«جهش تولید» مفهومی است عینی که بخش معدن و صنایع معدنی در سال ۹۹ آن را به همراه خواهد داشت زیرا این جهش مرهون مجموعه برنامه ها و اقداماتی است که سازمان ایمیدرو در سال‌های اخیر با مشارکت بخش خصوصی و در راستای سیاست های دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت اجرایی کرده است.
سرعت گرفتن اجرای طرح های توسعه در زنجیره فولاد، مس، آلومینیوم، سرب و روی، طلا و ... از یک سو و ورود گام به گام پروژه های جدید به مدار تولید، دلیلی آشکار بر چنین امری است. ایمیدرو با هماهنگی بخش خصوصی امسال برنامه راه اندازی ۲.۳ میلیارد دلار طرح توسعه و جدید را پیش رو دارد. این طرح ها ۸۳۰۰ شغل مستقیم و ۶۴ هزار شغل غیرمستقیم ایجاد می کند که در مجموع، بیش از ۷۰ هزار نفر به طور مستقیم و غیر مستقیم از این حوزه صاحب کار و درآمد می شوند. بُعد دیگر این طرح ها این است که کشورمان نیز از ثمرات افزایش تولیدات این بخش، بهره مند خواهد شد.
این سازمان پیش از این، برای تحقق اهداف توسعه ای، کارگروهی را ناظر بر اجرای طرح ها کرده است که پایش مستمر، بررسی و برطرف کردن نقاط بحرانی حوزه های تولید و توسعه را برعهده دارد. با چنین تجربه ای بنا داریم در سال ۹۹ نیز کارگروهی را با حضور نمایندگان همه شرکت های بزرگ برای تحقق جهش تولید بخش معدن و صنایع معدنی و رفع موانع آن ایجاد کنیم.
در ماه های پایانی سال گذشته اتفاقاتی رخ داد که دستیابی به جهش تولید را ملموس تر می کند، یکی از عینی ترین مثال ها، به تولید رسیدن بزرگ ترین و مدرنترین کارخانه آلومینیوم در ایران به نام آلومینیوم جنوب (سالکو) است که به تنهایی ۱۰۰ درصد به ظرفیت تولید این فلز در کشور می افزاید.
علاوه بر این، سال جدید، زمان به ثمر رسیدن بخش فولاد سازی طرح های فولاد استانی است. از سوی دیگر سنگان به عنوان پایتخت سنگ آهن ایران که لقب عسلویه شرق کشور را در اختیار دارد، میزبان کارخانه های جدید تولید کنسانتره و گندله سنگ آهن خواهد بود. در این میان، انتخاب دو پیمانکار (الف و ب) با هدف باطله برداری و استخراج ماده معدنی، برای مدت ۵ سال، تامین خوراک برای کارخانه های فعال و در دست راه اندازی را انجام می دهد. مجتمع معدنی سنگان که در حال تحقق هدف ۱۷.۵ میلیون تنی کنسانتره و ۱۵ میلیون تنی گندله سنگ آهن است، اینک واقعیتی ملموس را به منظور تحقق «جهش تولید» برای ناظران و فعالان حوزه معدن رقم زده است.
خوشبختانه وارد مدار شدن کنسانتره ۵ میلیون تنی فولاد مبارکه در سنگان و ۲.۵ میلیون تنی گندله فولاد خوزستان در سنگان، می تواند بخش مهمی از جهش تولید در بخش فولاد را به ارمغان بیاورد.
از دیگر سو، به دلیل اینکه تیم مدیریتی سازمان ایمیدرو طی چند سال اخیر توسعه را در قالب استراتژی جدید پیگیری می کند، توجهی وافر به سایر اجزای این پیکیره داشته است به طوری که در جایگاه سازمان راهبر بخش معدن و صنایع معدنی، ضمن پیگیری توسعه و پشتیبانی از شرکت های خصوصی، افزایش سرمایه و هدایت سود انباشته بنگاه های بزرگ را در همین مسیر تعریف کرده که اینک ثمرات آن در حال عیان شدن است.
همچنین در واپسین هفته های سال گذشته، دو شرکت فولاد مبارکه و ملی صنایع مس افزایش سرمایه را محقق ساختند و "گل گهر" نیز در همین مسیر قرار گرفته اما به سبب مشکلات ناشی از ویروس کرونا، افزایش سرمایه را به آینده ای نزدیک موکول کرده است و پس از آن نیز، دیگر شرکت بزرگ سنگ آهن (چادرملو)، قرار دارد.
این برنامه (افزایش سرمایه) در واقع ضامن رشد و جهش تولید در زنجیره فولاد خواهد بود و در همین حال هدایت هزاران میلیارد تومان از سود انباشته شرکت های بزرگ به سمت توسعه، اوج گیری اجرای پروژه ها را در پی خواهد داشت. برنامه ای که ایمیدرو طی ۲ سال اخیر همواره پیگیر آن بوده که اثر آن در سرعت گرفتن طرح های توسعه مشاهده می شود.
البته باید تاکید کرد که پایه فعالیت بخش های معدن و صنایع معدنی اکتشافات است، از این رو طی یکسال و نیم گذشته ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع، به فعالیت های این بخش افزوده شده که بی سابقه ترین فعالیت اکتشافی در طول تاریخ معدنی کشور را رقم زده است. حاصل این اکتشافات تاکنون کشف ۷۶۰ محدوده امیدبخش بوده که برای ۲۸۰ محدوده آن، درخواست صدور پروانه شده است.
این اکتشافات معادن جدیدی را به کشور معرفی خواهد کرد که قطعا در جهش تولید نقش کلیدی خواهد داشت.
سازمان ایمیدرو همچنین در سال ۹۹ همچون سال قبل، پروژه احیای معادن راکد بخش خصوصی را با برنامه ای وسیع تر به اجرا در می آورد که خود گامی در جهت تامین خوراک و جهش تولید در بخش معدن و صنایع معدنی به شمار می آید. در سال گذشته ۱۴۶ معدن احیا شد که بخشی از آن ها وارد مدار تولید شده اند و برای سال جدید نیز احیای ۲۰۰ معدن را در برنامه داریم و پیش بینی این است که با فعال سازی کامل این معادن سالانه ۳۰۰۰ شغل در این بخش ایجاد و بخش قابل توجهی از از خوراک کارخانه های فرآوری از این معادن تامین شود.
در این میان افزایش دوباره سرمایه صندوق بیمه سرمایه گذاری فعالیت های معدنی (رسیدن به رقم ۵۰۰ میلیارد تومان)، یکی از اجزای این برنامه توسعه ای است که هدف جهش تولید را پیگیری می کند. لازم به یادآوری است که سال گذشته سرمایه این صندوق زیرمجموعه ایمیدرو، از ۱۱۰ میلیارد به ۳۵۰ میلیارد تومان رسیده بود و این رقم برای سال پیش رو ۵۰۰ میلیارد تومان خواهد شد.
به این موارد باید برنامه رسیدن ظرفیت تولید فولاد به ۱۰ میلیون تن در منطقه ویژه خلیج فارس را باید اضافه کرد. بخشی از این برنامه تاکنون اجرایی شده و به تولید رسیده و بخش دیگر ان با مشارکت شرکت های واقع در منطقه عملی می شود. همچنین در شرقی ترین ساحل کشور یعنی چابهار برنامه ای مشابه در دست اجراست به طوری که سواحل مکران میزبان اجرای ۱۰ میلیون تن فولاد شود. خوشبختانه با پیگیری های ایمیدرو، موضوع تامین انرژی آن با موافقت دستگاه های بالادستی همراه شده و شورای عالی مناطق آزاد هم همکاری نزدیکی با این سازمان – برای تحقق برنامه فوق- دارد.
نکته ای که در پایان باید یادآور شد سهم ارزآوری بخش معدن و صنایع معدنی است که ضمن رشد دو رقمی صادرات طی ۱۱ ماه سال قبل، سهم رو به افزایش از صادرات کل کشور را برعهده گرفته و امروز نقش ویژه ای در صادرات غیر نفتی کشور ایفا می کند.
دستاوردهای فوق در شرایطی برای اقتصاد کشور به ارمغان رسیده که این حوزه تحت تحریم های چندباره و پیچیده دولت امریکا قرار گرفته اما توانمندی های این بخش همراه با راهبری سازمان ایمیدرو و نیز حمایت های وزارت صنعت معدن و تجارت و به ویژه بانک مرکزی، سبب شکستن سد تحریم ها در برابر ارزآوری کشور شد.
به واقع رشد تولید، صادرات، ارزآوری، اکتشافات، اجرای طرح های توسعه و مدیریت کلان حاکم بر آن، جملگی نویدبخش رونقی از جنس جهش تولید برای این حوزه از اقتصاد خواهد بود که در سال جاری مملوس تر از گذشته به ثمر می نشیند.