اعتیاد به مواد مخدر دیرزمانی است که دامان بسیاری از جوامع را گرفته و بنابر آمارهای منتشر شده جنسیت و سن نمی شناسد. چنانچه آمارهای رسمی از وجود چهار میلیون معتاد در کشور خبر می دهد که از این تعداد ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار مصرف کننده دائمی و یک میلیون و ۶۰۰ هزار نفر آنها مصرف کننده تفننی هستند.
سن معتادان هم بین ۱۵ تا ۶۵ سال اعلام شده است که این آمار یعنی حدود پنج درصد جامعه درگیر اعتیاد هستند؛ افرادی که به دلیل داشتن شرایط خاص، نیازمند توجه و مراقبت بیشتری هستند.
حال که بحران کرونا در کوی و برزن خودنمایی می کند و افراد را مجبور به ماندن در خانه کرده و پارک ها و بوستان ها و فضای شهری را از دسترس خارج کرده است، نوع برخورد و رفتار با افراد گرفتار بلای اعتیاد هم باید به تناسب تغییرات صورت گرفته، متفاوت شود.
موضوعی که لیلی ارشد مددکار اجتماعی و مدیرعامل موسسه خانه خورشید روز پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، بر آن تاکید کرد و گفت: بحران هایی مانند ویروس کرونا که دامنه وسیعی پیدا کرده و مرزها را درنوردیده، می تواند افرادی همچون افراد گرفتار در دام اعتیاد که شرایط دشوارتری دارند را بیشتر درگیر کند؛ پس احتیاج بیشتری به وسایلی برای مراقبت از خود دارند.
وی ضمن رد این شایعه که معتادان کرونا نمی گیرند، افزود: خبرهایی که از مراکز درمانی مستقر در محله های پرخطر رسیده نشان می دهد با موارد نه چندان کمی برخورد کرده اند ضمن این که فراموش نکنیم این افراد به دلیل شرایط جسمی و وابستگی به مواد مخدر، تاب تحمل بیمارستان و مراکز درمانی را نداشته و به سرعت آن را ترک می کنند یا اصلا مراجعه نمی کنند. ضمن این که فراموش نکنیم معتادان متجاهری که طبق ماده ۱۶ به مراکز نگهداری برده بودند و حال از کمپ ها خارج شده اند به نوعی ناقل ویروس هستند و افزایش تعداد این افراد می تواند منجر به افزایش انتقال ویروس شود.
بسته شدن پارک ها، امکان استفاده از سرویس های بهداشتی برای معتادان خیابانی را گرفته است
مددکار اجتماعی و مدیرعامل موسسه خانه خورشید در ادامه به وضعیت معتادان خیابانی در روزهای کرونایی اشاره کرد و اظهار داشت: در این بازه زمانی، کسانی به واسطه اعتیاد به کارتن خوابی و پارک خوابی رسیده اند، مشکلات بیشتری را تجربه می کنند از جمله این که با بسته شدن پارک ها و بوستان ها سرویس بهداشتی از دسترس آنان خارج شده تا آن جا که حتی وقتی به آنان برای شست و شوی دست و بدن صابون داده می شود محدودیت استفاده از آن را دارند.
وی ادامه داد: همچنین اگر بخواهند از دستکش یا ماسک استفاده کنند در مورد وسایلی که باید در اختیار داشته باشند محدودیت های زیادی هم در مورد هزینه و هم امکان تهیه آن دارند. ضمن این که اعتقادی به مراقبت از خود ندارند و به آن سبک زندگی عادت دارند.
ارشد با بیان اینکه این افراد به صورت کلونی و دورهمی در کف خیابان زندگی می کنند، تصریح کرد: به دلیل این وضعیت، ارتباط بسیار نزدیکی با هم دارند و حتی وسیله مصرف مواد را به هم می دهند که طبیعتا خطر شیوع و انتقال کرونا بیشتر خواهد شد.
این فعال مدنی در بخشی دیگر از گفت و گو، اوضاع گروهی را که قطع سوءمصرف کرده اند را هم وخیم عنوان کرد و اظهار داشت: این افراد کار بزرگی انجام داده و توانسته اند بر غول اعتیاد غلبه کنند اما در شرایط کنونی با مشکلات اقتصادی و روحی روانی شدیدی مواجه شده اند. بسیاری از آنان از جمله زنان در سالن های آرایش، سالن های مراسم عزاداری و عروسی، رستوران ها، حمل غذا، زباله گردی و غیره به صورت خدماتی مشغول به کار بودند و درآمدی روزانه داشتند. با در نظر گرفتن این موضوع که دوره بهبودی و سلامتی دوره سخت تری است چرا که هم عقل و منطق و شعور بیشتر شده و گذران شرایط و روزگار را بهتر درک می کنند، این افراد شرایط سخت تری را سپری می کنند.
وی ادامه داد: بسیاری از آنان با فرزندان خود زندگی می کنند و متاسفانه با شیوع کرونا کار خود را از دست داده اند. ما در خانه خورشید تلاش کردیم با همکاری سازمان های مردم نهاد، به توزیع وسایل پیشگیری و مراقبت در برابر کرونا بپردازیم اما همواره نگران پرداخت پول مواد غذایی، آب و برق و سایر مایحتاج این افراد هستیم.
در قرنطینه خانگی، نیازهای عاطفی و روانی افراد گرفتار در دام اعتیاد را فراموش نکنیم
مددکار اجتماعی و مدیرعامل موسسه خانه خورشید در ادامه گفت و گو، درباره نحوه برخورد خانواده ها با عضوی از اعضای خانه که دچار اعتیاد شده است، خاطرنشان کرد: این افراد پیش از این مساله ساعاتی از روز را بیرون می گذراندند یا در غیاب فرزندانشان اقدام به مصرف می کردند؛ افرادی که نیازهای عاطفی روانی آنان در سال های کودکی و نوجوانی کاملا برآورده نشده و در خانواده هایی رشد کرده اند که گسستگی، اعتیاد، رنج، خشم و اضطراب و فقر جولان می داده است پس تاب آوری و تحمل کمتری نسبت به بقیه افراد دارند.
وی افزود: حال ماندن در خانه از یکسو و نگرانی و اضطراب تامین هزینه های زندگی از سویی دیگر باعث شده در مواقعی دست به رفتارهای نامناسب و پرخاشگری بزنند. خود و همخانه را اذیت کنند و آسیب برسانند و مشکلات ناخوشایندی داشته باشند.
ارشد با ابراز تاسف از این که فاصله سوءمصرف تا کارتن خوابی از ۱۵ سال به پنج سال رسیده است، یادآور شد: این نشان می دهد که سوءمصرف مواد صنعتی مشکلات بیشتری را برای خانواده و مصرف کننده ایجاد می کند تا آنجا که گاه فرد مجبور به ترک خانه می شود یا اهالی خانه از او می خواهند که خانه را ترک کند. در صورتی که فرد مصرف کننده به طرد برسد یا از خانه خارج شود چرخه آسیب دوباره و با شدت بیشتر اتفاق می افتد.
وی توصیه کرد: در این شرایط خانواده علاوه بر این که نیاز بیشتری به مشاوره و تاب آوری دارند، باید با سعه صدر بیشتر حال فرد معتاد را مراعات کنند. خوشبختانه خطوط تلفنی مشاوره ای توسط انجمن مددکاری و بهزیستی اعلام شده است که خانواده ها می توانند با آن تماس بگیرند تا نحوه ارتباط را بیاموزند و حداقل آسیب را داشته باشند تا این دوران را پشت سر بگذارند.