سلامتی یکی از نعت‌هایی است که خداوند در اختیار آدمی قرار داده است، نعمتی که گاهی نادیده گرفته می‌شود.
بشر امروز با وجود فناوریی که در اختیار دارد،اما تحرک آنها را کمتر و تغذیه آنها را ناسالم‌تر کرده است و به این طریق هر روز سلامتی و حیات خود را در معرض تهدید بیشتری قرار می‌دهد.
با این حال داشتن آگاهی و غربالگری مستمر و اصولی می‌تواند به افراد در شناخت و درمان به موقع بیماری‌ها کمک کند.
دیابت و فشار خون به عنوان قاتلان خاموش دو بیماری هستند که می‌توان با تشخیص زودهنگام و درمان از عوارض بعدی آنها جلوگیری کرد.
یک متخصص داخلی به خبرنگار ایرنا گفت: بیماری دیابت یکی از بیماری‌های متابولیک و علامت مشخصه آن برای پیش دیابت قند خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و برای دیابت قند خون بالای ۱۲۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و در زمان ناشتا بودن فرد است، همچنین فردی که قند خون نمونه آن بالای ۲۰۰ باشد و علائمی مانند پُرنوشی، پُرادراری و کاهش وزن داشته باشد،برای وی نیز دیابت تعریف می‌شود.
علی محمدی افزود: فشار خون بالای ۱۴۰ روی ۹۰ میلیمتر جیوه به عنوان فشار خون بالا تعریف می‌شود، که در این شرایط بیمار باید تحت درمان قرار گیرد.
وی، با بیان اینکه قندخون غیرقابل کنترل منجر به افزایش چربی خون افراد می‌شود، تصریح کرد: توصیه این است که همه افرادی که دیابت دارند به طور حتم از قرص‌های کاهنده چربی خون نیز استفاده کنند.
این متخصص داخلی با اشاره به اینکه بیشتر افراد در سنین بین ۴۰ تا ۵۵ سال به بیماری‌های دیابت و فشار خون مبتلا می‌شوند، ادامه داد: اگر شخصی بالا و یا پایین این محدوده سنی به دیابت و یا فشار خون مبتلا شد، باید علل دیگر را جست و جو کرد چون در بروز این بیماری‌ها یکسری عوامل اولیه مانند ژنتیک و عوامل ثانویه مانند بیماری‌های غدد دخالت دارند.
بدون شک، تشخیص زودهنگام نقش مهمی در درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری‌ها دارد و دیابت و فشار خون نیز از این قضیه مستثنا نیستند.
با این حال عده‌ای هستند که شاید بنا به سبک زندگی و یا نداشتن اطلاعات کافی توجه زیادی به سلامتی خود نداشته باشند و اهمیت غربالگری و تشخیص زودهنگام بیماری‌ها را ندانند.
عشایر جمعیتی هستند که از قرن‌ها پیش زندگی خود را بر مبنای کوچ و حرکت از مکانی به مکانی دیگر بنا نهاده‌اند.
زندگی عشایر همواره پر از تلاش و تکاپو و جنب و جوش در طبیعت بوده است، جنب و جوش و تحرکی که در دنیای ماشینی امروز نقش به سزایی در سلامتی دارد.
چهارمحال و بختیاری دارای ۱۴ هزار و ۶۵۶ خانوار عشایری است که در ۷ شهرستان آن ییلاق و قشلاق خود را سپری می‌کنند.
در میان شهرستان‌های استان شهرستان کوهرنگ با ۶ هزار و ۷۷۰ خانوار بیشترین تعداد عشایر را در خود جای داده است، لردگان ۵ هزار و ۴۶، اردل یک هزار و ۶۸۹، کیار ۵۶۶، بروجن ۲۳۵، فارسان ۲۰۲ و شهرکرد ۱۴۸ خانوار عشایری دارند.
از این تعداد ۳۶ هزار نفر که بیشتر در شهرستان لردگان حضور دارند، درون کوچ و بقیه برون کوچ هستند که ایام قشلاق خود را در استان‌های خوزستان، فارس و اصفهان سپری می‌کنند.
ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به عشایر در زمان حضور آنها در استان از طریق خانه‌های بهداشتی، بهورزان و پزشکان مستقر در مراکز خدمات جامع سلامت روستایی صورت می‌گیرد.
عشایر بالای ۳۰ سال غربالگری شدند
حسین احمدی یکی از بهورزان با ۱۱ سال سابقه خدمت در کوهرنگ به خبرنگار ایرنا گفت: جمعیت عشایری تحت پوشش خانه‌بهداشتی که بنده در آن شاغل هستم در سال‌های مختلف متغیر و بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ نفر است.
وی افزود: سال گذشته همه عشایر بالای ۳۰ سال از نظر بررسی پرفشاری خون غربالگری و شناسایی و موارد پرخطر به پزشک ارجاع داده شدند.
این بهورز بیان کرد: عشایری که نزدیک خانه بهداشت هستند ، خودشان مرتب مراجعه دارند و تحت نظر هستند، ولی خودمان نیز وضعیت آنها را از نظر بیماری‌ها ماهانه پیگیری می‌کنیم.
احمدی ،با بیان اینکه به طور معمول افراد مسن در عشایر به دلیل تحرک کمتر بیشتر به بیماری‌های زمینه‌ای نظیر فشار خون مبتلا هستند، تصریح کرد: عشایر در مقایسه با افراد روستایی و شهری به دلیل تحرک بیشتر و غذای سالم‌تر فشار خون و دیابت کمتری دارند.
وی، با اشاره به آموزش مسائلی مانند اصول تغذیه، بهداشت فردی و بیماری‌های واگیر بین انسان و حیوان به عشایر یادآور شد:روزهایی که پزشک در خانه بهداشت حضور یابد با عشایر تماس می‌گیریم و افرادی هم که در مناطق دورتر و سخت‌گذر باشند، پزشک سراغشان می‌رود.
عشایر به صورت چهره به چهره آموزش داده می‌شوند
رحمان فرهادی یکی دیگر از بهورزان در روستای نیاکان شهرستان کوهرنگ، جمعیت عشایری زیر پوشش این خانه بهداشت را یک هزار و ۸۰۰ تا ۲ هزار نفر عنوان و بیان کرد: عشایر نیز مانند جمعیت روستایی مراقبت و به آنها خدمات ارائه می‌شود، اما به دلیل ازدحام جمعیت عشایری در این منطقه هفته‌ای ۳ روز در خانه بهداشت هستیم و ۳ روز نیز خودمان به صورت اختصاصی به محل استقرار عشایر می‌رویم.
وی ،در خصوص مقایسه زندگی عشایری و روستایی گفت: عشایر به دلیل حضور در مناطق سخت گذر و فعالیت بدنی زیاد، در مقایسه با روستاییانی که اکنون رویکرد و رفتار شهرنشینی پیدا کرده‌اند به طور معمول از سلامتی بیشتری برخوردارند.
این بهورز، با اشاره به حضور ۲۰۰ تا ۳۰۰ بیمار با بیماری‌های زمینه‌ای در بین عشایر گفت: آموزشهای ما به صورت چهره به چهره است و طبق دستورالعمل ما به کل جمعیت عشایری خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌دهیم.
فرهادی ادامه داد: عشایر به خصوص افراد مسن پیشتر اهمیتی به مصرف دارو نمی‌دادند، ولی اکنون با توجه به آموزشهای انجام شده است، به این مساله نیز اهمیت می‌دهند.
وی یادآور شد: هفته‌ای یک روز، تیم سیار متشکل از پزشک، ماما، کاردان بهداشت خانواده، کاردان تغذیه و کاردان بهداشت محیط به مناطق عشایری می‌روند و موارد ضروری به مرکز چلگرد ارجاع داده می‌شوند.
آموزش نقش مهمی در توجه عشایر به سلامتی‌شان دارد
یکی از بهورزان روستای آلیکوه شهرستان اردل با اشاره به جمعیت ۴۰۰ نفری عشایر زیر پوشش در این روستا به خبرنگار ایرنا گفت: عشایر به دلیل حضور در صحرا و نوع فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند بیشتر درگیر بیماری‌های پوستی مانند آفتاب سوختگی، درد مفاصل هستند و بیماری‌های زمینه‌ای نظیر فشار خون و دیابت نیز در آنها وجود دارد.
حمید حاجتی افزود: اندازه‌گیری فشار خون، نمونه مالاریا و ارائه آموزش‌هایی در رابطه با جوشاندن شیر، بیماری‌های مشترک انسان و دام، دادن کلر برای ضدعفونی کردن آب و تهیه کلر مادر به صورت مستمر در برنامه ما وجود دارد.
وی با بیان اینکه زنان بیش از مردان به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت دچار می‌شوند، خاطر نشان کرد: بیشتر افراد گروه سنی ۵۰ سال به بالا درگیر بیماری هستند، در جامعه عشایری مردان بیشتر درگیر بیماری مفصلی و زنان درگیر بیماری‌های زمینه‌ای قرار دارند.
این بهورز بیان کرد: ما اطلاعات افراد ساکن در هر چادر را داریم به همین دلیل می‌دانیم افراد حاضر در هر چادری چه بیماری‌های دارند و این کار را برای ما خیلی راحت می‌کند.
وی، با بیان اینکه عشایر وقتی آموزش ببینند نسبت به سلامتی خود حساس می‌شوند و حتما مساله را پیگیری می‌کنند، گفت: پس از معالجه بیمار توسط پزشک در صورت نیاز فرد به شهرکرد و یا اردل برای معالجه و تکمیل درمان ارجاع داده می‌شود.
ضرورت غربالگری و شناسایی بیماران در جمعیت عشایری
یک متخصص داخلی علت این بیماری‌ها در جوامع عشایری را به نبود و کافی نبودن غربالگری عشایر نسبت داد و بیان کرد: چون دسترسی عشایر به رسانه‌های جمعی و دیگر وسایل اطلاع‌رسانی کمتر است به طور معمول، آشنایی و آموزش کافی در خصوص این بیماری‌ها ندارند البته به جز قشر جوان آنها که از طریق فضای مجازی اطلاعات را کسب می‌کنند.
محمدی ادامه داد: دسترسی افراد در شهرها به خدمات پزشکی بالا است، همچنین آنها از طریق رسانه و فضای مجازی آموزش می‌بینند ولی در جمعیت عشایری چنین چیزی نیست و افراد دنبال غربالگری و شناسایی بیماری خود نمی‌روند.
این متخصص داخلی خاطرنشان کرد: نخستین روز که برای یک نفر دیابت تشخیص داده شود ،حداقل ۱۰ تا ۱۵ سال قبل از آن فرد دیابت داشته و نمی‌دانسته است، چون فشار خون و دیابت علائم شدیدی ندارند، بنابراین تا زمانی که بیماری پیشرفت نکند و علامت‌دار نشود، فرد متوجه نمی‌شود و به پزشک مراجعه نمی‌کند به همین دلیل به این بیماری‌ها مرگ خاموش گفته می‌شود.
محمدی، نبود نظام‌مندی و قانون‌مندی در این زمینه را یک مشکل برشمرد و گفت: افرادی هستند که هر دو ماه یک بار چون بیمه دارند، آزمایش می‌دهند و هزینه‌های فراوانی به خودشان و بیمه وارد می‌کنند و از یک طرف دیگر افرادی هستند که سالی یک مرتبه هم آزمایش قند خون و یا سنجش فشار را انجام نمی‌دهند، این مساله باید اصلاح شود.
وی تاکید کرد: خوشبختانه اکنون در مقایسه با ۱۰ یا ۱۵ سال پیش شرایط بیماریابی خیلی بهتر شده است، شاید آن زمان شهرهای ما نیز همین وضعیت را داشتند، اما اکنون خیلی شرایط بهتر شده است با این حال تا رسیدن به ایده‌آل فاصله زیادی داریم.
این متخصص با بیان اینکه در بروز یک بیماری عوامل محیطی، ژنی و توارث نقش دارند، ادامه داد:اگر چه اصلا نمی‌توان نقش تغذیه، ورزش و فعالیت بدنی را در بیماری‌های دیابت و فشار خون نادیده گرفت، ولی ژن نیز تاثیر دارد و اثر آن بیش از عوامل محیطی است.
محمدی تاکید کرد:هر قدر این دو بیماری پیشرفت کنند عوارض بیشتری خواهند داشت، ولی اگر در مراحل اولیه شناسایی شوند و اثر ژن خیلی قوی نباشد، می‌توان با رعایت اصول تغذیه‌ای و ورزش آنها را متعادل کرد.
اطلاعاتی در خصوص میانگین فشار خون و دیابت عشایر در دست نیست
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با بیان اینکه اطلاعات عشایر از امسال در سامانه ثبت می‌شود، اظهار داشت: هنوز اطلاعاتی در خصوص میانگین و نرم فشار خون و دیابت عشایر در دست نیست چون تاکنون در سامانه ثبت اطلاعات نداشته‌ایم، امسال برای نخستین بار این اطلاعات در استان خوزستان ثبت شده و پس از خروج عشایر از خوزستان و ورود آنها به استان اطلاعات برای ما نیز قابل برداشت می‌شود.
سید راشد جزایری، با بیان اینکه بقطع جامعه عشایری نسبت به جوامع شهری و روستایی فشار خون و دیابت کمتری دارند، افزود: سبک زندگی روی شیوع این بیماری‌ها موثر است، ولی بیان اطلاعات در این رابطه نیازمند انجام مطالعه است و همین‌گونه نمی‌توان در این خصوص اظهار نظر کرد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد تاکید کرد: به صورت کلی دیابت بیشتر در زنان و پر فشاری خون بیشتر در مردان شایع است.
جزایری، به استقرار ۳ گروه بهداشتی در گذرگاه‌های ورود عشایر به استان از ۱۵ اردیبهشت اشاره و بیان کرد: سال گذشته ۱۷ هزار نفر از عشایر بالای ۳۰ سال در کمپین غربالگری فشار خون به صورت چادر به چادر از لحاظ فشار خون و دیابت ارزیابی شدند، ولی چون زمان غربالگری اواخر تابستان بود، عده‌ای که خارج استان بودند مورد ارزیابی قرار نگرفتند.
وی ادامه داد: اطلاعات و آمار مربوط به غربالگری عشایر از نظر فشار خون و دیابت امسال با ورود آنها تکمیل می‌شود.
۷ تیم به عشایر خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می‌دهند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با بیان اینکه پزشک، ماما و مراقب سلامت در قالب تیم چادر به چادر به جامعه عشایری خدمات ارائه می‌دهند، خاطر نشان کرد: امسال حداقل ۳۵ نفر در قالب ۵ تیم در شهرستان کوهرنگ و ۲ تیم در شهرستان اردل به عشایر خدمات بهداشتی ارائه می‌دهند.
جزایری یادآور شد: موارد شناسایی شده مبتلا به دیابت و پر فشاری خون رها نمی‌شوند، بلکه برای آنها پرونده تشکیل شده و مراقبت‌های لازم از طریق تجویز داروی رایگان انجام می‌شود.
وی گفت: چنانچه پزشک تشخیص دهد فرد بیمار به مراکز درمانی در شهرها ارجاع داده می‌شود.
پزشکان متخصص در قالب گروه‌های جهادی در مناطق عشایری حضور پیدا می‌کنند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد در پاسخ به حضور پزشکان متخصص در مناطق عشایری، بیان کرد: خدمات توسط وزارت بهداشت و درمان در ۳ سطح دسته‌بندی می‌شود، سطح یک شامل خانه بهداشت و مراکز جامع روستائی، سطح ۲ کلینیک‌ها و شبکه‌ها و مراکز جامع سلامت شهری و سطح ۳ بیمارستان‌ها هستند در این سطح‌بندی پزشکان متخصص در بیمارستان و بهورزان در خانه‌های بهداشت قرار می‌گیرند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد یادآور شد: پزشکان متخصص چون در بیمارستان هستند در صورت متقاضی بودن می‌توانند در قالب گروه‌های جهادی و بدون چشم‌داشت در مناطق عشایری برای ارائه خدمت به آنها حضور یابند.
جزایری، با بیان اینکه عشایر تحت پوشش بیمه روستاییان و عشایر هستند، تاکید کرد: بیشتر تخصص‌های داخلی، زنان و پوست در مناطق عشایری کاربرد دارند.
خانه بهداشت مختص عشایر در مناطق عشایری برپا می‌شود
وی تعداد خانه‌های بهداشتی را که به عشایر خدمات ارائه می‌دهند ۳۰ خانه عنوان و بیان کرد: امسال خانه بهداشت مختص عشایر به صورت چادر و یا کانکس برپا می‌شود، در این طرح بهورز و دانش‌آموختگان بهداشت از بین خود عشایر انتخاب می‌شوند تا همیشه و در طول کوچ نیز همراه آنها باشند.
جزایری ادامه داد: البته این طرح در قالب دو فاز هر کدام شامل ۲۰ خانه بهداشت اختصاصی عشایر است ولی اینکه امسال چند خانه بهداشت به این شکل داشته باشیم به تهران برمی‌گردد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد با بیان اینکه پزشکان عمومی در ۱۵ مراکز خدمات جامع سلامت مناطق عشایرنشین مستقر هستند، خاطرنشان کرد: پزشکان عمومی هفته‌ای یک مرتبه به صورت سیار در خانه‌های بهداشت حضور پیدا می‌کنند.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری با داشتن یک میلیون و ۵۰۰ هزار راس دام سبک عشایری بعد از استان فارس دومین استان عشایرنشین کشور محسوب می‌شود.