از نخستین روزهای پس از انقلاب اسلامی تلاش دشمنان ایران بر آن بود تا ارتش را از بدنه انقلاب و جامعه جدا سازند، اما ارتشیان فداکار نشان دادند که «ارتش فدای ملت» تنها یک شعار نیست. در نتیجه ارتش در جهت حفظ و حراست از انقلاب، نقشی برجسته و بی‌بدیل ایفا کرد و باعث شد تا امام خمینی (ره) برای تجلیل از نقش ارتش انقلابی، روز بیست و نهم فروردین را به نام روز ارتش نام‌گذاری کنند. در همین ارتباط، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی را برای شناخت ابعاد دقیق نقش ارتش در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب با حضور «امیر سرتیپ سعید پورداراب» و امیر سرتیپ «احمد کریمی» از فرماندهان ارتش در هشت سال دفاع مقدس و سرهنگ دکتر «محسن صادق‌نیا» رئیس اداره حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس برگزار کرد که مشروح بخش اول این میزگرد در ادامه ارائه می‌شود.
مجری: ضمن عرض سلام و روزبخیر و با تبریک روز ارتش جمهوری اسلامی ایران، به عنوان اولین سوال از امیر پورداراب، می‌خواهیم به تاریخچه تعیین روز ارتش در ایران بازگردیم. می‌دانیم که حضرت امام (ره) در سال ۱۳۵۸، ۲۹ فروردین را روز ارتش نامیدند. شرایط ارتش در ابتدای انقلاب چگونه بود و چه شد که حضرت امام (ره) تصمیم گرفتند که روزی را برای گرامیداشت ارتش اعلام دارند.
- امیر سعید پورداراب: بسم الله الرحمان الرحیم. با سلام و درود به ارواح طیبه شهدا و بزرگ مرد تاریخ انقلاب ایران، حضرت امام خمینی (ره). ابتدا برخود لازم می‌دانم روز ۲۹ فروردین، روز ارتش جمهوری اسلامی ایران و روز حماسه و دلاورمردی‌های نیروی زمینی را خدمت همه هم میهنان گرامی و رزمندگان اسلام تبریک و تهنیت عرض نمایم. با پیروزی انقلاب وضعی خاص و بحران‌هایی متعدد به وجود آمد. آن زمان خوزستان که «آیت الله شبیر خاقانی» که سن بالایی داشت و به دنبال کسب موقعیت‌هایی بود و قصد داشت تا با گروه «خلق عرب» اقداماتی را صورت دهد، دچار آشوب شد. در ترکمن‌صحرا و گنبد هم آشوب‌هایی ایجاد شد و بدتر از آن در منطقه غرب و شمال غرب یعنی مناطقی از کردستان تا جایی که در همان هفته‌های اول پس از پیروزی انقلاب، پادگان مهاباد سقوط کرد. تیپ مهاباد بدون درگیری به دست دموکرات‌ها افتاد. آن‌ها با بهانه آوردن شیرینی و گل وارد پادگان شدند و ناگهان سلاح‌های خود را کشیدند و توانستند فرمانده پادگان را خلع سلاح کنند. هزاران اسلحه به دست افراد افتاد. پاسگاه‌های ژاندارمری یکی پس از دیگری خلع سلاح شد. پاسگاه‌ها در کردستان به نحوی شد که جاده‌ها در کنترل ضد انقلابی‌هایی مثل حزب دموکرات، حزب کومله، منافقین، سلطنت‌طلب‌ها و گروه‌های متعدد دیگر افتاد. بعثی‌ها هم به شدت و با این هدف و امید که انقلاب اسلامی را به زانو درآورند فعال شدند. با این حرکت ما دچار بحران‌های عظیم شدیم. کردستان فقط مهاباد نبود. درست پانزده روز بعد، ضد انقلاب به پادگان‌های سنندج و سقز حمله کردند، بخشی از این مراکز را تصرف کردند، اما قادر به تصرف همه بخش‌ها نشدند. نیروی‌های کمکی از بخش‌های مختلف ارتش به کمک آمد و رسید و شهید فلاحی هم در منطقه حضور داشتند و نگذاشتند سنندج و پادگان آن سقوط کند.
بنابراین، ایران آن موقع با دشمنی‌های زیادی که برایش به وجود آمده بود، به خصوص در هفته اول فروردین ماه ۱۳۵۸ که ایران از پیمان «سنتو» خارج شد مواجه بود. آمریکا دید منافعش به خطر افتاده است، ترکیه و پاکستان همین‌طور و ما شعار استقلال کامل و «نه غربی و نه شرقی» را اعلام کردیم و این بحران‌ها تشدید شد. سازمان نظامی که در کشور وجود داشته باشد و بتواند از این بحران‌ها عبور کند و استقلال و حاکمیت جمهوری اسلامی را تثبیت کند، در مملکت وجود نداشت. سپاه در آن زمان شامل کمیته‌هایی در شهرستان‌ها بود و داوطلب جذب می‌کرد. داوطلبین سپاه، داوطلب ماموریت و شهادت بودند، اما گروهان و گردان نداشتند.
برای خنثی کردن حرکت طوفانی، ما نیازمند یک ارتش قوی و مقتدر بودیم که بتواند حاکم بر اوضاع در منطقه باشد. در چنین شرایطی آن کسانی که در طول انقلاب کار خلاف انجام داده یا رفتارهای ضدملی داشتند، حذف یا اخراج شدند. پس از انقلاب ۱۲ هزار نفر از کادر پرسنلی ارتش از بخش‌های مختلف آن پاکسازی شدند. خدمت سربازی هم به یک سال رسید. پادگان‌ها از سرباز و قدرت نظامی خالی و انضباط سست شد. در آن زمان بنده در پادگان شاهرود خدمت می‌کردم. سه روز افسران ارشد را به پادگان راه ندادند. به ما گفتند شما یک ماه در منزل خانه‌نشین باشید تا تکلیف شما مشخص شود. در این شرایط نیاز به یک حرکت انقلابی بود که یک توانایی بالا و بینش داشته باشد که بتواند کشور را نجات دهد. چه کسی این توان و قدرت را داشت؟ «حضرت امام (ره)». وقتی حضرت امام به مقام معظم رهبری فرمانی صادر کردند که بررسی کنید تا درباره ارتش تصمیم بگیریم، مقام معظم رهبری در آن زمان فرمودند که کسانی که وفادار به سلطنت بودند حذف، بازداشت یا فراری شدند و مابقی افرادی که در پیکره ارتش هستند، همگی مسلمان و انقلابی و طرفدار امام (ره) هستند. نظر مقام معظم رهبری در آن زمان این بود که ارتش منحل نشود. شعار «ارتش باید منحل شود» در آن زمان در همه جا شنیده می‌شد.
و این ارتشی‌ها را تحت فشار می‌گذاشت؟
- امیر سعید پورداراب: بله. ارتش از هم پاشیده شده بود. شایعه شده بود که ممکن است دیگر حقوقی داده نشود. وضعیت نظم و انضباط خوب نبود و من هم که افسر ارشد بودم را به پادگان راه نمی‌دادند. در این وضعیت، نیاز به یک مرد بزرگی در تاریخ انقلاب بود که محکم و استوار بایستاد تا ارتش باقی بماند. اگر کسی خلاف کرد هم با او برخورد کند اما ارتش باید بماند. ما بحران‌های متعددی در کشور داشتیم، چه کسانی بایستی می‌ماند. به حق ارتشیانی که ماندند و به خواسته‌های حضرت امام لبیک گفتند، تا پای جان جنگیدند. چه در روزهای پس از پیروزی انقلاب تا ۲۰ ماه بعد که جنگ آغاز شد و چه پس از آن به خصوص با ضدانقلاب.
در چنین شرایطی حضرت امام (ره) پس از مشاوره با مشاورین نزدیک از جمله مقام معظم رهبری به این نتیجه رسیدند که ارتش باید بماند. در روز ۲۸ فروردین سال ۱۳۵۸ فرمانی صادر کردند که این فرمان در روزنامه‌های آن زمان چاپ شد و بزرگ نوشته بود که امام فرمودند «۲۹ فروردین روز ارتش اسلامی است. مردم! برادران! از سربازان خود حمایت کنید». امام (ره) دستور دادند که ارتش به وظایف خود عمل کرده و با ساز و برگ خود در شهرها رژه بروند. پس از آن بود که شعار «ارتش فدای ملت، ملت فدای ارتش» بعد از این فرمان در سطح کشور طنین انداز شد. روز بعد پادگان‌ها هرچند که استعداد قبلی را نداشتند، اما با آن استعدادی که داشتند رژه رفتند. حضرت امام (ره) با این فرمان، بزرگترین حرکت را انجام دادند و ارتش هم با ایثار، ایستادگی و فداکاری، تا همین امروز در حال حفظ دستاوردهای انقلاب و با ولایتمداری کامل، در حال انجام وظایف خود است و ما به اقتدار و جایگاه کشور کمک کردیم. البته تنها ارتش نبود. نیروهایی همچون سپاه و بسیج و سایر سازمان‌ها نیز کمک کردند و به جایی رسیدیم که امروز می‌توانیم بگوییم «آمریکا تو هیچ غلطی نمی‌توانی بکنی».
- از امیر کریمی این پرسش را داریم که بعد از صدور فرمان از سوی امام (ره) ارتشی‌ها چگونه توانستند دوباره خود را منظم کرده و با پیدا کردن انسجام قبلی به سوی مقابله با گروهک‌ها و ضد انقلاب بروند؟
- امیر احمد کریمی: بنده هم سلام عرض می‌کنم و بر روح شهدا درود می‌فرستم. مناسبت این روزها، روز ارتش جمهوری اسلامی است. ارتش جمهوری اسلامی ایران ودیعه‌ای است از سوی امام راحل (ره) که در دست ارتشیان است و ما فرمان امام را همچنان پاس می‌داریم. امیر پورداراب اشاره مفصلی داشتند. به هر صورت بدخواهان به دنبال این بودند که به نوعی انقلاب را در مسیرهای مختلف با چالش مواجه کنند. امیر پورداراب مفصل در این ارتباط توضیح دادند. نام گذاری روز ۲۹ فروردین به نام روز ارتش جمهوری اسلامی ایران، یک روح عمیق را در بدنه ارتش دمید. فرمان تاریخی حضرت امام (ره) نظم و انضباط خاصی را به پادگان‌ها داد. فرمانده‌ها احساس کردند در جایگاه خودشان یک مسوول هستند و به بازسازی یگان‌ها و همزمان با اجرای عملیات در سراسر مناطقی که بحران‌خیز بود چه در داخل و چه در صفحات غرب و شمال غرب، فتوحات خوبی هم داشتند.
عناصر ضد انقلاب ابتدا ترور و خرابکاری در شهرها را در دستور کار خود قرار دادند. بنده این دوره را برای خودم یک دوره بسیار سخت قلمداد می‌کنم. بعد از آن مردم بپا خواستند و حامی ارتش شدند و همپای ارتش دسایس را یکی پس از دیگری خنثی کردند. ضدانقلاب دریافت که در شهرهای مختلف به جایی نمی‌رسد و عملیات خود را باید به جایی که در توانش است بکشاند. در نتیجه به صفحات غرب و شمال غرب رفتند. در این زمان تنها نیروی مسلح در کشور، ارتش بود. با تمام مشکلات ساختاری که در بدنه ارتش وجود داشت، فرمان تاریخی حضرت امام (ره) روح ایثارگری و شهامت آحاد ارتش جمهوری اسلامی ایران را زنده کرد و یگان‌هایی به طرف منطقه شمال غرب گسیل شدند.
بنده خودم در تیپ ۵۵ هوابرد شیراز بودم. در همان زمان نیروها شعار «هوابرد به پاوه، باید اعزام گردد» را سر دادند. حضرت امام (ره) فرمودند که فرمان من از رسانه پخش می‌شود و نیاز به فرمان کتبی نیست. از همین رو در اسرع وقت یگان‌هایی با هواپیما به منطقه اعزام شدند. در آن مناطق لشگرهای سرزمینی ۹۲ و ۸۱ بودند، اما کمک می‌خواستند. نیروهای ژاندارمری و شهربانی هم بودند، اما دشمن در حال تعرض به مواضع آن‌ها بود. نهایتا یگان‌های آماده در پادگان‌ها، یکی پس از دیگری به این مناطق رفتند و کمک‌های شایان توجه را نشان دادند. نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران بسیار نگران شمال غرب بود. البته مردم عزیز و نجیبی در آن مناطق هستند. شرایط اقلیمی باعث شد تا ضد انقلاب در این مناطق مستقر شود. پیشمرگان کرد هم در آن مناطق و برای مقابله با ضد انقلاب به پا خواستند و وارد صحنه شدند و منطقه به منطقه به پاکسازی دست زدند و در نهایت مانع هرگونه مشکلی برای نظام جمهوری اسلامی ایران شدند.