پاکستان در سال ۲۰۱۹ از لحاظ غلظت آلاینده ذرات معلق کمتر با میانگین سالانه ۲.۵ میکرون دومین کشور آلوده جهان معرفی شد. ۳۶.۴ درصد از جمعیت این کشور در مناطق شهری زندگی می‌کنند. پاکستان ششمین کشور پرجمعیت جهان محسوب می‌شود.
این کشور در کل آسیای جنوبی بالاترین میزان شهرنشینی را دارد و در نتیجه این گسترش، تراکم جمعیت نیز افزایش پیدا کرده و این بر کیفیت هوا به ویژه در مناطق شهری پاکستان تاثیر منفی گذاشته است.
درست ۱۰ روز پیش مشاور امنیت ملی پاکستان طی نشست خبری مشترک با وزیر بهداشت این کشور اعلام کرد که علل ۸۰ درصد مرگ و میر بیماران کرونایی در پاکستان، ابتلای آنان به دیگر بیماری مشخص شده است. میزان مرگ ناشی از کرونا در پاکستان تا اواسط ماه جاری میلادی ۱.۹ درصد عنوان شد درحالی که در کشورهای دیگر ۶.۹ درصد دیده شده است.
مقامات پاکستانی گفتند که ۸۰ درصد جان باختگان پیش از ابتلا به کرونا، دچار بیماری‌های دیگر بودند که منجر به مرگ آنان شد و تنها ۲۰ درصد از جان باختگان افرادی بودند که پیش از کرونایی شدن، به هیچ بیماری مبتلا نبودند.
اما کارشناسان حوزه سلامت و تغییرات اقلیمی در پاکستان معتقدند، این کشور که جایگاه پنجم در جهان از لحاظ آسیب پذیر بودن در برابر تغییرات آب و هوا را دارد و همچنین در میان پنج کشور دارای بالاترین میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا قرار دارد، ممکن است همزمان با درگیر بودن با شیوع کرونا شاهد افزایش جان باختگان آن دسته از مبتلایان به این ویروس باشد که پیش‌تر از بیماری‌های تنفسی و قلبی-عروقی که با آلودگی هوا تشدید می‌شود، رنج می‌بردند.
نتایج مطالعات هواشناسی یک موسسه آمریکایی در سال گذشته نشان می‌دهد که پاکستان پس از چین، هند، اندونزی و بنگلادش به عنوان پنجمین کشور بزرگ در آسیا با داشتن بالاترین آمار مرگ و میر مردم ناشی از آلودگی هوا ارزیابی شده است.
در این گزارش آمده است: آلودگی هوا باعث کاهش طول عمر افراد به ویژه در کودکان تازه متولد شده می‌شود و حداقل ۲۰ ماه از عمر آنان را کاهش می‌دهد که بیشترین میزان این تاثیر در منطقه جنوب آسیا دیده شده است.
براساس گزارش جهانی کیفیت هوا در سال ۲۰۱۹، بسیاری از شهرهای پاکستان از جمله لاهور، کراچی، پیشاور و فیصل آباد در بین آلوده‌ترین شهرها در سطح جهان قرار دارند و در این شهرها آلودگی همراه با تراکم جمعیت و نوع ساختار مراقبت‌های بهداشتی سلامت عمومی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
ارتباط آلودگی هوا و مرگ و میر ناشی از کووید-۱۹
به گزارش وب سایت خبری روزنامه «داون» پاکستان، نتیجه تحقیقات درخصوص اپیدمی سارس در چین نشان می‌دهد که سارس ناشی از ویروس ژنتیکی مانند کووید-۱۹ باعث مرگ و میر بیشتر در مناطق با کیفیت پایین هوا می‌شود. این موضوع باعث شد تا پژوهش‌های بیشتری درخصوص میزان مرگ و میر ناشی از کرونا و ارتباط آن با آلودگی هوا انجام شود.
«محسن گُل» پژوهشگر پاکستانی دانشگاه آکسفورد در حوزه محیط زیست و «سیده حدیقه جمشید» کارشناس تغییرات اقلیمی که در کنترل آلودگی هوا با وزارت تغییرات اقلیمی پاکستان همکاری می‌کنند، در گزارشی گفتند: یک مطالعه انجام شده در ایتالیا طی هفته‌های گذشته نشان می‌دهد که میزان بالای مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا که در شمال این کشور به ثبت رسیده است با بالاترین میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در همان منطقه ارتباط دارد.
محققان دانشکده بهداشت عمومی هاروارد در بوستون نیز درباره رابطه بین تلفات ویروس کرونا و آلودگی هوا گفتند: قرار گرفتن بیماران تنفسی و قلب عروق در معرض هوای با کیفیت پی‌ام ۲.۵، همزمان خطر مرگ آنان در صورت ابتلا به ویروس کووید-۱۹ را افزایش می‌دهد.
آمار هشدار دهنده در پاکستان
پژوهشگران پاکستانی می‌گویند: آلودگی هوا بیشترین سهم را در بیماری‌های زیست محیطی در این کشور دارد همچنین علل ۲۲ درصد مرگ و میر زودرس در پاکستان شناخته می‌شود.
بانک جهانی نیز اخیراً دلیل ۹ درصد از مرگ و میر سالانه در پاکستان را آلودگی هوا عنوان کرده است. ضرر معادل ۲ و ۲.۵ درصد تولید ناخالص داخلی سالانه در سال ۲۰۱۶ به ترتیب هزینه‌های بیماری‌ها و مرگ و میرزودرس ناشی از آلودگی هوای محیط و خانگی را به خود اختصاص داد.
به همین دلیل کارشناسان پاکستانی معتقدند که آمار هشدار دهنده کیفیت هوا برای نشان دادن اینکه آلودگی هوا احتمال مرگ و میر بیماران مبتلا به ویروس کووید-۱۹ را افزایش می‌دهد، کافی است.
آنان گفتند: اثبات رابطه میان آلودگی هوا و بیماری‌های تنفسی و قلب عروقی می‌تواند اوضاع را وخیم‌تر کند و حتی مبارزه پاکستان با ویروس کرونا نیز دشواتر می‌شود.
با توجه به میزان شیوع ویروس کرونا در پاکستان به ویژه در شهرهای کراچی و لاهور که بیشتری آلودگی هوا و کیفیت پایین آن در این شهرها دیده می‌شود، شمار مبتلایان به بالای ۹۰۰ نفر رسیده و این فرآیند هر روز بدتر می‌شود.
پژوهشگران پاکستانی با اشاره به ضرورت افزایش پوشش سبز برای مقابله با آلودگی در شهرهایی که پایین‌ترین کیفیت هوا را دارند، تاکید می‌کنند: کاهش آلودگی هوا نیز می‌تواند به مزایای مثبتی در کاهش بیماری‌های غیرواگیر اضافه کرده و همچنین کاهش تلفات جانی را درپی داشته باشد.
به گفته کارشناسان، با توجه به پیوند بین آلودگی هوا و ویروس کرونا دولت‌ها باید اقدامات جدی را برای مبارزه با تغییرات آب و هوا به کار بگیرند تا آلودگی هوا و جمعیت آسیب پذیر آن کاهش پیدا کند.
با این حال گزارش نهادهای ناظر بین المللی درخصوص تبعات تغییرات اقلیمی در پاکستان حاکی است که این کشور بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۸ شاهد ۱۵۲ مورد تغییر شدید هوا بود که باعث خسارت اقتصادی ۳.۸ میلیارد دلار و جان باختن هزاران نفر شده است.