبیعی بدن شامل آزاد کردن مولکول‌های التهابی از قبیل پروتئین‌های کوچک موسوم به سیتوکین‌ها در جریان خون است. مشکل اینجاست که التهاب بیش از اندازه می‌تواند اوضاع را بدتر کند. آنزیم ACE۲ در نقش یک ضدالتهاب ظاهر می‌شود و مانع از آن می‌شود تا سلول‌های ایمنی آسیب بیشتری به سلول‌های بدن وارد کنند.
اما وقتی ویروس به پروتئین‌های ACE۲ چفت می‌شود، در کار این آنزیم ها اختلال ایجاد شده و از محافظت ضدالتهابی که فراهم می‌کنند، کاسته می‌شود. بنابراین ویروس هم مستقیم به سلول‌ها آسیب زده و هم مانع از آن می‌شود که بدن از بافت‌ها در برابر آسیب التهابی محافظت کند.
آن طور که میکوس می‌گوید: «اگر عضله قلب در اثر ویروس ملتهب شده و آسیب ببیند، قلب نمی‌تواند درست کار کند.»
کروناویروس جدید همچنین ممکن است به طور غیرمستقیم به قلب آسیب بزند. در این سناریو، سیستم ایمنی بدن بیمار از کنترل خارج می‌شود. این سناریو در برخی از بیماران بدحال دارای شاخص‌های التهابی بالا یا پروتئین‌هایی که سطوح بالای التهاب در بدن را نشان می‌دهند، خود را نشان داده است.
از این اتفاق با عنوان «طوفان سیتوکینی» یاد می‌شود. آن طور که میکوس می‌گوید، طوفان‌های سیتوکینی به اندام‌های سرتاسر بدن از جمله قلب و کبد آسیب می‌زنند. مشخص نیست که چرا برخی از افراد در مقایسه با سایرین چنین واکنش افراطی از خود نشان می‌دهند، اما ممکن است در بعضی موارد فرد از لحاظ ژنتیکی مستعد این مساله باشند.
تمام این ها به کنار، برخی از بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی زمینه‌ای هستند که خطر بروز علایم شدید کووید-۱۹ و مرگ در آن‌ها بالاتر از سایرین است. میکوس می‌گوید: «می‌توانید تصور کنید، وقتی قلب بیمار به خودی خود در کار کردن مشکل داشته باشد، ظرفیت مواجهه با چالش نبود اکسیژن کافی ناشی از مشکلات ریوی را نخواهد داشت.» بدین ترتیب کووید-۱۹ می‌تواند بیماری‌های قلبی زمینه‌ای را تشدید کند.
تشخیص و درمان
کاردیولوژیست‌ها با استفاده از آزمایش خون و بررسی پروتئینی به نام تروپونین آسیب قلبی را تشخیص می‌دهند زیرا وقتی سلول‌های قلب آسیب می‌بینند، در جریان خون تروپونین آزاد می‌کنند. اما آن طور که میکوس می‌گوید، گاهی اوقات تشخیص نوع آسیب قلبی یک بیمار به این اندازه ساده نیست. عامل آسیب وارده به قلب باید شناسایی شود؛ زیرا برای هر عامل درمان متفاوتی وجود دارد.
به عنوان مثال اگر ویروس مستقیم به قلب حمله کرده باشد، بیمار به داروهای ضدویروسی نیاز خواهد داشت. اما اگر سیستم ایمنی عامل آسیب به قلب باشد، باید برای بیمار داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز شود. در حال حاضر هیچ درمان مستقیمی برای کووید-۱۹ وجود ندارد و عمده درمان‌هایی که صورت می‌گیرد، شامل مراقبت‌های حمایتی از قبیل تامین اکسیژن بیشتر است.
هدف کنونی جامعه پزشکی آن است تا کشف کنند که آیا دلیلی ژنتیکی یا زیست شیمیایی وجود دارد که برخی از افراد بیش از سایرین مستعد ابتلا به آسیب قلبی ناشی از کووید-۱۹ هستند یا نه و تعیین کنند که کدام داروها بیشترین حفاظت را برای قلب در برابر این آسیب فراهم می‌کنند.