دود لاستیک، مثل ابر سیاه، باغ را پوشانده بود. دود، همیشه سبب می شد تا نفسش بند بیاید، اما این بار دست به دامنش شده بود، تا نفس شکوفه ها به شماره نیفتد، به تب و تاب افتاده بود تا چگونه جور سرمای بی موقع را سر باغ، کم کند.
لاستیک، کاه، کلش و کود دام که جمع آوری کرده بود در هر گوشه باغ آتش زد، اما زور این دودها به سرما نرسید، برف چنان آتشی بر جان شکوفه ها کرده بود که صبح، روی درخت سیاه و کبود شده بودند.
پدر می گوید، گردن نازک شکوفه ها و جوانه های درختان، شکننده‌تر از این حرف ها است که از سرمای هفت هشت درجه زیر صفر، سالم عبور کند، ما هر کار کردیم، اما سرما زخم کاری خود را گذاشت.
گردن نازک شکوفه ها و جوانه های درختان، شکننده تر این حرف ها است که از سرمای هفت هشت درجه زیر صفر، سالم عبور کند، ما هر کار کردیم، اما سرما زخم کاری خود را گذاشت
این داستان همیشگی و تکراری باغداران خراسان شمالی است، برخی از سال ها، زمستان به سرش می زند که در هوای بهاری، باز گردد، درختان تازه از خواب بیدار شده و سرمست رشد و نمو را غافلگیر کند. آن موقع است که در یک شبیخون، باغ ها بی ثمر می شوند و تا پایان سال، بی بار که هیچ، بی برگ می شوند و می خشکند.
خسارت های سرمای بیست فروردین ماه امسال هم، گویا داغ بر دل باغداران گذاشت.
سرما و خسارت ۸ هزار میلیارد ریالی به کشاورزان
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: برآورد اولیه نشان می‌دهد سرمای هفته گذشته حدود هشت هزار میلیارد ریال به کشاورزان این استان خسارت وارد کرده است.
برآورد اولیه نشان می‌دهد سرمای هفته گذشته حدود هشت هزار میلیارد ریال به کشاورزان این استان خسارت وارد کرده است
عبدالله یوسفی اظهار داشت: خسارت سرمای دیررس بهاره به علت بارش برف و برودت هوای منفی ۳ تا ۱۰ درجه در سطح استان، سبب خسارات زیادی شده و در مجموع به بیش از ۱۲۵ هزار و ۹۸۰ هکتار عرصه باغی و زراعی استان، آسیب رسانده است.
وی افزود: خسارات وارد شده به ۲۳ هزار و ۱۷۶ هکتار از باغ ها ناشی از سرمای ۲۰ و ۲۱ فروردین ماه، بیش از پنج هزار میلیارد ریال برآورد شده است
وی خاطرنشان کرد: سرما به بیش از ۱۰۲ هزار و ۸۰۱ هکتار از کشتزارهای منطقه نیز خسارت زده است که ارزش آن بیش از ۲ هزار و ۴۰۰ میلیارد ریال تخمین زده شده است.
یوسفی با بیان اینکه بیشترین عرصه های کشاورزی خسارت دیده استان در شهرستان مانه و سملقان است، اعلام کرد: در این شهرستان ۵۹ هزار و ۸۰۰ هکتار زمین زراعی و ۲ هزار و ۵۱۰ هکتار باغ به میزان بیش از هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال خسارت دیده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی افزود: خسارت سرمای دیررس بهاره، مشکل هر ساله کشاورزان استان است و در این زمینه، به باغداران توصیه شده تا برای کاهش اثرات سرما، نسبت به سوزاندن کاه و کلش در باغ اقدام کنند اما این اقدامات موثر واقع نشد.
وی تصریح کرد: سوزاندن کاه و کلش، زمانی که مدت زمان کاهش دما کم باشد، می تواند موثر واقع شود اما در سرمای اخیر، دمای هوا به ۸ و در برخی نقاط حتی ۱۰ درجه زیر صفر، کاهش یافت و البته این سرما، تا ۱۰ ساعت به طول انجامید از این رو، اقدام مزبور هم کارگر نیفتاد.
سوزاندن کاه و کلش، زمانی که مدت زمان کاهش دما کم باشد، می تواند موثر واقع شود اما در سرمای اخیر، دمای هوا به ۸ و در برخی نقاط حتی ۱۰ درجه زیر صفر، کاهش یافت و البته این سرما، تا ۱۰ ساعت به طول انجامید از این رو، اقدام مزبور هم کارگر نیفتاد
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: استفاده از بخاری های باغی، یکی دیگر از اقدامات برای کاهش مخاطرات سرما است البته این اقدام تنها در بخش کوچکی از باغ های مکانیزه قابل انجام است.
آبیاری، مرهم سرمازدگی غلات
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در این باره گفت: در سرمای بیستم فروردین ماه امسال، درختانی که زودتر، بیدار شده و شکوفه دادند، بیش از سایر درختان دچار خسارت شدند، درختان همچون گردوها و هسته داران، که در مرحله گل بودند، دچار خسارت شدند، و بسیاری از آنان، امسال تولید نخواهند داشت.
محمدجواد تشکری اظهار داشت: زردآلو، انجیر و زیتون باغ های مانه و سملقان و البته به میزان کمتری، گیلاس و آلبالو، فروردین ماه، از سرمای همچون دی، خسارت دیدند، البته اگر سرما تکرار شود، خسارت به درختان سیب هم محتمل است.
وی افزود: گندم کاران و جوکاران هم دچار خسارت شده اند، گندم و جو که در مرحله ساقه بوده، دچار آسیب شده، زیرا در این مرحله اولیه رشد، به سرما حساس است، برآورد می شود کشتزارها، حداکثر ۲۰ درصد، از سرمای اخیر خسارت دیده باشند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی اظهار داشت: البته در برخی از کشتزارها، با آبیاری می توان اثر سرما را کم کرد، آبیاری می تواند سبب افزایش دما شده و خسارت را کم کند، در این زمینه، توصیه به کشاورزان داده شده است.
در برخی از کشتزارها، با آبیاری می توان اثر سرما را کم کرد، آبیاری می تواند سبب افزایش دما شده و خسارت را کم کند
وی گفت: با بررسی که از مزارع کلزا داشتیم، خسارت هایی بوده اما خوشبختانه، گیاه دارد به شرایط رشد، برمی گردد.
تشکری افزود: جلوگیری از خسارت سرما در گلخانه ها، نیاز به مدیریت کشاورز دارد، کشاورز اگر پیش بینی های لازم را داشته، در عمل نباید مشکلی پیش آید، در سالن های مرغداری و دامداری هم، شرایط همین است و بهره بردار بخش کشاورزی، باید تمهیدات لازم را داشته باشد، اما در شرایط باز و در مزارع و باغ ها، چاره کار در دست نیست.
وی اظهار داشت: برای پیشگیری از خسارت سرما، زراعت کاران باغداران می توانند با استفاده از کودها، از جمله کود پتاسیم، گیاه را در برابر سرمازدگی، مقاوم کنند، کود پتاسیم می تواند گیاه را نجات دهد.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی درباره راهکار ها برای جلوگیری از سرمازدگی در باغ ها گفت: یکی از اقدامات مناسب، استفاده از بخاری باغی است، البته این امر هنوز در استان گسترده نیست و باغدار هنوز به استفاده از این شیوه، سوق پیدا نکرده است.
یک دست گرما ندارد
تشکری افزود: باغی که سالانه ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون ریال درآمد دارد، صرف ۵۰ تا ۷۰ میلیون ریالی، هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری است، باغدار با روشن کردن بخاری، در یک شب، محصول و درآمد یک ساله اش را نجات می دهد.
وی خاطرنشان کرد: البته برای موثر واقع شدن اثر روشن کردن بخاری، این اقدام باید در تمام باغ های یک منطقه انجام شود، استفاده از بخاری و یا روشن کردن کاه و کلش و دود کردن آن، زمانی موثر است که باغ های یک منطقه در همسایگی هم، باهم دست به کار شوند و در یک اقدام گروهی، بتوانند دمای هوا در محل را افزایش دهند، در غیر این صورت، نمی تواند نتیجه بخش باشد.
استفاده از بخاری و یا روشن کردن کاه و کلش و دود کردن آن، زمانی موثر است که باغ های یک منطقه در همسایگی هم، باهم دست به کار شوند
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی گفت: برای جلوگیری از خسارت های سرمازدگی باید اقدامات بلندمدت، اجرایی شود، روشن کردن بخاری و یا راه انداختن دود و آتش، اثر مقطعی دارند، راهکار اساسی این است که گونه های مقاوم به سرما، کشت شود.
وی تصریح کرد: درختان گردو باید تغییر رقم داده شود، ارقام دیرگل باید جایگزین شود، در این زمینه نیاز نیست درخت، ریشه بیرون آید، می توان شاخه را قطع و با پیوند رقم جدید، گلدهی درخت را به تاخیر انداخت، البته این اقدام در شهرستان مانه و سملقان و بجنورد انجام شده است اما باید، توسعه یابد.
تشکری با بیان اینکه استفاده از پیوند برای تغیر ارقام درخت، در بادام هم قابل انجام است افزود: اگر زمان گلدهی درخت ۱۰ روز تا ۲ هفته به تاخیر افتد، می تواند برای پیشگیری از خسارت سرمازدگی، موثر باشد،
وی اظهار داشت: در تاکستان ها هم توصیه شده است، از رقم کندری، برای توسعه درختان انگور استفاده کرد، این رقم تاک، در صورت بروز خسارت، بلافاصه جوانه زده و رشد می کند و همان میزان محصول دارد.
بیمه، مرهمی دیگر
تشکری گفت: به باغداران و کشاورزان توصیه می شود، ازمزایای صندوق بیمه کشاورزی استفاده کنند، این صندوق، بخشی از خسارت های ناشی از سرمازدگی را جبران می کند.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: البته بعضا، همچون بیمه گردو، تعرفه بیمه بالا است اما فرصی است تا بخشی از خسارت، جبران شود.
رییس سازمان جهادکشاورزی خراسان شمالی گفت: تنها یک سوم گستره تاکستان‌های استان در مدت سه سال اجرای طرح فراگیر بیمه باغ‌های انگور زیر پوشش بیمه رفته که این میزان با توجه به ۱۸ هزار و ۵۲۰ هکتار باغ انگور بسیار کم است.
عبدالله یوسفی میزان تاکستان‌های بیمه شده در استان را ۶ هزار و ۵۰۰ هکتار دانست.
وی افزود: تاکداران استان باید از فرصت حمایتی بیمه فراگیر انگور استفاده کنند چون در قالب این طرح ۹۰ درصد هزینه بیمه را دولت تامین می کند و تنها ۱۰ درصد آن بر عهده باغدار است.
علیرغم خسارت زیاد حوادث طبیعی به باغ های خراسان شمالی در چند سال اخیر، به ویژه از ناحیه سرمازدگی و آفات، اقبال برخی از تاکداران به بیمه همچنان کم است و حال آنکه تنها در سال ۹۴ تاکستان های این استان از بیماری سفیدک داخلی انگور ۸۰۰ میلیارد ریال خسارت دیده اند.
یوسفی گفت: دولت بخش عمده هزینه پوشش بیمه ای تاکستان ها را از محل کمک های فنی و اعتباری استانداری تامین می کند اما همچنان قشری از کشاورزان برای بیمه باغ های خود، علیرغم هزینه اندکی که برای آنان دارد، به بیمه مراجعه نکردند.
وی اظهار داشت: به ازای هر هکتار باغ انگور در اراضی دیم کشاورز تنها باید ۵۰ هزار ریال و به ازای هر هکتار باغ آبی نیز ۲۰۰ هزار ریال حق بیمه پرداخت کند.
بر اساس این گزارش، بارش برف در بیستمین روز فروردین و در شرایطی که بسیاری از گونه های باغی خراسان شمالی به گل نشسته بود، با کاهش ۱۰ تا ۱۴ درجه ای دما، موجب وارد آمدن خسارات زیادی به بخش رزاعی و باغی این استان شد.
۴۴ درصد مردم خراسان شمالی در روستاها سکونت دارند و شغل ۴۱ درصد مردم استان در حوزه کشاورزی است.
خراسان شمالی ۳۴۴ هزار عرصه کشاورزی دارد و سالانه بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن انواع محصول کشاورزی و دامی در این استان تولید می شود.