دوازدهم اسفند ماه سال ۹۸ یعنی دو ماه پیش بود که کمک‌های سازمان جهانی بهداشت برای مقابله با ویروس کرونا شامل کیت‌های تست کرونا برای ١٠٠ هزار نفر و تجهیزات پزشکی و آزمایشگاهی با یک هواپیمای نظامی از «دبی» وارد فرودگاه امام‌خمینی (ره) شد.
بعد از کمک های سازمان جهانی بهداشت سایر کشورها و نهادها از جمله سازمان یونیسف، کشورهای آلمان، ترکیه، گرجستان، چین، فرانسه و .. در زمینه اقلام پزشکی و کیت های تشخیصی کمک هایی ارسال کردند، اما با توجه به گسترش شیوع ویروس کرونا در کشور و نبود آمادگی از قبل کشور همچنان با کمبود اقلام مواجه بود.
رفته رفته شرکت های صنعتی و دانش بنیان داخلی عزم خود را برای مقابله با این ویروس جزم کردند و توانستند با افزایش توان کاری خود در خط تولید، تغییر کاربری خط تولید و نیز راه اندازی خطوط تولید جدید، بخشی از نیاز کشور و به ویژه کادر بهداشت و درمان را رفع کنند.
در این میان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری نیز در فراخوانی برای تحقیق و ساخت کیت های تشخیصی در کشور از شرکت ها دعوت کرد و در این راستا شرکت های دانش بنیان بسیاری وارد عرصه عمل شدند. در این بین تعدادی موفق به ساخت کیت های تشخیصی شدند و توانستند مجوز سازمان غذا و دارو و تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت را دریافت کنند.
حال با گذشت بیش از دو ماه از شیوع این بیماری در کشور، به مرحله ای رسیده ایم که به گفته دکتر سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رییس جمهوری در نشست با روسای ۱۱ پارک علم و فناوری، در زمینه کرونا می توانیم محصولات مقابله ای با کرونا را حتی صادر کنیم.
وی بیان کرد که بخشی از این محصولات مثل دستگاه تب سنج و دستگاه های آی سی یو پیش از شیوع کرونا، ساخت داخلی نداشت و در حال حاضر در ساخت آنها خودکفا شده ایم و این آمادگی وجود دارد که در صورت توافق وزارت بهداشت و اخذ مجوز از آنها نخستین کیت های تشخیص سرولوژی داخلی بیماری کرونا را صادر کنیم.
ستاری همچنین روز گذشته به خبرنگار ایرنا اعلام کرد که در هفته‌های آینده کیت‌های ایرانی تشخیص کرونا به کشورهای آلمان و ترکیه صادر می‌شود. به گفته وی، کیت‌های سرولوژی تشخیص کرونا که توسط شرکت‌های دانش بنیان تولید شده مجوز لازم برای صادرات را از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دریافت کرده است.
با این حال با توجه به گسترش همه گیری این ویروس در کشور، نیاز به این کیت ها نیز افزایش می یابد. در چنین شرایطی این سوال پیش می آید که چطور معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری از صادرات آنها صحبت می کند.
خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا برای یافتن پاسخ این چرایی از دکتر مصطفی قانعی رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با ویروس کرونا در گفت و گویی پرسید که آیا نیاز کشور به کیت های تشخیص ویروس کویید ۱۹ رفع شده است که الان به صادرات آن رسیده ایم؟
وی در پاسخ با اشاره به اینکه دو نوع کیت تشخیص برای شناسایی ویروس کرونا وجود دارد، توضیح داد: در حال حاضر کیت مولکولی تشخیص کرونا (پی سی آر) برای تشخیص ابتلای فرد به بیماری ویروس کرونا (کووید ۱۹) و کیت تشخیصی اِلایزا (تشخیص آنتی بادی یا پادتن) بیشتر برای کارهای تحقیقاتی در کشور استفاده می شود.
قانعی بیان کرد: در حال حاضر تولید کیت مولکولی تشخیص کرونا به اندازه نیاز کشور نیست و هر آنچه توسط شرکت ها تولید شود، در داخل مصرف می شود و حتی با تامین کامل نیاز کشور در این زمینه فاصله داریم؛ بنابراین اجازه صادرات برای این نوع کیت داده نشده است.
وی بیان کرد: آنچه معاون علمی و فناوری رییس جمهوری مبنی بر آمادگی صادرات کیت تشخیصی کرونا و درخواست کشورها برای کیت ایرانی اعلام کرد، مربوط به کیت الایزا (کیت تشخیص آنتی بادی) است، این کیت برای تشخیص کووید ۱۹ بیماران مبتلا نیست بلکه برای پیگیری و سابقه ابتلای افراد به این ویروس مورد استفاده قرار می گیرد؛ به این صورت که با این کیت می توان متوجه شد آیا فرد بیمار است یا در دو هفته ای که بروز علایم شدید بیماری زمان می برد، فرد علایمی نشان نداده و خوب شده است، یعنی کیت تشخیص آنتی بادی نشان می دهد که آیا فرد بیماری را گرفته است یا نه و بیشتر این کیت به کارهای تحقیقاتی کمک می کند.
وی ادامه داد: کیت تشخیص آنتی بادی جزو پروتکل تشخیصی کشور است و برای کارهای بالینی - تحقیقاتی استفاده می شود و در حال حاضر شرکت دانش بنیان تولیدکننده کیت های اِلایزا در کشور اعلام کرده است که روزانه قادر به تولید یک میلیون از این نوع کیت است. نیاز کشور تنها یک میلیون کیت اعلام شده است و بقیه امکان صادرات دارند.
قانعی با اشاره به اینکه مجوز صادرات این کیت و استاندارد آن نیز توسط اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو به زبان انگلیسی صادر شده است، افزود: تولید کیت اِلایزا از نظر علمی پیچیده نیست و احتمالا تا ۶ ماه یا یک سال آینده در کشورهای دارای این فناوری تولید خواهد شد اما سرعت تولید تنها دو ماه پس از شیوع کرونا و همچنین گرفتن تأییدیه استاندارد و مجوز صادرات تنها در کشور ما صورت گرفته است.
وی گفت: زیرساخت های شرکت های دانش بنیان در کشور ما به گونه ای است که می توانند در زمان اندکی پس از هر بحران تولیدات پزشکی مانند کیت اِلایزا را نه تنها تولید بلکه به تأیید استاندارد نیز برسانند و حتی بیش از نیاز کشور تولید کنند و امکان صادرات داشته باشند. در دیگر کشورها، این فرآیند زمانبر است یا در برخی امکان تولید آن وجود ندارد.
قانعی در خصوص تولید کیت تشخیصی مولکولی در کشور یادآور شد: در حال حاضر ما در کشور به کیت های تشخیصی مولکولی فوق العاده نیاز داریم، با توجه به همه گیر شدن این ویروس در دنیا، هیچ کشوری نیست که به ما این کیت های تشخیصی را بدهد، به هر حال نیاز کشور توسط ۶ شرکت در حال تامین است و فعلا این شرکت ها در سطح ۱۰۰ هزار کیت در هفته تولید دارند و به هیات امنای ارزی تحویل می دهند.
وی گفت: کیت های تولیدشده باید تاییدیه وزارت بهداشت و هیات امنای ارزی را داشته باشند و بعد از تحویل به هیات امنای ارزی، این دستگاه ها نسبت به ارایه کیت به مراکز درمانی اقدام می کنند.
قانعی اظهار داشت: در ابتدای شیوع ویروس کرونا در کشور با توجه به اینکه آمار همه گیری در دنیا کم بود، کمک هایی از سوی سازمان بهداشت جهانی و برخی از کشورها به ایران شد اما متاسفانه با شیوع گسترده ویروس عملا این امکان وجود نداشت و ما باید خودمان نیازهای خود در مقابله با این ویروس را تامین می کردیم.