امروز ۳ مه (۱۴ اردیبهشت) به رسم هر سال به عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات گرامی داشته می‌شود. این روز اولین بار در سال ۱۹۹۳ در چهل و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد و به پیشنهاد کنفرانس عمومی یونسکو، به این عنوان نامگذاری شد تا فرصتی را برای طرح چالش‌هایی که متوجه آزادی مطبوعات و امنیت روزنامه‌نگاران است و شناسایی راهکارهای مناسب، فراهم کند.
هدف از گرامیداشت سالانه روز جهانی آزادی مطبوعات آن است تا لزوم پایبندی به تعهد حفظ استقلال مطبوعات و رسانه‌ها و حق انتشار آزاد حقایق توسط آنها به دولت‌ها یادآوری شود. این روز همچنین زمینه‌ای برای گرامیداشت اصول زیربنایی آزادی مطبوعات، ارزیابی وضعیت آزادی مطبوعات در جهان، دفاع از رسانه‌ها در برابر تعرض به استقلالشان و ادای دین به روزنامه‌نگارانی که جان خود را در راه شغلشان از دست داده‌اند، فراهم می‌کند.
روزنامه‌نگاری بدون ترس یا جانبداری
روز جهانی آزادی مطبوعات امسال با شعار روزنامه‌نگاری بدون ترس و جانبداری و با هدف آگاهی‌بخشی درباره امنیت روزنامه‌نگاران، استقلال آنان از نفوذ سیاسی یا تجاری و برابری جنسیتی در تمام ابعاد رسانه، در قالب وبینار و کارگاه‌های آنلاین در کشورهای مختلف گرامی داشته می‌شود. سازمان یونسکو نیز کمپینی را با همین مضمون در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به راه انداخته است.
کنفرانس روز جهانی آزادی مطبوعات امسال که قرار بود حول محور این شعار از ۲۲ تا ۲۴ آوریل (۵-۳ اردیبهشت) در لاهه هلند برگزار شود، به علت شیوع کرونا به ۱۸ تا ۲۰ اکتبر (۲۹-۲۷ مهر) موکول شد.
روزنامه‌نگاران، پادزهر همه‌گیری اطلاعات غلط
آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل متحد در پیامی ویدئویی به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات با اشاره به این که روزنامه‌نگاران نقش پادزهری را برای اینفودمی (همه‌گیری اطلاعات غلط) درباره بحران کووید-۱۹ ایفا می‌کنند، خواستار حفاظت و حمایت ویژه از این قشر شد.
به گفته وی گسترش همه‌گیری ویروس کرونا همزمان به یک همه‌گیری ثانویه اطلاعات غلط، از توصیه‌های مضر گرفته تا تئوری توطئه‌های غیرواقع بینانه، منجر شده است اما مطبوعات با انتشار اخبار و تحلیل‌های موثق، علمی و مبتنی بر حقیقت پادزهر این همه‌گیری را فراهم می‌کنند.
این روزها با تشدید بحران کرونا، سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی بر مقابله با همه‌گیری اطلاعات غلط درباره کووید-۱۹ متمرکز شده‌اند. در همین راستا، دبیرکل سازمان ملل اواخر ماه مارس از اتخاذ یک راهبرد ارتباطاتی در مقابله با افزایش انتشار اطلاعات غلط و تئوری‌های توطئه درباره ویروس کرونا خبر داد.
گوترش در پیام خود با اشاره به نقش مهمی که رسانه‌ها در تصمیم‌گیری‌های آگاهانه افراد دارند، خاطرنشان کرد که در بحران کنونی تصمیماتی که براساس اطلاعات درست گرفته می‌شوند، می‌توانند فرق بین مرگ و زندگی باشند.
این مقام ارشد سازمان ملل در بخش دیگری از این پیام از دولت‌ها خواست تا از روزنامه‌نگاران و دیگر افرادی که در حوزه رسانه فعالیت می‌کنند، محافظت کنند و از آزادی مطبوعات پاسداری کنند.
وی تاکید کرد که اگرچه محدودیت‌های موقت در رفت و آمد لازمه مقابله با کووید-۱۹ است اما نباید از این محدودیت‌ها به عنوان بهانه‌ای برای جلوگیری از فعالیت آزادانه روزنامه‌نگاران استفاده کرد.
این در حالی است که دیوید کی گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در زمینه حمایت و ترویج حق آزادی بیان و عقیده در گزارشی که به شورای حقوق بشر این سازمان ارائه داده است، به بازداشت خبرنگاران و اقدامات تلافی جویانه علیه آنها به جرم تلاش برای پرده برداری از حقیقت اشاره می‌کند. بنابر آمار کمیته حفاظت از روزنامه‌نگاران، چیزی حدود ۲۵۰ روزنامه نگار در جهان زندانی هستند.
به نقل از کی، در ماه‌های اخیر، رسانه‌های مستقل ابزاری ضروری در آگاهی بخشی به مردم بوده‌اند، روزنامه‌نگاران از داستان فریب دولت‌ها درباره آمار شیوع ویروس پرده برداشته و همزمان به مردم جهان در درک ماهیت و مقیاس همه‌گیری کمک کردند.
گوترش در انتهای پیام خود به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات از روزنامه‌نگارانی که با گزارش تحولات در مورد سلامت عمومی نقشی حیاتی ایفا می‌کنند، قدردانی کرد و حفظ آزادی مطبوعات را لازمه دستیابی به آینده‌ای سرشار از صلح، عدالت و حقوق انسانی برای همگان دانست.