بندبازی «بی‌بی» روی یک تار ائتلافی

شامگاه اول اردیبهشت‌ماه پس از هفته‌ها رایزنی پشت‌پرده و رسمی، تکذیب‌ها و زمینه‌چینی‌ها سرانجام نتانیاهو و گانتز -رهبران احزاب لیکود (استحکام) و کاحول‌لاوان (آبی‌سفید) - برای تشکیل کابینه ائتلافی به توافق رسیدند.

به نظر می‌رسد این توافق در گام نخست پایان‌بخش بیش از یک سال بحران بی‌سابقه حاکمیتی باشد، زیرا در هفت دهه عمر رژیم صهیونیستی سابقه نداشت سه انتخابات پارلمانی در یک سال برگزار شود اما هیچکدام از احزاب برنده، قادر به رفع بن‌بست سیاسی و تشکیل کابینه نباشد.

با این همه، دلیل مهمتری پشت این توافق وجود دارد.

گانتز یکم اردیبهشت‌ماه پس از اعلام توافق توییت کرد و سه کلیدواژه را به کار برد: مانع شدن از برگزاری انتخابات چهارم، محافظت کردن از دموکراسی و جنگیدن با ویروس تاجدار یا همان کرونا (۱).

به نوشته دوازدهم اسفندماه روزنامه «یسرائیل هیوم» در سه دوره انتخابات که فروردین، شهریور و اسفندماه گذشته برگزار شد، بیش از دو میلیارد و ۴۰۰ میلیون شیکل (حدود ۶۰۰ میلیون دلار) هزینه شد.

البته شاید هزینه مالی، کوچکترین دلیل برای فرار از انتخابات چهارم باشد و مهمترین گزینه در این میان، کرونا.

در آخرین دور انتخابات، حزب لیکود و متحدانش در کسب رای مثبت ۶۱ نماینده از ۱۲۰ عضو پارلمان برای تشکیل کابینه شکست خوردند و قرعه به نام گانتز افتاد.

با همراهی ائتلاف احزاب عرب که در این دور با راهیابی ۱۶ نماینده به کنست پیروزی خیره‌کننده‌ای به دست آورده و سومین قدرت پارلمان آتی رژیم صهیونیستی شده بودند، رییس رژیم صهیونیستی، گانتز را مامور کرد طبق قانون طی ۲۸ روز کابینه را تشکیل دهد.

این رخدادها همزمان با همه‌گیری کرونا در سرزمین اشغالی و همچنین افزایش تنش گروه‌های تندرو صهیونیستی با گانتز بر سر حمایت نمایندگان عرب بود. البته رییس پیشین ستاد مشترک ارتش بارها تاکید کرده بود در کابینه خود هیچ جایگاهی برای اعراب قائل نخواهد شد.

گام به گام تا ائتلاف

گانتز همواره در یک سال گذشته دو شعار ثابت داشت «ممانعت از تداوم نخست‌وزیری نتانیاهو و جلوگیری از برگزاری انتخابات جدید».

نتانیاهو که به نام «بی‌بی» مشهور است از سال ۱۹۹۶ تا ۱۹۹۹ نخست‌وزیر بود و از سال ۲۰۰۹ تاکنون نیز این سمت را در اختیار دارد.

البته وی از ماه مه ۲۰۱۹ تاکنون که تشکیل کنست به تعویق افتاده بود حکم نخست‌وزیر موقت را داشت.

بیشتر همپیمانان گانتز با توجه به شعار نخست گرد او آمده بودند؛ از ائتلاف احزاب عرب گرفته تا «آویگدور لیبرمن» رهبر حزب ملی‌گرای افراطی «اسرائیل؛ خانه ما» و مهمترین اعضای حزب کاحول- لاوان یعنی «یائیر لاپید»، «موشه یعلون» و ۱۶ نماینده دیگر که نهم فروردین ماه پس از انتشار نخستین بیانیه‌ی مشترک وی با نتانیاهو، دور او را خط کشیدند.

رایزنی گانتز با نتانیاهو در مهلت بیست‌وهشت‌روزه به سرانجام نرسید و رییس رژیم صهیونیستی انتخاب نخست‌وزیر آتی برای تشکیل کابینه را به پارلمانی سپرد که لیکود با ۳۶ کرسی اکثریت را در دست دارد، ائتلاف احزاب عرب با ۱۶ نماینده به سبب فروپاشی حزب کاحول- لاوان به قدرت دوم تبدیل شده و بقایای این حزب که ۱۵ نفرند، به رتبه سوم سقوط کرده است.

همین امر، فرصت بیشتری در اختیار دو رقیب پیشین گذاشت تا با یکدیگر بر سر بندهای توافق مذاکره کنند.

آینده شکننده ائتلاف با بی‌بی

مهمترین دستاورد بی‌بی از مذاکرات ائتلافی ایجاد دوپارگی میان هواداران گانتز و تضعیف یکی از قوی‌ترین رقیب‌های او در یک دهه گذشته بود.

گانتز در صدر شماری از فعالان سیاسی قرار داشت که بسیاری از آنان فقط پیشینه نظامی داشتند و در میدان سیاست در همسنجی با نتانیاهو که تیرماه گذشته با ثبت ۱۴ سال نخست‌وزیری رژیم صهیونیستی رکوردها را شکست، تازه‌کار به شمار می روند.

رییس پیشین ستاد مشترک ارتش شاید در شرایط طبیعی بخت زیادی برای به دست گرفتن قدرت و مشق سیاست داشت اما در بحبوحه بحران کرونا در فلسطین اشغالی حتی برای خودش قابل پیش‌بینی بود کار بسیار سختی دارد و چه بسا شکست در این میدان، زمینه پایان فعالیت سیاسی وی را با کارنامه‌ای سیاه می‌چیند.

البته گانتز پیش از اعلام رسمی مذاکره با نتانیاهو، رای موافق ۷۴ نماینده کنست را به دست آورده و بر جایگاه ریاست تکیه زده است اما اکنون فقط ۱۵ نفر از اعضای قدیمی حزب را با خود دارد و از جایگاه دوم به سوم سقوط کرده است.

از سوی دیگر بر پایه اطلاعات منتشر شده دو حزب ائتلاف‌کننده (لیکود و کاحول- لاوان)، وی ۱۸ ماه نخست‌وزیر جایگزین است و فرصت تمرین مشق سیاست دارد تا در ۱۸ ماه بعدی سکان امور را در دست گیرد.

وزیران جنگ و خارجه نیز سهم دوستان وی از کابینه است (۲).

با این همه، به نظر می رسد همه اینها دستاورد ناچیزی در مقابل از دست دادن حمایت افرادی باشد که در یک فرصت تاریخی، به بهانه برکناری بی‌بی گرد او جمع شده و تخم مرغ های خود را در سبد او قرار داده بودند.

اینک نتانیاهو در آستانه هفتادسالگی همچنان فرصت دارد در ۱۸ ماه آینده بر سوابق خود بیافزاید و روشن نیست حوادث آتی سرزمین اشغالی را به کدامین سو هدایت کند.

تجربه نشان داده است وی در بر هم زدن توافق‌ها و اتحادها توانمندی زیادی دارد. برخی می‌گویند ماجرای کرونا در خوشبینانه‌ترین حالت دو ماه دیگر و در بدبینانه ترین شرایط پنج ماه دیگر جمع می‌شود و نتانیاهو می‌ماند با رقیبی که از ترس برعهده گرفتن مسئولیت، دست به انتحار سیاسی زده است.

البته در این میان نمی‌توان از پرونده قضایی نتانیاهو چشم پوشید. اکنون در دیوان عالی چهار پرونده مربوط به فساد و تبانی وی در جریان است که یکی از اصلی‌ترین اختلاف‌ها میان نتانیاهو و گانتز را تشکیل می‌دهد.

بی‌بی می‌کوشد به هر شکل ممکن وزارت دادگستری و تعیین قضات دیوان عالی را به چنگ آورد تا یکی از اهرم‌های فشار کنست درباره طرح راکد ممنوعیت نخست‌وزیری افراد دارای پیشینه قضایی را ناکارآمد کند.

هنوز جزییات چندانی از توافق دو رهبر سیاسی منتشر نشده است اما متن آن هر چه باشد، به ضرر بی‌بی نخواهد بود.

........................................................................

منابع:

1. https://edition.cnn.com/۲۰۲۰/۰۴/۲۰/world/israel-netanyahu-gantz-emergency-government-intl/index.html
2. https://www.nytimes.com/۲۰۲۰/۰۴/۲۰/world/middleeast/netanyahu-israel-government-gantz.html