ویروس کرونا بیش از ۲ ماه است که در کشور ما در حال پرسه زنی است. ویروسی که آنقدر راه انتقال آن متنوع بوده که از استانی در چین به ایران رسید و حال حاضر در تمام کشورهای دنیا می توان رد پای آن را دید.
ویروس کرونا فقط در کشور ما تاکنون جان هزاران نفر را گرفته و دهها هزار نفر را نیز به خود مبتلا کرده است. ویروسی که در حال حاضر درمانی برای آن پیدا نشده است و یکی از مهم ترین راه مقابله با آن خانه نشینی و قطع زنجیره انتقال است.
یکی دیگر از راه های پیش گیری از ابتلا به ویروس کرونا یا انتشار آن ضدعفونی کردن محیط اطراف و بدن است. متاسفانه این ضد عفونی کردن ها که عمدتا با محلول های شیمیایی خطرناک انجام می شود از حد مصرف عادی و مورد نیاز خارج شده و خود به یکی از معضلات تبدیل شده است.
دکتر جواد غفاری فوق تخصص بیماری های حساسیتی و آلرژی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به مشکلات ناشی از مصرف مواد ضدعفونی کننده اشاره کرده و به بررسی آن پرداخته است.
خبرنگار : شما در مدت شیوع ویروس کرونا با بیماران ناشی از مصرف مواد ضدعفونی کننده مواجه شدید؟
پزشک: متاسفانه باید گفت بله و این تعداد در حال افزایش است و در ۲ ماه اخیر به طرز باورنکردنی افرادی که به دلیل استفاده از مواد ضدعفونی کننده با مشکلات جسمی مواجه شدند بیشتر شده است .
در این مدت هر روز شاهد مراجعه این افراد به مراکز درمانی هستیم و اغلب نیز بدون داشتن هیچ سابقه حساسیتی و فقط با استفاده از مواد ضدعفونی کننده آن هم دراین مدت کوتاه با مشکل مواجه شدند.
معمولا بیمارانی که به سراغ ما می آیند دارای آلرژی فصلی، حساسیت های مادر زاد یا دارای سابقه حساسیت هستند. اما در ۲ ماه گذشته اغلب بیماران مراجعه کننده را افرادی تشکیل می دهند که با استفاده از مواد شوینده یا ضدعفونی کننده به مشکل برخوردند.
خبرنگار: چه موادی جزء ضدعفونی کننده ها محسوب می شوند؟
پزشک: ضدعفونی کننده ها طیف وسیعی دارند و از لحاظ علمی همه آنها خطرناک بوده و بسته به نوع استفاده عوارض آنان نیز کم و زیاد است.
امروزه تمامی محلول ها و مواد شیمیایی که برای شست و شو ، سفید کننده ها، لکه برها، پاک کننده و حتی برخی از لوازم آرایشی و بهداشتی را به دلیل ترکیبات شیمیایی می توان در زمره ضدعفونی کننده ها دانست. از مایع دستشویی گرفته تا الکل ، اسیدها ، لاک پاکن ها دارای موادی هستند که از فرمول ضدعفونی کننده برخوردار هستند.
پس بسته به نوع اثر گذاری این محلول ها عوارض آن نیز متفاوت است به این معنی که عوارض مایع دستشویی به مراتب کمتر از سفید کننده ها است، اما حتی استفاده غیر اصولی و بی رویه از ضدعفونی کنندهای کم خطر نیز می تواند در بلندمدت پیامدهای خطرناکی داشته باشد.
اما در حال حاضر خطرناک ترین مواد ضدعفونی کننده محلول های الکلی و سفید کننده هایی است که برای مقابله با ویروس کرونا در اماکن عمومی و منازل مسکونی استفاده می شود. این محلول ها به دلیل برخورداری از میزان بالای مواد شیمیایی خالص از جمله الکل و اسیدها ، بسیار خطرناک بوده و بیشترین عوارض منفی نیز از جانب همین موادها بر بدن وارد می شود.
خبرنگار: عوارض مصرف بی رویه مواد عفونی کننده چیست؟
پزشک: عوارض ناشی از استفاده مواد ضدعفونی کننده همانطور که گفته شد به نوع و میزان استفاده از آن بستگی دارد. اما نباید تصور شود که نبود علائم این عوارض در کوتاه مدت به معنی بی خطری استفاده از ضدعفونی کننده ها است یا اینکه بدن شما در برابر این عوارض آسیب ناپذیر است.
در شایع ترین موارد شاهد حساسیت پوستی در نقاط مختلف بدن که به سطح تماس بیشتر بدن بستگی داشته ، حساسیت های بینایی مانند خارش چشم، آبریزش چشمی ، کم بینایی هستیم. علاوه بر این حتی عوارضی همچون آبریزش بینی ، عفونت در ناحیه گوش ، بینی و از این موارد نیز مشاهده شده است.
اما در صورت مصرف بی رویه می تواند عوارضی مانند عفونی شدن ریه ، مشکلات تنفسی ، ایجاد آلرژی دائمی در بدن را به همراه داشته باشد که معمولا راه درمانی برای این نوع بیماری ها وجود ندارد و تقریبا داروهای موجود نیز جنبه تسکین دارند.
همچنین اختلال در سیستم دستگاه گوارش از دیگر عوارض ناشی از استفاده بی رویه از محلول و مواد ضدعفونی کننده است که می تواند پیامدهایی همچون رفلکس یا بازگردان معده ، تداوم حالت تهوع و موارد دیگر را در پی داشته باشد.
خبرنگار: کدام گروه از افراد بیشتر در خطر مصرف مواد ضدعفونی کننده قرار دارند؟
پزشک: پاسخ قطعی به این سوال دشوار است زیرا عوامل مختلفی در آسیب پذیری افراد نسبت به مواد شیمیایی دخیل هستند. بسته به اینکه شرایط فیزیکی فرد چگونه است،آیا بیماری های زمینه ای دارد یا نه، آیا فرد دارای فعالیت ورزشی است یا نه و اینکه در چه محیط جغرافیایی زندگی می کند اثر گذاری مواد ضدعفونی کننده نیز متغیر است.
اما معمولا افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیشتر در معرض خطر مسمومیت با مواد ضدعفونی کننده قرار دارند و در وهله دوم افراد داری سن بالا بیشتر در خطر قرار دارند زیرا بخش قابل توجهی از ساختار جسمی آنها به مرور زمان در معرض آسیب پذیری قرار گرفته است.
با این وجود نباید تصور شود که چون فرد جوان بوده و دارای مشکلات زمینه ای نیست با استفاده از محلول های ضدعفونی کننده و مواد شیمیایی آسیب نمی بیند.
خبرنگار: مصرف مواد ضدعفونی کننده باید چگونه و به چه میزان باشد؟
پزشک: اگر از نظر علمی بخواهیم نوع مصرف مواد ضدعفونی کننده را تعیین کنیم باید بگوییم که مصرف نکردن این مواد بهتر از هر الگوی دیگر است. اما از آنجا که در شرایط فعلی استفاده از مواد ضدعفونی کننده و شوینده راهی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا است راه دیگری وجود ندارد و ناچار به استفاده از این مواد می باشیم.
اما مهم تر از استفاده این مواد ، الگوی مصرف است که متاسفانه الگوی مصرف در هیچ زمینه ای در جامعه ما از جمله مواد ضدعفونی کننده رعایت نمی شود که ریشه در فقدان آموزش دارد.
به طور مثال برخی از بیمارانی که به ما مراجعه کرده اند ، حتی بدون تماس با خارج از منزل روزانه چندین نوبت خانه و لوازم خانه را با مواد شیمیایی ضدعفونی می کنند که نه تنها علمی و اصولی نیست ، بلکه کاملا مغایر با توصیه های پزشکی است.
به طور معمول آنچه در توصیه های پزشکی آمده است استفاده از مواد ضدعفونی یا شوینده برای گندزدایی اماکن عمومی، خرید روزانه ، البسه ای که خارج از خانه استفاده می شود ضروری است. همچنین در صورت تماس با اشخاص یا اجسام خارج از محیط قرنطینه شخصی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس کرونا نیز الزامی است. همینطور خانه هایی که در آن از بیماران کرونایی مراقبت می شود نیز باید به طور مداوم ضدعفونی شود.
اما متاسفانه برخی به صورت وسواس گونه از مواد ضدعفونی کننده استفاده کرده و دائم بدن خود را در معرض محلول های الکلی قرار می دهند. اینگونه مصارف نه تنها توصیه نمی شود بلکه باید به شدت از آن اجتناب شود زیرا وقتی با محیط بیرون تماس نداریم نیازی هم برای ضدعفونی کردن نیست.
باید توجه داشت که بیش از خود محلول های ضدعفونی کننده ، بخار آن خطرناک است. مواد شیمیایی موجود در مواد ضدعفونی کننده یا گندزدا به شدت قابلیت بخار پذیری دارند و این بخار در صورت ورود به مجاری تنفسی یا منافذ پوستی خطرناک هستند.
به همین منظور توصیه می شود در زمان ضدعفونی خانه یا استفاده از مواد ضدعفونی کننده حتما درها و پنجره خانه یا حتی محیط کار را باز گذاشته تا جریان هوا بخار مواد شیمیایی را از فرددور کند.
خبرنگار: همانطور که گفتید استفاده بی رویه از مواد ضدعفونی می تواند به سیستم تنفسی آسیب بزند، آیا این مواد ابتلا به ویروس کرونا و یا افزایش آسیب این ویروس در بدن را تشدید می کند؟
پزشک: بله حتما هم همینطور است. البته استفاده از مواد ضدعفونی کننده نمی تواند به ابتلا منجر شود ، اما می تواند عوارض ویروس در بدن را تشدید کند.
نخستین عوارض ناشی از استفاده از مواد ضدعفونی کننده آسیب به سیستم تنفسی یا همانطور که قبلا گفته شد التهاب ریوی است. از آنجا که ویروس کرونا نیز بیشترین تاثیر را بر سیستم تنفسی و به خصوص ریه می گذارد ، میتوان دید که ایجاد التهاب یا اختلال در ریه چه میزان آسیب ویروس کرونا را می تواند بیشتر کند.
باید توجه داشت تمامی مرگ های ناشی از ویروس کرونا به دلیل از کار افتادگی دستگاه تنفسی است که این ویروس به آن حمل می کند. حال وقتی با استفاده از مواد ضدعفونی کننده ریه را درگیر تنش و در موقعیت آسیب پذیری قرار دهیم ، باید اعتراف کرد که وضعیت خطرناکی ایجاد می شود.
کاربرد بیش از اندازه از ضدعفونی کننده ها محیط بدن را بیش از هر عامل دیگری مستعد فعالیت ویروس ها خواهد کرد و بدن را در آسیب پذیرترین شرایط قرار می دهد. بهتر استکه همه در کاربرد این مواد حساسیت بیشتری داشته باشند.
در حال حاضر طبق آخرین گزارش دانشگاه علوم پزشکی مازندران در ۲۴ ساعت گذشته ۹۵ مورد جدید ابتلا به کرونا در استان شناسایی شدند و هم اکنون ۴۳۴ بیمار مبتلا به کرونا در بیمارستان های مازندران بستری هستند.