شیوع ویروس کرونا تحولات ناگواری را برای زندگی انسان‌ها به همراه داشت و بسیاری از مناسبت اجتماعی و اقتصادی، ارتباطات، کسب‌وکارها، نحوه تحصیل، اشتغال و فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی را به شدت تحت تاثیر خود قرار داد.
اما این ویروس نوظهور در کنار تمام بدی‌ها و تاثیرات منفی که به دنبال داشت، فرصت‌هایی نیز برای جوامع بشری ایجاد کرد که با بهره‌گیری از این فرصت‌ها، می‌توان سرآغاز جدیدی برای زندگی انسان‌ها متصور شد.
یکی از مهمترین فرصت‌هایی که ویروس کرونا ایجاد کرده است، توسعه ارتباطات دیجیتالی است که دولت الکترونیک یکی از مهمترین مصادیق آن به شمار می‌رود.
دولت الکترونیک به عنوان بستر و فرایند مدیریت بدون کاغذ در حکومت مطرح است، که در بستر آن با حذف مراجعات فیزیکی و حضوری، بسیاری از ارتباطات بین اداره‌ها و مردم از طریق کانال‌های چندرسانه‌ای صورت می‌گیرد.
سابقه طرح دولت الکترونیک به اواخر دولت هشتم بازمی‌گردد ،اما در طول این سال‌ها هیچگاه جدی گرفته نشد تا اینکه با شکل‌گیری دولت یازدهم، حجت‌الاسلام حسن روحانی یکی از مهمترین برنامه‌های دولت خود را عملیاتی کردن دولت الکترونیک اعلام کرد و در اردیبهشت سال ۱۳۹۳ در آیین گرامیداشت روز جهانی ارتباطات تاکید کرد که «دولت باید دولت الکترونیک» باشد.
با این وجود شاید بتوان گفت هیچ عاملی همچون ویروس کرونا نمی‌توانست اهمیت و ضرورت دولت الکترونیک را در کشور عیان سازد.
تلاش‌های بسیاری در دولت تدبیر و امید برای تحقق کامل دولت الکترونیک انجام گرفته است، اما هنوز تا تحقق این مهم فاصله وجود دارد و این موضوع می‌طلبد تا عزم ملی و همگانی در کشور شکل گیرد.
دولت الکترونیک در شرایط کنونی هر چند با موانع و نقایصی دست و پنجه نرم می‌کند، اما توانسته خدماتی به مردم ارائه دهد و در پیشگیری و مقابله با ویروس کرونا موثر واقع شود.
وجود سامانه سیب (سامانه یکپارچه سلامت) و راه‌اندای سامانه salamat.gov.ir و غربالگری مردم در خصوص ویروس کرونا یکی از مهمترین خدماتی بود که توانست مسئولان را در بیماریابی و جلوگیری از گسترش بیشتر ویروس در جامعه کمک کند.
راه‌اندازی سامانه شاد و تداوم سال تحصیلی در بستر فضای مجازی، دورکاری کارمندان و پرهیز از حضور و تجمع کارمندان در ادارات و نهادها و پیگیری امور مردم از طریق بسترهای اینترنتی جلوه‌هایی از امکانات الکترونیکی است که در شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا بیش از پیش به چشم آمده است.
توسعه دولت الکترونیک در ۷۳۵ نقطه چهارمحال و بختیاری
به گفته کارشناسان، در دولت تدبیر و امید زیرساخت‌های خوبی در حوزه توسعه دولت الکترونیک شکل گرفته است به طوری که در استان کمتر برخورداری نظیر چهارمحال و بختیاری، شبکه دولت در ۷۳۵ نقطه این استان برای تبادل اطاعات و تسریع در انجام خدمات قابل دسترسی است و به سطح دهیاری‌های نیز رسیده است.
مدیر فناوری اطلاعات و شبکه دولت الکترونیک چهارمحال و بختیاری با اعلام این مطلب به خبرنگار ایرنا گفت: در حوزه زیرساختی شرایط مناسبی در استان وجود دارد و نسبت به سایر استان‌ها نیز وضعیت قابل قبولی دارد.
رسول غلامیان افزود: سرویس‌های متنوعی برروی شبکه دولت قرار داده شده است، که مطابق با زیرساخت و تعاریف در شبکه دولت به مفهوم رعایت محرمانگی(تنها کاربران یا سیستم‌های مجاز، اجازه و قابلیت دسترسی به اطلاعات محافظت شده را دارا باشند)، صحت (سرمایه‌های داده‌ای تنها توسط عامل‌های احراز هویت شده و یا راه‌های تایید شده، دست کاری شوند) و در دسترس بودن (به معنای دسترسی به موقع داده‌ها و منابع توسط افراد مجاز) است.
وی ادامه داد: در راستای توسعه دولت الکترونیک در استان در سال ۱۳۹۸ بر روی بستر شبکه دولت در استان با استفاده از سامانه یکپارچه مراسلات الکترونیکی دولت (سیماد) تعداد ۳ میلیون و ۷۶۲ هزار و ۶۰۴ مکاتبه اداری بین دستگاه‌های اجرایی استان و همچنین با استفاده از سامانه یکپارچه تعاملات الکترونیکی (سیتاد) ۳ هزار و ۶۱۹ استعلام هویتی توسط دستگاه‌های اجرایی استان انجام شده است.
مدیر فناوری اطلاعات و شبکه دولت الکترونیک چهارمحال و بختیاری خاطر نشان کرد: علاوه بر این ۲ سرویس، ۳۳ سرویس دیگر بر روی بستر شبکه دولت در اختیار دستگاه‌های اجرایی استان قرار گرفته است.
علاوه بر وجود امکان دولت الکترونیک در استان، زیرساخت‌های خوبی نیز در اختیار عموم مردم در حوزه زیرساخت‌های ارتباطی قرار داده شده است، تا در شرایط بحران و به منظور جلوگیری از حضور فیزیکی در ادارات و نهادها، درخواست‌های خود را به صورت غیرحضوری پیگیری کنند.
وجود بیش از ۴۶ هزار مشترک اینترنت پرسرعت در چهارمحل و بختیاری
مدیرعامل منطقه مخابراتی چهارمحال و بختیاری نیز در خصوص زیرساخت‌های ارتباطی استان گفت: بیش از ۴۶ هزار مشترک اینترنت پرسرعت در استان فعال است که ۳۰ درصد آن در دولت دوازدهم در مناطق روستایی اجرا شده است.
حسن آقایی از پوشش خدمات تلفن همراه و اینترنت در ۹۵ درصد از راه‌های اصلی و فرعی استان نیز خبر داد و افزود: بخش عمده‌ای از نقاط سخت‌گذر و کوهستانی استان در دولت دوازدهم از امکانات ارتباطات نوین برخوردار شدند.
بیشتر مناطق روستایی پرجمعیت چهارمحال و بختیاری مشترک اینترنت پرسرعت (ADSL) هستند.
به گفته وی، هم اینک بیشتر مناطق روستایی پرجمعیت در این استان، مشترک اینترنت پرسرعت (ADSL) هستند که خدمات دولت الکترونیک از جمله دریافت قبوض آب، برق، گاز و خدمات بانکی از طریق تلفن‌های ثابت در روستاها انجام می‌شود.
مدیرعامل منطقه مخابراتی چهارمحال و بختیاری، تعداد شماره تلفن‌های ثابت نصب شده در استان را ۲۵۴ هزار شماره عنوان کرد و گفت: ضریب نفوذ تلفن ثابت در استان ۲۶.۸ درصد است که نسبت به استان‌های هم ردیف در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارد.
آقایی، از فعالیت ۱۶۸ مرکز ارائه دهنده خدمات دیتا (اینترنت پرسرعت) در استان خبر داد و گفت: ۶۸ هزار کد ADSL به مشترکین خدمات‌رسانی می‌کند.
وی، طول جاده‌های تحت پوشش همراه اول در استان را ۲ هزار و ۱۰۰ کیلومتر اعلام کرد و اظهار داشت: در مسیرهای ارتباطی استان در قالب ۴۹۳ سایت خدمات همراه اول ارائه می‌شود.
مدیرعامل منطقه مخابراتی چهارمحال و بختیاری خاطرنشان کرد: همچنین برای بالا بردن ظرفیت ارتباطات بین شهری در استان حدود ۴۰۰ کیلومتر فیبرنوری شهری و یک هزار و ۴۰۰ کیلومتر فیبرنوری بین شهری اجرا شده است.
اتصال ۴۳۰ روستای چهارمحال و بختیاری به اینترنت همراه
چهارمحال و بختیاری بیش از ۷۰۰ روستا درای سکنه دارد که بسیاری از این روستاها در مناطق سخت‌گذر و کوهستانی واقع شده است.
مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات چهارمحال و بختیاری نیز با اشاره به توسعه شبکه اینترنت موبایل در مناطق کمتر برخوردار استان گفت: ۴۳۰ روستا به طور همزمان با شیوع ویروس کرونا از اینترنت پرسرعت برخوردار شدند.
مرتضی بلالی دهکردی، این اقدام را در راستای امکان تداوم تحصیل دانش‌آموزان روستایی در بستر فضای مجازی عنوان کرد و افزود: هم اینک اتصال مدارس به شبکه ملی اطلاعات با سرعت ۲ مگابایت بر ثانیه انجام می‌شود و امکان افزایش پهنای باند تا ۱۶ مگابایت بر ثانیه نیز وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: نصب ۸۱ سایت BTS برای ارتقای پوشش‌دهی اینترنت پرسرعت در ۲۵۶ روستای دیگر استان نیز در دستورکار قرار گرفته و احداث این سایت‌ها به اپراتورهای همراه ابلاغ شده است.
گزارشات موجود حکایت از زیرساخت‌های به نسبت خوب ارتباطی در چهارمحال و بختیاری دارد اما با این وجود به عقیده برخی کارشناسان تنها زیرساخت‌های مناسب نمی‌تواند به تنهایی در تحقق کامل دولت الکترونیک و موثر واقع شدن آن در شرایط بحرانی به ویژه شرایط متاثر از شیوع ویروس کرونا موثر باشد و عوامل دیگری نیز دخیل است.
کرونا ثابت کرد نسبت به استفاده از دولت الکترونیک بی‌توجه بودیم
یک کارشناس حوزه فناوری اطلاعات(IT) در همین خصوص به خبرنگار ایرنا خاطر نشان کرد: شاید بتوان گفت اهمیت و ضرورت دولت الکترونیک در هیچ زمانی به اندازه زمان کنونی که کشور متاثر از شیوع ویروس کرونا است خود را نمایان نکرده بود و نشان داد که ما در بهره‌گیری از این ظرفیت چقدر بی‌توجه بوده‌ایم.
سهراب ایلبیگی افزود: ایجاد دولت الکترونیک در کشور با سختی‌های بسیاری همراه بود اما با تلاش و اهتمام دولت یازدهم و دوازدهم این امکان هم‌اینک در اختیار همه دستگاه‌های دولتی و حکومتی قرار داده شده و دستگاه‌ها باید از این فرصت برای خدمات‌رسانی بهتر استفاده کنند اما در برخی موارد این مهم مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
وی تصریح کرد: با این وجود در شرایط کنونی موجود که متاثر از شیوع ویروس کرونا است، بسیاری از دستگاه‌ها ناگزیر از استفاده از امکانات دولت الکترونیک شدند و مردم با کاهش مراجعات حضوری خود و از طریق امکانات اینترنتی توانستند امور خود را تا حدی پیگیری کنند.
دولت الکترونیک ظرفیت بالقوه و کارسازی بود که ویروس کرونا اهمیت و ضرورت آن را نمایان کرد و تا حد بسیاری هم به کار آمد.
این کارشناس حوزه IT افزود: دولت الکترونیک ظرفیت بالقوه و کارسازی بود که ویروس کرونا اهمیت و ضرورت آن را نمایان کرد و تا حد بسیاری هم به کار آمد و توانست در طرح فاصله‌گذاری اجتماعی کمک بسزایی به دستگاه‌های اجرایی کند.
ایلبیگی، برگزاری مناقصات و مزایده‌های برخی دستگاه‌های اجرایی استان را از نمونه‌های استفاده از دولت الکترونیک در شرایط کرونایی فعلی عنوان کرد و گفت: پیش از این دستگاه‌های اجرایی کارشناس خود را برای نظارت بر انجام این معاملات اعزام می‌کردند اما اکنون تمامی این معاملات در بستر دولت الکترونیک و بدون حضور فیزیکی افراد انجام می‌گیرد.
تجربه خوب ارتباط ویدئوکنفرانسی برای دوران پساکرونا
وی، کرونا را تجربه خوبی برای بهره‌گیری بیش از پیش از دولت الکترونیک دانست و اظهار داشت: دولت الکترونیک به ویژه در حوزه ارتباط‌های ویدئویی مسئولان و کارشناسان نشان داد که پس از رفع ویروس کرونا نیز به جای هزینه‌های هنگفت رفت و آمد مسئولان استانی به تهران می‌توان جلسات و همایش‌ها را از طریق ویدئو کنفرانس برگزار کرد.
شکاف دیجیتال مانع اصلی تحقق دولت الکترونیک
وی، شکاف دیجیتال را مانع اصلی فراروی تحقق دولت الکترونیک عنوان کرد و افزود: با وجود زیرساخت‌های به نسبت مناسبی که در دولت دوازدهم در خصوص دولت الکترونیک فراهم شده است، اما سطح پایین سواد استفاده از ابزارهای اینترنتی و هوشمند چه در سطح برخی مدیران و کارمندان و چه در تعدادی از عموم مردم سبب شده تا از ظرفیت‌های این حوزه نتوان حداکثر بهره‌برداری را داشته باشیم.
این کارشناس حوزه دولت الکترونیک ادامه داد: برخی افراد با عنوان کردن این موضوع که «من نمی‌توانم از این سیستم یا نرم‌افزار استفاده کنم»، در مواجهه با وسایل و نرم‌افزارهای جدید مقاومت می‌کنند و استفاده از روش‌های قدیمی را ادامه می‌دهند.
ایلبیگی خاطر نشان کرد: تحولات روز دنیا و گریزناپذیری استفاده از نرم‌افزارها و وسایل الکترونیکی جدید سبب می‌شود تا در کشور ما اگر چه با وقفه ،اما به سمت استفاده از این وسایل سوق داده شویم و خود را با این شرایط مطابقت دهیم.
شکل‌گیری تحولات گسترده و رونق دولت الکترونیک نیازمند نسلی از مدیران جوان و آگاه به دانش IT است.
وی، با تاکید بر ضرورت ارتقای سطح سواد IT کارمندان و مدیران دستگاه‌های اجرایی، افزود: شکل‌گیری تحولات گسترده و رونق دولت الکترونیک نیازمند نسلی از مدیران جوان و آگاه به دانش IT است و از سوی دیگر در استخدام کارمندان نیز در نظر گرفتن نمره بالایی به سطح دانش دیجیتال بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
به گزارش ایرنا، ویروس کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.