در حالی که این روزها، جامعه جهانی با ویروس کووید ۱۹ دست و پنجه نرم می‌کند، نباید از دیگر ویروس‌های زیان‌آور غافل شد و یکی از آنها که مختص دام است، عامل بیماریزای تب برفکی است.
ویروس تب برفکی، حیوانات زوج سم اهلی و وحشی نظیر گاو، گوسفند، بز، کَل، بز کوهی، آهو و گراز را درگیر می‌کند.
این بیماری ویروسی با علایمی چون تب بالا، لنگیدن، زخم دهان، آبریزش از دهان، زخم سم و پستان خود را نشان می‌دهد، همچنین این احتمال وجود دارد، که با ورود ویروس به بدن دام یکسری باکتری و عوامل میکروبی دیگر سوار بر بیماری و منجر به عفونت ثانویه و بروز علائم ریوی و روده‌ای که جزو علائم تب برفکی نیستند، شوند.
این ویروس به دلیل تلفاتی که در دام‌ها به خصوص گاو و گوساله‌ها ایجاد می‌کند، به عنوان یکی از زیان‌بارترین بیماری‌های صنعت دامپروری شناخته شده است، اما جای خوشبختی دارد که برای مقابله با این ویروس واکسن‌های متعددی ساخته شده است.
چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از قطب‌های دامپروری کشور با ۷۵ هزار راس دام سنگین و ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار راس دام سنگین سبک، محسوب میشود.
رعایت ضوابط بهداشتی یک اصل مهم در جلوگیری از تب برفکی است
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری به خبرنگار ایرنا گفت: کنترل ورود و خروج افراد، دام‌ها و خودروها به دامداری یکی از اقدامات مهم در بحث جلوگیری از بروز و شیوع بیماری تب برفکی است.
حسینعلی سلطانی افزود:با بررسی‌هایی که دامپزشکی انجام داده است ، احتمال دارد علت شیوع تب برفکی در استان دو کارگری باشند، که از یکی از دامداری‌های استان همجوار که دچار تب برفکی شده بود، وارد استان شده و به دو مجتمع دامداری شهرکرد رفته‌اند.
وی تاکید کرد: دامداران به هیچ وجه نباید به افراد و خودروهای متفرقه، بدون رعایت اصول و ضوابط بهداشتی، اجازه ورود به دامداری خود را بدهند، علاوه بر اینکه، ورود و خروج خودشان نیز باید همراه با رعایت ضوابط بهداشتی باشد.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری، دوره بیماری تب‌برفکی را ۲ هفته عنوان و بیان کرد: این بیماری مانند بسیاری دیگر از بیماری‌های ویروسی، درمان خاصی ندارد، درمان بیماری‌های ویروسی را درمان علامتی و تقویتی می‌گویند، یعنی با بروز علائم تجویز دارو برای آن علامت‌ها و تقویت سیستم ایمنی دام برای عبور از بیماری انجام میشود.
ایمنی در برابر تب برفکی با واکسینه کردن همه دام‌ها به دست می‌آید
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: اگر بخواهیم ایمنی در مقابل تب برفکی حاصل شود، باید تمام جمعیت دامی واکسینه شود، وقتی عده‌ای رعایت نکنند و بار ویروس زیاد شود، سد ایمنی می‌شکند در این صورت حتی دام واکسینه و ایمن شده نیز در معرض خطر قرار می‌گیرد.
سلطانی ادامه داد: استرس آبستنی، حمل و نقل و دیگر بیماری‌هایی که منجر به ضعیف شدن دام شوند، از جمله دلایل ابتلای دام به بیماری تب برفکی در شرایط شکستن سد ایمنی هستند.
واکسیناسیون ۶ هزار راس دام سنگین
مدیر بازرگانی یکی از شرکت‌های فعال در صنعت شیر و گوشت استان نیز به بیان اینکه خوشبختانه هیچ موردی از تب برفکی در این شرکت مشاهده نشده است، به خبرنگار ایرنا گفت: این شرکت ۶ هزار راس دام دارد و حدود ۱۵ روز پیش به همه آنها واکسن تب برفکی تزریق شده است.
سهراب شیوندی با بیان اینکه واکسیناسیون دام‌های این شرکت، علیه تب برفکی هر ۵ ماه یک بار انجام میشود، افزود: در طول ۲ سال گذشته تاکنون مواردی از تب برفکی بین دام‌های ما مشاهده نشد، خوشبختانه تلفاتی نداشتیم.
وی افزود: آهک‌پاشی، قرنطینه و تزریق به موقع واکسن از جمله اقدامات انجام شده این شرکت برای جلوگیری از بروز این بیماری است.
دامداران لاشه دام‌ها را باید اصولی بسوزانند
یکی دیگر از دامداران شهرکردی نیز با بیان اینکه موردی از تب برفکی در دامداری ۵۰ راسی خود مشاهده نکرده است، به ایرنا گفت: ۳ ماه قبل واکسن تب برفکی به دام‌های خود تزریق کرده‌ام، ولی معلوم نیست این ویروس چگونه است، چون در این مجتمع دامداری برخی از دامداران، دام‌های خود را واکسن زده‌اند، اما دام‌هایشان گرفتار تب‌برفکی شدند و برخی نیز واکسن به دام نزده‌اند و موردی از بیماری هم در بین دام‌های خود نداشته‌اند.
بنی‌طالبی، در پاسخ این پرسش که آیا شیوع بیماری را به دامپزشکی اطلاع می‌دهند یا خیر؟ بیان کرد: این بیماری دارویی ندارد، بنابراین دامپزشکی هم نمی‌تواند در این رابطه به دامدار کمک کند.
وی، با بیان اینکه به صورت مرتب با استفاده از آهک ورودی، خروجی و محوطه دامداری خود را ضدعفونی می‌کند، تصریح کرد: چون شهرکرد جایی برای دفن و یا سوزاندن لاشه ندارد،گاهی دامداران لاشه گاوهای خود را در بیابان‌ها رها می‌کنند که در حالی که باید آن را به صورت اصولی بسوزانند.
شیوع تب برفکی در شهرستان شهرکرد
مدیرعامل یکی بخش‌های مرتبط با اتحادیه گاوداران شهرستان شهرکرد با بیان اینکه تقریبا ۲ ماه است، دامداران در شهرکرد، فرخشهر و شهرکیان با این بیماری درگیر هستند، خاطرنشان کرد: چون کوره لاشه‌سوز وجود ندارد، دامداران گاهی مجبورند خود به معدوم‌سازی لاشه گاوهایی را که به دلیل تب برفکی می‌میرند، اقدام بکنند.
طاهر شادبهر ادامه داد: کشتارگاه قدیمی شهرکرد دارای لاشه سوز است اما به دستور مرکز بهداشت و به دلیل داشتن آلودگی برای شهر، شهرداری کشتارگاه را تعطیل کرد، این لاشه‌سوز می‌تواند برای سوزاندن لاشه‌ها در اختیار دامداران قرار گیرد.
وی، به واکسینه‌کردن دام‌ها هر ۵ ماه یکبار علیه تب برفکی اشاره و بیان کرد: دامدارانی بودند که واکسیناسیون انجام دادند اما باز هم گاو آنها دچار بیماری شد.
شادبهر، با بیان اینکه هزینه واکسیناسیون با خود دامداران است، تصریح کرد: اکنون دامداران اصول بهداشتی را رعایت می‌کنند و محوطه را ضدعفونی می‌کنند، اما متاسفانه با بهتر شدن شرایط همه چیز را فراموش میشود.
شادبهر، با بیان اینکه بیماری از بیرون وارد مجتمع‌های دامداری می شود، تاکید کرد: دام قبل از ورود به دامداری باید قرنطینه شود و باید از حمل و نقل غیرمجاز جلوگیری کرد.
وی ادامه داد: دامداران شیوع بیماری را به دامپزشکی گزارش نمی‌دهند اما دامپزشکی باید به صورت دوره‌ای بازرسی انجام دهد.
تعدد راه‌های ورودی به استان کنترل ورود دام را سخت کرده است
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری، با بیان اینکه ورود دام به استان به خوبی کنترل نمی‌شود، ادامه داد: به جز مسیرهای فرعی، وجود ۲۷ مسیر اصلی ورود به استان، کنترل ورود دام را دشوار کرده است، اگر چه نیروی انتظامی در این خصوص به دامپزشکی کمک می‌کند، ولی در این زمینه دامپزشکی نیازمند حمایت گسترده‌تر است.
سلطانی ادامه داد: ورود دام به هر استان، باید همراه با مجوز حمل باشد و در صورتی که مجوز اخذ نشده باشد، ضمن توقیف خودرو توسط نیروی انتظامی، موضوع باید برای برخورد قانونی به دامپزشکی اطلاع داده شود.
وی افزود: اعتبارات دامپزشکی استان در حدی نیست که بتوان با پرداخت هزینه از بخش خصوصی، برای مساله کنترل ورود دام به استان استفاده کرد.
دام‌های عشایر به محض ورود به استان واکسیناسیون می‌شوند
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری اهمیت این بیماری را به دلیل مسائل اقتصادی ناشی از مرگ و میر دام، مهم دانست و بیان کرد: تلفات تب برفکی در دام‌های جوان یعنی گوساله، بره و بزغاله بیش از دام‌های بالغ است، چون دام‌های بالغ به دلیل اینکه چندین مرتبه واکسینه شده‌اند، ایمنی بیشتری در آنها وجود دارد، مگر اینکه دام بالغ بیماری زمینه‌ای داشته باشد که در این صورت احتمال مرگ آنها بالا می‌رود.
سلطانی تصریح کرد: طبق سیاست سازمان دامپزشکی کشور ۲ سال است که تامین واکسن برای دامداری‌های صنعتی و نیمه صنعتی به عهده خود دامداران است و دامدار باید با همکاری مسئول فنی و بهداشتی واکسن را تهیه و به دام‌های خود تزریق کند.
وی، به شروع واکسیناسیون تب‌برفکی دام‌های روستایی توسط ۲۰ گروه ۲ نفره از ابتدای اسفندماه در استان اشاره و تاکید کرد: واکسیناسیون دام‌های سنتی و روستایی توسط دامپزشکی و به صورت رایگان انجام میشود، به گونه‌ای که تاکنون حدود ۴۰ هزار راس دام سنگین روستایی در استان علیه تب برفکی واکسینه شده است و در چند روز آینده واکسیناسیون به صورت ۱۰۰ درصد انجام میشود.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با اشاره به واکسیناسیون دام‌های سبک بیان کرد: چون ۶۰ درصد دام‌های سبک استان متعلق به عشایر است، به محض ورود و استقرار آنها در استان واکسیناسیون دام آنها توسط شبکه‌های شهرستانی انجام میشود.
سلطانی یادآور شد: تاکنون تب برفکی بین دام‌های سنگین فقط در شهرستان شهرکرد مشاهده و در دیگر نقاط استان موردی از تب برفکی بین دام‌های سنگین گزارش نشده است.
هر مجتمع دامداری باید کوره لاشه‌سوز داشته باشد
سلطانی به ضرورت سوزاندن کامل لاشه دام و دفن خاکستر آن اشاره کرد و گفت: در مناطقی که کوره لاشه‌سوز وجود ندارد، باید لاشه دام به صورت اصولی یعنی در عمق ۴ متری به همراه آهک و خاک دفن شود.
وی افزود: کوره لاشه‌سوز جزو برنامه‌های زیرساختی است و هر مجتمع دامداری باید کوره لاشه‌سوز داشته باشد، اما بنا به دلایلی در سال‌های اولیه احداث مجتمع‌های دامداری کوره لاشه‌سوز در آنها احداث نشده و تنها به دفن لاشه اکتفا شده است.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری،کوره لاشه‌سوز کشتارگاه قدیمی شهرکرد را برای سوزاندن لاشه دام‌های مرده به دلیل تب برفکی را نامناسب عنوان و خاطر نشان کرد: این کوره چون برای کشتارگاه بوده است، ظرفیت سوزاندن گاو کامل را ندارد، ضمن اینکه جابجایی همان لاشه نیز خطرساز و عامل آلودگی است.
با افرادی که لاشه دام را در طبیعت رها کنند برخورد قانونی میشود
سلطانی، به رهاسازی لاشه بعضی از دام‌ها در طبیعت اشاره و بیان کرد: با همکاری دامپزشکی، فرمانداری‌ها، بخشداری‌ها، شهرداری و جهادکشاورزی و همچنین سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، هیات امنای مجتمع‌های دامداری را ملزم کرده‌ایم که به محض مشاهده تلفات در دام موضوع را برای دفن اصولی لاشه توسط گروه‌های تعیین شده، اطلاع‌رسانی کنند.
وی با تاکید بر اینکه در صورت گزارش نکردن و رهاسازی لاشه در محیط ، از طریق قانونی با دامدار خاطی برخورد میشود، یادآور شد: مردم در صورت مشاهده لاشه دام در طبیعت، می‌توانند موضوع را جهت بررسی به دامپزشکی اطلاع دهند.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه آمار دقیقی از تعداد دام‌های تلف شده در دست ندارند، تصریح کرد: حضور ما برای به دست آوردن همه آمار مقدور نیست، چون تعدادی از لاشه‌ها دفن، تعدادی توسط حیوانات خورده و برخی نیز به صورت غیرمجاز در اطراف پخش میشود، ولی به نظر می‌رسد تلفات به شدتی که دامداران اعلام می‌کنند، نباشد چون برخی از آنها فکر می‌کنند، اگر تعداد تلفات را بالا ببرند دولت به آنها خسارت می‌پردازد.
سلطانی ادامه داد: زمانی غرامت پرداخت می‌شد، ولی اکنون خبری از پرداخت خسارت نیست، در شرایطی هم که ستاد ملی تب برفکی تشکیل و قرار بر پرداخت خسارت باشد پرداخت‌ها به صورت کشوری است.
واکسن تب برفکی موجود در بازار مورد تائید سازمان دامپزشکی است
سلطانی، مهمترین اقدام برای جلوگیری از شیوع بیماری را واکسیناسیون به موقع و منظم با استفاده از واکسن موثر عنوان و تصریح کرد: از نظر سیاست سازمان دامپزشکی کشور، واکسیناسیون تب‌برفکی باید در طول سال ۳ بار انجام شود، چرا که ایمنی ناشی از واکسیناسیون بعد از ۴ ماه کم میشود به حدی که در صورت ورود ویروس می‌تواند بیماری ایجاد کند.
وی افزود: ویروس تب برفکی۷سویه دارد و هر سویه نیز زیر سویه‌هایی دارد که در اثر انتقال از دامی به دام دیگر و یا دامداری به دامداری دیگر و زیاد شدن بار ویروسی، جهش در ویروس رخ می‌دهد به گونه‌ای که ویروس جدید با ویروس اولیه و ویروسی که در واکسن بوده ،متفاوت خواهد بود به همین دلیل برخی دامداران ادعا می‌کنند که واکسن تزریق شده و خوب نبوده است.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: این یعنی واکسن مشکلی نداشته است بلکه دلایل و شرایط بعد از آن باعث شکست واکسیناسیون شده است.
سلطانی تاکید کرد: واکسن‌های وارداتی موجود در بازار مورد تایید سازمان دامپزشکی هستند زیرا واکسن‌ها پس از کنترل کیفی و تایید مجوز ورود به بازار را دریافت می‌کنند.
وی، آموزش دامداران را جزو وظایف سازمان دامپزشکی عنوان کرد و گفت: در طول سال چندین مرتبه به روش‌های مختلف نظیر آموزش هیات امنای مجتمع‌های دامداری، ارسال پیامک، آموزش چهره به چهره و رسانه‌ها، اطلاعات و نکات لازم به دامداران گفته میشود ولی متاسفانه برخی اهمیت نمی‌دهند و بیماری را جدی نمی‌گیرند.
تب برفکی در حیات وحش استان مشاهده نشده است
مدیرکل محیط زیست چهارمحال و بختیاری با اشاره به وجود ۸ منطقه تحت مدیریت این حفاظت محیط زیست شامل یک اثر طبیعی، یک پارک ملی، یک پناهگاه حیات وحش و ۵ منطقه حفاظت‌شده، گفت: برای درگیر نشدن گونه‌های جانوری در مناطق تحت حفاظت محیط زیست به بیماری تب برفکی، مکاتبات لازم با دامپزشکی استان در خصوص انجام اقدامات لازم برای پیشگیری و درمان این بیماری در دام‌های اهلی اطراف مناطق حفاظت شده صورت گرفته است.
شهرام احمدی، به ممنوعیت ورود دام‌های اهلی به مناطق تحت مدیریت این سازمان تا ۳۱ اردیبهشت‌ماه اشاره کرد و افزود: پس از این تاریخ نیز، چرای دام در این مناطق با داشتن گواهی واکسیناسیون و نظارت گروهی مشترک از حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی، دامپزشکی و جهادکشاورزی مجاز است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه در صورت مشاهده دام بیمار، جلوی ورود آن به مناطق حفاظت‌شده گرفته میشود،تصریح کرد: انتقال بیماری تب برفکی به حیات وحش از طریق دام‌های اهلی است.
احمدی، با اشاره به اینکه گونه‌های غالب استان شامل کل، بز، قوچ و میش می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند، تصریح کرد: مناطق تحت حفاظت محیط زیست به صورت شبانه‌روزی توسط محیط‌بانان، گشت‌های سیار و گروه‌های کارشناسی پایش میشود.
وی، با بیان اینکه سال گذشته هیچ موردی از تب برفکی در حیات وحش استان مشاهده نشد، یادآور شد: چنانچه موردی از لنگیدن و یا عقب افتادن دام وحشی از گله مشاهده شود، می‌توان به بروز این بیماری مشکوک شد.
اولویت واکسیناسیون با دام‌های اهلی نزدیک مناطق حفاظت شده است
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری به اهمیت حفظ گونه‌های جانوری اشاره و بیان کرد: اولویت واکسیناسیون تب برفکی با دام‌هایی است که در شعاع ۵ کیلومتری مناطق حفاظت شده باشند.
سلطانی یادآور شد: ورود دام اهلی بیمار به مناطق حفاظت شده می‌تواند سبب شیوع آلودگی بین دام‌های وحشی شود ،به همین دلیل ضرورت دارد، دام اهلی این مناطق زودتر واکسینه شود.
تب برفکی از دام به انسان منتقل نمی‌شود
وی بیان کرد: تب برفکی بیماری مشترک مهم بین انسان و دام نیست ولی دامدارانی که به صورت مداوم با زخم دهان و سم دام ارتباط دارند دست و دهانشان زخم میشود.
مدیرکل دامپزشکی چهارمحال و بختیاری بیان کرد: این بیماری از طریق شیر و گوشت به انسان منتقل نمی‌شود ضمن اینکه مردم باید بدانند گوشتی که مهر دامپزشکی داشته باشد کاملا سالم و مورد تائید است.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری بیش از ۲ میلیون راس دام سبک و حدود ۲۰۰ هزار راس دام سنگین صنعتی ، نیمه صنعتی و سنتی دارد.