کارگر در تعریف عام جامعه به فردی گفته می‌شود که در کارگاه‌های تولیدی یا ساختمانی مشغول به فعالیت باشد، اما طبق قانون کار، کارگر شامل تمام عناوین شغلی می‌شود.
در ماده ۲ قانون کار، کارگر این‌گونه تعریف شده است: «کارگر از لحاظ قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند.»
از همین روز می‌توان گفت، هر نوع فعالیتی در جامعه منوط به حضور فعال کارگران است.
کارگران به عنوان سرمایه‌های انسانی در هر کشور نقش محوری در تحولات و مناسبات مختلف جامعه دارد و حمایت از آنها و رفع چالش‌های آنها می‌تواند راه برون‌رفت از مشکلات مختلف اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی را برای دولت‌ها هموار سازد.
بنا بر آخرین آمارهای رسمی، بیش از ۱۰ میلیون کارگر در کشور فعال است که سهم بسزایی در چرخش اقتصاد کشور و رونق کسب و کار در جامعه به خود اختصاص داده‌اند.
شیوع کرونا در ایران و جهان ضربه سختی به معیشت کارگران وارد کرده و ادامه زندگی را برای بسیاری از این افراد سخت کرده است.
امسال هفته کار و کارگر به سبب ظهور ویروس کووید ۱۹ به شکل دیگری برگزار شد اما در سایه این ویروس ناشناخته، ضربه سنگینی به معیشت این قشر وارد شده که ادامه زندگی را برای بسیاری از این افراد سخت کرده است.
در این شرایط برخی از کارگران از کار بیکار شده‌اند، هیچ چتر حمایتی بر سر زندگی این افراد سایه نینداخته و مشکلات جدید ناشی از ویروس کرونا به مشکلات گذشته این قشر تلاشگر اضافه شده است.
این موضوع کارگران سراسر جهان را تحت تاثیر خود قرار داده است و سازمان بین‌المللی کار اعلام کرده است که تعطیلی‌های کامل یا جزیی مشاغل باعث شده زندگی و کار ۸۱ درصد جمعیت کارگر جهان یعنی ۲.۷ میلیارد کارگر تحت تاثیر قرار بگیرد.
در کشور، دولت برای رفع چالش بیکاری کارگران، سامانه‌ای را در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اختصاص داد تا کارگرانی که فعالیت آنها تحت تاثیر ویروس کرونا قرار گرفته بتوانند با ثبت‌نام در این سامانه از مزایای بیمه بیکاری برخوردار شوند تا شرایط ناشی از این وضعیت اقتصادی کمتر بر آنها فشار وارد کند.
بیمه بیکاری تنها شامل کسانی می‌شود که تابع قانون کار هستند و قرارداد آنها رسمی و مطابق با قانون کار تدوین شده باشد، از همین رو بخش زیادی از کارگران غیررسمی و یا کارگرانی که دارای قراردادهای موقت هستند از این امکان بی‌بهره هستند.
اما این خدمت تنها شامل کسانی می‌شود که تابع قانون کار هستند و قرارداد آنها رسمی و مطابق با قانون کار تدوین شده باشد.
از همین رو بخش زیادی از کارگران غیررسمی و یا کارگرانی که دارای قراردادهای موقت هستند، از این امکان بی‌بهره ماندند و تدبیر موثری برای کمک به این قشر آسیب‌پذیر تاکنون نشده است.
اهمیت این موضوع به حدی بود که امسال نهادهای بین‌المللی در روز جهانی کار و کارگر بیشترین توجه خود را به کارگران غیررسمی معطوف کردند.
بازیافت‌کننده‌های زباله، دستفروشان خیابانی، گارسون‌ها، کارگران ساختمانی، کارگران حمل و نقل و کارگران خانگی در این دسته‌اند، این گروه‌ها آسیب‌پذیرترین گروه از بحران کرونا به حساب می‌آیند.
صندوق بین‌المللی پول نیز در این‌باره با تاکید بر آسیا می‌نویسد: «قرنطینه کامل یا جزئی برای جلوگیری از شیوع کووید ۱۹ روی کسب‌وکارها و کارگران در سراسر جهان به خصوص آسیا تاثیر زیادی داشته است.
در این میان، آسیب‌پذیرترین گروه کارگران کسانی هستند که کارهای نیمه‌وقت و شغل‌های موقتی بدون بیمه‌های اجتماعی دارند، آنها در بخشی از اقتصاد فعالیت می‌کنند که نه مالیات دارد و نه قانونی روی آن نظارت می‌کند، آنها به عنوان کارگران غیررسمی شناخته می‌شوند، آسیب‌پذیری این کارگران تا حد سقوط کامل درآمد و از دست دادن معیشت است.»
کارگران میدانی از مهمترین گروه‌های کارگران غیررسمی
تعدادی از کارگران غیررسمی که بیشتر از قشر کارگران میدانی هستند و روزها سر میدان منتظر می‌مانند، تا شاید کسی برای انجام کاری به آنها مراجعه کند، در گفت و گو با ایرنا در خصوص وضعیت معیشت و زندگی خود به مساله مهمی اشاره دارند.
مرادی، یکی از این کارگرانی است که هر روز برای امرار معاش خانواده‌اش سر میدان چهارمحال شهرکرد حاضر می‌شود تا شاید کسی به کارگر نیاز داشته باشد و از بین تعداد بی‌شمار کارگری که سر فلکه منتظر کار هستند، وی را برای انجام کارش انتخاب کند.
وی از سختی‌های این روزهای زندگی خود و خانواده‌اش چنین گفت: وضعیت زندگی‌ام بسیار نامناسب است، ۲ ماهی می‌شود بیکار هستم و در شب عید که باید برای خانواده وسایل حداقلی شب عید را تهیه می‌کردم ،شرمنده آنها شدم.
مرادی افزود: نه تنها من، بلکه تمامی همکارانی که هر روز صبح سر میدان حاضر می‌شویم و چشم به خیابان می‌دوزیم، تا خودروی متوقف کند و تقاضای کارگر کند، در چنین شرایط سختی قرار داریم و از مشکلاتمان هرچه بگوییم، کم گفته‌ایم.
یک کارگر: در تامین معیشت خود در مضیقه هستیم
این کارگر میدانی ادامه داد: درآمد ما روزانه است و همان حقوقی که در روز می‌گیریم را شب به خانه می‌بریم و تا حدی که کفاف بدهد مایحتاج زندگی را با آن تامین می‌کنیم، حالا که در شرایط کرونا بسیاری از کارهای ساختمانی تعطیل شده است، کسی هم به ما کار نمی‌دهد و در تامین معیشت خود بسیار در مضیقه هستیم.
مرادی که یک دختر دانشجو هم دارد دغدغه تامین شهریه و مخارج دانشگاه دخترش هم نیز وجود دارد و با ابراز نگرانی گفت: با درآمد روزانه کارگری که آن هم با شیوع کرونا قطع شده است، نمی‌توان دختر دانشجویش را به دانشگاه بفرست، اما تمام تلاش خودم را می‌کنم که کارگری من مانع تحصیل فرزندانم نشود.
وی خاطرنشان کرد: در بین ما کارگران، هستند خانوارهایی که وضعیت بسیار بدتری نسبت به خانواده من دارند و حتی بعضی از کارگر در شرایطی که باید برای حفظ سلامتی خود ماسک و دستکش بزنند حتی توان خرید این لوازم بهداشتی را ندارند.
این کارگر میدانی با بیان اینکه تاکنون کمکی به این کارگران از سوی نهادهای دولتی و مردمی نشده است، افزود: تاکنون سبد معیشتی دریافت نکرده‌ام و بسته‌های حمایتی دریافت نکرده‌ام.
مرادی افزود: پس از سال‌ها به تازگی بیمه کارگران ساختمانی شده‌ام اما مبلغ آن امسال از ماهی ۱۲۰ هزار تومان به ۱۹۰ هزار تومان افزایش یافته که پرداختش برایم سخت است و هیچ مزایایی از جمله بیمه بیکاری ندارد.
کرونا و دستان خالی کارگران روزمزد
صالحی یکی دیگر از کارگران میدانی شهرکرد است که هر روز به امید پیدا کردن کاری سر میدان شهر حاضر می‌شود، اما از ابتدای سال تاکنون تنها یکی ۲ روز موفق به پیدا کردن کار شده و دیگر روزها را عصرهنگام با دستان خالی راهی خانه شده است.
وی که بدون وسایل حفاظت فردی بر سر میدان روی آجرهای بلوار نشسته بود تمایلی به پاسخ دادن سوال خبرنگار ندارد، اما وقتی درباره استفاده نکردن از ماسک و دستکش از او سوال می‌شود، پاسخ داد: وقتی از عید تا الان هزار تومان هم کار نکرده‌ام ، چگونه اسپری الکل ۴۵ هزار تومانی و ماسک ۱۰ هزار تومانی بخرم و استفاده کنم.
این کارگر در خصوص وضع معیشتی خانواده‌اش گلایه‌های بسیاری داشت اما گویا انگیزه‌ای برای بیان آنها نداشت.
صالحی گفت: اوضاع ما خیلی خراب است اما آیا با گفتنش اتفاقی در زندگی ما می‌افتد و وضع ما بهتر می‌شود! برخی روزها، مردم نیکوکار وسایلی را سر میدان بین کارگران توزیع می‌کنند اما به تعداد همه نمی‌رسد و من تا حالا چیزی از این کمک‌ها به دستم نرسیده است.
صالحی خاطر نشان کرد: قبل از کرونا، وضعیت کارمان بهتر بود و می‌توانستیم در حد مایحتاج روزانه درآمد کسب کنیم، اما در این روزها که بسیاری از کسب و کارها تعطیل شده، کاری هم برای ما وجود ندارد.
۳ میلیون کار غیررسمی در کشور وجود دارد
بر اساس آمار شوراهای عالی اسلامی کار، ۱۱ میلیون نفر از کارگران کشور با قرارداد موقت مشغول فعالیت هستند و سخنگوی دولت نیز به تازگی اعلام کرده که ۳ میلیون کارگر غیررسمی در کشور شناسایی شده است.
با این وجود اما آمار مشخصی از تعداد کارگران غیررسمی در استان چهارمحال و بختیاری در دست نیست.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: هیچ آمار مشخصی از تعداد کارگران غیررسمی که بدون قرارداد و بیشتر به صورت روزمزد مشغول به کار هستند، در دست نداریم.
حفیظ‌الله فاضلی افزود: بی‌شک در شرایط ناشی از شیوع ویروس کرونا این افراد ضربه سنگینی را متحمل شده‌اند و به خاطر اینکه قراردادی ندارند و یا تحت پوشش بیمه نیستند، راهکارهای قانونی برای حمایت از این افراد پیش‌بینی نشده است.
۱۵۴ هزار کارگر در چهارمحال و بختیاری زیرپوشش بیمه قرار دارند که از این تعداد ۸۴ هزار نفر دارای بیمه اجباری هستند.
وی،تعداد کارگران زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی در استان را ۱۵۴ هزار نفر اعلام کرد و گفت: از این تعداد ۸۴ هزار نفر دارای بیمه اجباری هستند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری خاطر نشان کرد:همچنین از مجموع ۷۰ هزار نفری که زیر پوشش بیمه خویش‌فرمایی قرار دارند، ۲۳ هزار نفر کارگر ساختمانی می‌شوند، ۱۶ هزار تا ۲۰ هزار نفر بیمه رانندگان و ۱۲ هزار نفر زیر پوشش بیمه قالی‌بافی هستند.
۸ هزار کارگر در چهارمحال و بختیاری از مقرری بیمه بیکاری برخوردار شدند
فاضلی با اشاره به تاثیرات ویروس کرونا بر زندگی قشر کارگری، اظهار داشت: به منظور کاهش این تاثیرات، سامانه‌ای برای برخوردار از بیمه بیکاری در کشور پیش‌بینی شده که از مجموع کارگران استان ۸ هزار نفر مشمول دریافت این مقرری شدند.
وی به راهکارهای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برای کمک به معیشت کارگران و افراد بی‌بضاعت در شرایط ناشی از ویروس کرونا اشاره کرد و گفت: علاوه‌بر مقرری بیمه بیکاری، وزارتخانه برای ۳ میلیون خانوار بی‌بضاعت سبد معیشتی ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومانی در نظر گرفته و برای ۴ میلیون خانوار کم‌بضاعت علاوه‌بر وام یک میلیون تومانی که به همه یارانه‌بگیران تعلق گرفته است، تسهیلات یک تا ۲ میلیون تومانی پرداخت می‌کند.
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری خاطر نشان کرد: کارگران غیررسمی و موقت که در دهک‌های پایین قرار دارند از ای تسهیلات برخوردار می‌شوند که می‌تواند تا حدی در بهبود وضعیت معیشتی آنها در شرایط موجود موثر واقع شود.
شناسایی ۲ هزار کارگر میدانی در چهارمحال و بختیاری
به گفته رییس انجمن صنفی کارگران ساختمانی چهارمحال و بختیاری، تاکنون ۲ هزار کارگر میدانی در چهارمحال و بختیاری شناسایی شده است که این کارگران زیرمجموعه کارگران ساختمانی قرار گرفته‌اند.
به تازگی کارگران میدانی زیرمجموعه کارگران ساختمانی قرار گرفتند اما به سبب نبود اعتبار لازم اقدام موثری تاکنون در راستای بهبود وضعیت این کارگران انجام نشده است.
نورالله نیکبخت در همین خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: به تازگی کارگران میدانی زیرمجموعه کارگران ساختمانی قرار گرفته‌اند و تلاش‌هایی برای بهبود وضعیت این کارگران از سوی انجمن انجام شده اما به سبب نبود اعتبار لازم اقدام موثری تاکنون صورت نگرفته است.
وی ادامه داد: در گام نخست یک ساختمان در پارک آبی جنگلی شهرکرد برای استقرار این کارگران در نظر گرفته شد اما کارگران همچنان در میدان‌های ورودی شهر پراکنده هستند.
وی، تهیه نرم‌افزار موبایلی و منشی تلفنی برای ساماندهی کارگران میدانی را از دیگر برنامه‌های این انجمن برشمرد و گفت: هنوز این برنامه به مرحله اجرا نرسیده اما اگر اجرایی شود کارگران را می‌توان به نوبت به سر کار فرستاد که هم از حضور آن در میدان‌های شهر جلوگیری می‌شود و هم در سرما و گرما در بیرون از خانه و برای پیدا کردن کار کمتر اذیت می‌شوند.
رییس انجمن صنفی کارگران ساختمانی چهارمحال و بختیاری با اشاره به شرایط کرونایی حاکم بر جامعه و ضرورت کمک به کارگران میدانی، خاطر نشان کرد: تاکنون کمک موثری به این کارگران نشده و تنها اقدامی که شده توزیع ۸۰ بسته کمک معیشتی به این افراد بوده که جوابگوی جمعیت ۲ هزاری نفری این کارگران نیست.
نیکبخت خاطرنشان کرد: در مجموع کارگران ساختمانی ۳۶ درصد کارگران استان را شامل می‌شوند که نسبت به میانگین کشوری جمعیت بیشتری را در استان شامل می‌شوند.
وی،با اشاره به سختی کار کارگران ساختمانی، اظهار داشت: با تلاش‌های بسیاری زمینه بیمه شدن این کارگران فراهم شد و هم‌اینک ۲۰ هزار و ۷۰۰ نفر از کارگران ساختمانی که در داخل استان مشغول فعالیت هستند، بیمه شده‌اند اما این بیمه مزایای سختی کار و بیمه بیکاری را ندارد و به صورت خویش‌فرمایی است و تابع قوانین روابط کار نمی‌شود.
رییس انجمن صنفی کارگران ساختمانی چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه کرونا دنده‌های کارگران را در هم شکست، خاطرنشان کرد: بسیاری از این کارگران به سبب نبود کار و درآمد شرمنده خانواده‌هایشان هستند و امید است بتوان با جلب کمک‌های مردمی و خیریه بتوان برخی خانوارها که در وضعیت بسیار ناگواری قرار دارند را یاری دهیم.
به گزارش ایرنا، ۵ تا ۱۱ اردیبهشت با عنوان هفته کار و کارگر نامگذاری شده است اما امسال به واسطه شیوع ویروس کرونا بسیاری از برنامه‌های پیش‌بینی شده برای این قشر تلاشگر برگزار نشد.
بر اساس آخرین آمارهای اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی چهارمحال و بختیاری، ۳۰ درصد از جمعیت ۳۱۲ هزار نفری نیروی فعال این استان را قشر کارگر تشکیل می‌دهند.
ویروس کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.