پیش از جلسه شورای وزیران عربستان روزنامه وال استریت ژورنال به نقل از یک مسئول سعودی نوشت که عربستان و سایر اعضای اوپک حتی در فکر کاهش تولید نفت خود در سریع ترین وقت ممکن هستند و قصد ندارند تا ماه آینده یعنی موعد توافق انجام شده اخیر در اوپک با همراهی آمریکا و روسیه صبر کنند.
در نشست گذشته اوپک‌پلاس عربستان خواهان کاهش ۵/ ۱ میلیون بشکه دیگر از تولیدات این گروه شد، درحالی‌که روسیه تنها با تمدید توافق قبلی موافق بود و این اختلاف نظر نقطه‌ای برای شروع یک جنگ قیمتی دیگر در بازار نفت شد. جنگ قیمتی که در همین مدت‌کوتاه نتایج فاجعه باری به دنبال داشته است. نفت در عرض ۶ روز کاری بیش از ۲۸ درصد از ارزش خود را از دست داده و به سطوح سال ۲۰۱۶ رسیده است. چنین افت قیمتی برای فعالان بازار به خصوص تولیدکنندگان نفت که به قیمت‌ها وابسته هستند یک فاجعه بزرگ است.
شماری از اعضای مجلس سنای آمریکا سفیر عربستان در واشنگتن را به‌خاطر جنگ قیمت بین عربستان و روسیه توبیخ و تهدید به تغییر روابط واشنگتن با ریاض کردند. آنها معتقدند که ریاض با سوءاستفاده از بحران ویروس کرونا از طریق بازی با قیمت‌های نفت در قالب اختلافات با روسیه، باعث زیان تولیدکنندگان نفت آمریکایی و خارج شدن آنها از بازار شده و بهانه می‌آورد که روس‌ها آغازگر جنگ نفتی هستند اما روس ها مثل عربستان دوست آمریکا نیستند و ریاض امروز به صورت یک هم‌پیمان رفتار نکرده است.
جلسه اخیر اوپک یعنی نهمین نشست وزیران نفت و انرژی ۲۳ کشور عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) ۲۱ فروردین ماه به صورت ویدیو کنفرانس و به ریاست مشترک وزیران انرژی عربستان و روسیه برگزار شد. در این نشست شرکت کنندگان بر سر کاهش تولید روزانه حدود۱۰ میلیون بشکه نفت توافق کردند.
شرکت نفتی عربستان « آرامکو» اعلام کرد که برای اجرای توافق کشورهای عضو گروه اوپک پلاس مبنی برکاهش تولید نفت باهدف کمک به افزایش قیمت آن از روز اول ماه مه (۱۲ اردبیهشت ماه امسال) ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه نفت در روز را در مقابل ۱۲.۵ میلیون بشکه فعلی که از ماه آوریل آغاز کرده، برای مشتریان خود استخراج و به آنها عرضه خواهد کرد.
اما این اقدامات دیر هنگام بود و در معاملات جهانی دوشنبه، قیمت قراردادهای نفتی آمریکا ۳۰۶ درصد سقوط کرد. در این روز با حدود ۶۰ دلار سقوط قیمت، قیمت هر بشکه نفت به منفی ۳۷ دلار و ۶۳ سنت رسید. به زبان ساده، عرضه‌کنندگان نه تنها از خریداران نفت آمریکا پول نمی‌گیرند، بلکه حتی به آنها ۳۷.۶۳ دلار هم پول می‌دهند.
اقدامات کشورهای تولید کننده نفت برای عبور از پاندمی نفتی
پاندمی نفت کرونا زده بی تأثیر بر کشورهای تولید کننده عمدتاٌ وابسته به درآمدهای نفتی نیست بلکه پس از چند ساعت از این سقوط قیمت، مبادلات بازار در عربستان به نسبت ۲.۱ درصد سقوط کرد و به رغم ثبت برخی سودها اما از حالت زیان دهی خارج نشد همچنان که بازار سهام آرامکو نیز ۱.۸ و بازارهای دوبی، ابوظبی و قطر و کویت بین ۱تا ۲.۵ درصد سقوط کردند.
وضعیتی که شیوع ویروس کرونا به اقتصاد نفت تحمیل کرد باعث شده تا هم کشورها هم از کاهش تولید و هم از سقوط قیمت نفت دچار خسارت ها و چالش ها اقتصادی شوند، کشورهای که غالبا بودجه مالی سال ۲۰۲۰ خود را با نفت ۶۰ دلاری بسته اند.
بر اساس تحلیل ها پس از تصمیم اخیر اوپک برای کاهش تولید نفت، بحث و بررسی ها در مورد چگونگی غلبه بر بحران مالی و جبران کسری بزرگ بودجه در عراق از تولید کننده های بزرگ نفت در جهان افزایش یافته است، زیرا با توجه به افت شدید بهای نفت و وابستگی بودجه عراق به درآمدهای نفتی، دولت این کشور توان پرداخت حقوق کارمندان دولتی را نخواهد داشت.
اجرای راهکارهای که تا کنون برای بیرون رفت از این معضل مطرح شده است نه تنها دشوار بوده بلکه می تواند اقتصاد عراق را به شدت آسیب پذیر کند.
"احمد السهیل" تحلیلگر در ایندیپندنت در گزارشی با بیان اینکه دولت عراق در ماه های آینده توان پرداخت حقوق کارمندان را ندارد، نوشت که عراق بیشتر از سه گزینه پیش رو ندارد، گزینه اول فروش اوراق بهادار خزانه دولت است، گزینه دوم کاهش حقوق کارمندان دولتی است اما گزینه سوم شامل ۳ بخش است: اقدام به چاپ پول، فروش نفت به شهروندان و تغییر نرخ دلار در برابر دینار عراقی که البته مطرح کردن این گونه سناریوها آسان به نظر به می رسد در حالی که عملی کردن هر یک از گزینه های یاد شده، عراق را به شدت دچار بحران می کند.
او در گزارش خود به نقل از احمد صبیح کارشناس امور اقتصادی آورد که با توجه به کاهش شدید بهای نفت در بازارهای جهانی، یک بشکه نفت عراق در شرایط فعلی به ارزش ۲۵ دلار به فروش می رسد؛ بدین معنی که کل درآمدهای نفتی بیش از ۲ میلیارد دلار در ماه و حدود ۲۳.۴ میلیارد دلار در سال نخواهد بود. این در حالی است که درآمدهای نفتی در بودجه سال ۲۰۲۰ حدود ۹۲ میلیارد دلار برآورد شده بود، بنابر این با توجه به افت شدید قیمت نفت، عراق در سال جاری حدود ۱۰۸ میلیارد دلار کسری بودجه خواهد داشت.
در نمونه دیگر خبرگزاری فرانسه گزارش داد که کارشناسان صنعت نفت الجزایری معتقدند که اگر کشوری وجود داشته باشد که باید نگران کاهش قیمت نفت باشد ، آن الجزایر است که اقتصاد آن تقریباً کاملاً به درآمد نفت بستگی دارد و بنابراین قربانی جنگ قیمت بین عربستان سعودی و روسیه است.
"عبدال رحمان متابول" کارشناس روزها پیش هشدار داد که با بهای هر بشکه نفت در حدود ۲۵ دلار و قیمت پایین برای گاز طبیعی با قیمت ۱.۲ یا ۲ دلار، ۸۰ درصد از پالایشگاه ها الجزایر هیچ سود مالی نخواهند داشت چرا که با قیمتی زیر ۲۰ تا ۲۵ دلار، الجزایر عملا نفت را با ضرر تولید می کند.
الجزایر بودجه خود را با نفت ۶۰ دلاری در هر بشکه بسته و سال مالی ۲۰۲۰ را با رشد حدود ۱.۸٪ پیش بینی کرد. اما با ۲۰ دلار یا کمتر از بشکه و قیمت های فرار، تراز مالی الجزایر در معرض خطر است زیرا درآمد حاصل از صادرات سوخت بیش از ۹۰٪ از درآمد خارجی این کشور را به خود اختصاص می دهد. برآوردها می گویند که الجزایر برای دستیابی به تعادل مالی به قیمت هر بشکه ۱۱۰ دلار نیاز دارد.
از سوی دیگر روزنامه قطری الشرق، جنگ نفتی روسیه و عربستان را به نفع ریاض ندانست و به گزارش روزنامه آمریکایی "تایم" اشاره کرد که نوشته بود عربستان برنده جنگ نفتی که توسط ولیعهد صورت گرفت نبود همانطور که درگیری ریاض در جنگ یمن بدترین فاجعه بشردوستانه در جهان را به جا گذاشت و قتل جمال خاشقجی روزنامه نگار در کنسولگری کشورش در استانبول ۲۰۱۸ و موارد دیگر گزارش ها از همین نوع هستند.
پایگاه خبری میدل ایست آی روز چهارشنبه ولیعهد عربستان را آغاز گر این جنگ دانست و گزارش داد که سعودی‌ها پس از اینکه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه را به کاهش تولید نفت تهدید کرد، جنگ بر سر قیمت نفت را آغاز کردند.
سه منبع به رویترز گفتند که دولت عربستان سعودی از هفته گذشته اوراق به بانک ها ارایه کرد و به ارزش ۷ میلیارد دلار اوراق قرضه به بانک های داخلی فروخته است، به دلیل ترس از بحران نقدینگی به دلیل پایین آمدن قیمت نفت. پیشنهاد ارایه اوراق قرضه در سه مرحله پس از آن آغاز شد که ریاض ماه گذشته سقف بدهی را به ۵۰درصد تولید ناخالص داخلی به جای ۳۰ درصد افزایش داد تا بتواند کسری رو به رشد ناشی از پایین آمدن قیمت نفت و کندی اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا را تأمین کند.
همچنین امارات نیز که عربستان را در سیاست های نفتی آن همراهی می کرد و قصد افزایش تولید یک میلیون بشکه در روز داشت، در نظر دارد به منظور جبران کمبود نقدینگی از دست رفته خود در نتیجه کاهش قیمت نفت خام در جهان با انتشار و فروش اوراق قرضه ۷ میلیارد دلار وام دریافت کند.
در واقع ابوظبی در سایه فشارهای مالی حاصل از انتشار ویروس کرونا و در معرض تهدید و خطر رکود قرار گرفتن اقتصاد جهانی مجبور شد تا با فروش اوراق قرضه کمبود نقدینگی خود را جبران کند. امارات به طور اساسی بر فروش نفت خام به عنوان منبع اصلی درآمد خود متکی است.
بنابراین با توجه به برآوردهای کارشناسان ادامه وضعیت موجود و در پیش گرفتن سیاست های داخلی موقت، نمی تواند تدبیری دایمی باشد چرا که هزینه های تولید و انتقال نفت درحالی که سود بسیار کمی بهمراه دارد کشورها را متحمل ضررهای کلان خواهد کرد و طبق برآورد کارشناسان ذخایر کشورهای نفتی ثروتمند بشدت وابسته به نفت هم تا ۱۵ سال تنها می تواند جوابگوی این وضعیت دشوار باشد به همین دلیل تولید کنندگان نفت راه حل موقت کنونی را کاهش تولید و انتخاب میان بد و بدتر می دانند.