در حال حاضر پلاسما درمانی در ایران هم روشی در حال تحقیق و در مرحله کارآزمایی بالینی است، در واقع نمی‌توان این روش را به طور قطعی و اختصاصی به عنوان اقدام موثر درمانی برای مبتلایان به ویروس کرونا جدید دانست. همان طور که روش‌های مختلف برای درمان بیماری کووید ۱۹ در جهان در حال بررسی است، پلاسما درمانی هم یکی از اقدامات مورد تحقیق محسوب می‌شود.
پلاسما درمانی قدمتی بیش از یک قرن دارد، در ۱۸۹۰ میلادی از این روش برای درمان بیماری دیفتری استفاده شده است، روشی که در دهه‌های اخیر برای درمان سارس، مرس و ابولا هم استفاده شده، اما حالا با یافته‌های جدید بسیاری از کشورها در حال تحقیق روی این روش درمانی هستند تا از میزان اثربخشی آن روی بیماری کووید ۱۹ مطمئن شوند.
آنچه در حال حاضر می‌توان به طور قطعی در مورد درمان بیماری کووید ۱۹ مطرح کرد، این است که روش‌های مختلف در جهان در مرحله تحقیق و کارآزمایی بالینی قرار دارند و تاکنون هیچ داروی قطعی و اختصاصی برای آن معرفی نشده است.
پلاسما درمانی به عنوان یکی از روش‌ها می‌تواند روزنه‌ای امیدبخش برای جهان باشد و اگر همانند سارس، مرس و ابولا در مورد کووید ۱۹ هم تاثیر بگذارد، قدر مسلم میزان مرگ و میر جهانی ناشی از این ویروس نوپدید را به طور جدی و قابل توجه کم خواهد کرد.
بهبود یافتگان ویروس کرونا چگونه پلاسما اهدا کنند؟
بخش مایع خون، پلاسما نام دارد که ۵۵ درصد خون بدن انسان را تشکیل می‌دهد، یکی از اجزا بسیار مهم پلاسما پادتن (آنتی‌بادی) است که برای مقابله با عوامل عفونی ضروری است. در افرادی که مبتلا به بیماری عفونی می‌شوند، میزان تولید این پادتن‌ها افزایش یافته و استخراج این مواد از بدن می‌تواند در درمان سایر بیماران موثر باشد.
در حال حاضر یکی از روش‌های نجات افراد مبتلا به کووید ۱۹، استفاده از پلاسمای خون بهبود یافتگان این بیماری است. پس از مدتی پلاسمای افراد بهبود یافته فاقد ویروس می‌شود ولی همچنان سرشار از آنتی‌بادی‌هایی است که در درمان بیماران بدحال موثر است. آنتی‌بادی‌ها یا پادتن‌های تولید شده توسط بیماران بهبود یافته سیستم ایمنی بدن بیماران جدید را تا زمانی که سیستم ایمنی بدن بیمار بتواند پادتن خود را تولید کند، تأمین و تقویت می‌کند.
این پادتن‌های ارزشمند با روشی بنام پلاسمافرزیس استخراج می‌شوند. طی این فرآیند، خون کامل از اهداکننده گرفته می‌شود، سپس پلاسمای آن جدا شده و گویچه‌های قرمز، سفید و سایر اجزاء خون دوباره به اهداکننده برگردانده می‌شود. این فرآیند حدود 45 - 30 دقیقه طول می‌کشد.
با گذشت زمان پس از بهبودی، مقدار این پادتن‌ها در بدن فرد بهبود یافته کاهش می‌یابد و بالطبع اثربخشی این روش درمانی هم کاهش می‌یابد، بنابراین زمان مراجعه فرد داوطلب و بهبود یافته حیاتی است.
در حین پلاسما فرزیس ابتدا پزشک مسئول در محیطی کاملا خصوصی در ارتباط با سابقه تندرستی داوطلب، سوالاتی پرسیده و سپس وی را به دقت معاینه می‌کند.
نکاتی که بهبودیافتگان برای اهدای پلاسما باید بدانند
- شب قبل از اهدا حمام کنید و مایعات بدون الکل به دفعات مصرف کنید، از ۲۴ ساعت قبل از اهدا حتی‌المقدور از مصرف تخم مرغ و غذاهای چرب پرهیز کنید.
- حتما به مدت ۱۵ دقیقه در محل خونگیری استراحت کنید، نوشیدنی و مواد خوراکی را که در اختیار شما قرار می‌گیرد میل کنید و پس از پایان اهدا پلاسما حداقل به مدت ۴ ساعت به پوششی که خونگیر بر روی بازوی شما قرار داده است، دست نزنید.
- بعد از اهدا برای جبران مایعات بدن مقدار زیادی (حدود ۸ لیوان) نوشیدنی دریافت کنید (ترجیحا چای، قهوه یا نوشابه‌های تحریک کننده نباشد)، یک ساعت از استعمال دخانیات امتناع کنید و تا حداقل ۴ ساعت بار سنگین حمل نکنید و تا ۲۴ ساعت فعالیت های غیر معمولی و استرس‌زا انجام نداده و روز خود را به آرامی بگذرانید.
- در صورتیکه از زمان بهبودی کامل بیش از ۱۴ روز و کمتر از یک ماه گذشته است، به مرکز نوآوری سازمان انتقال خون واقع در بزرگراه شیخ فضل‌اله نوری - تقاطع بزرگراه شهید همت - جنب برج میلاد- سازمان انتقال خون ایران مراجعه کنیید.
- اگر از زمان بهبودی بیش از یکماه گذشته است، به مرکز جامع اهدا واقع در خیابان وصال شیرازی-بالاتر از تقاطع خیابان طالقانی مراجعه کنید.
بهبود یافتگان ویروس کرونا پلاسما اهدا کنند
مدیرکل انتقال خون استان تهران از بهبود یافتگان ویروس کرونا خواست به شکرانه سلامتی مجدد، با اهدای پلاسما، به کمک بیماران مبتلا به این ویروس بشتابند.
محمدرضا مهدی زاده افزود:با توجه به اینکه سازمان انتقال خون ایران پیش از این در ۱۴ استان کشور بحث اهدای پلاسما به صورت تخصصی و ویژه کار می‌کرد و در این زمینه دارای تجربه و تخصصی بود، و با توجه به اینکه این سازمان مأموریت تأمین خون و فرآورده‌های مورد نیاز را بر عهده دارد بعد از شیوع ویروس کرونا تصمیم بر این شد تا پلاسمای بهبود یافتگان به صورت تخصصی در انتقال خون جمع آوری شود.
وی اضافه کرد: پیش از از این، اهدای پلاسما توسط سازمان انتقال خون در ۱۴ استان کشور انجام می‌شد که بعد از شیوع ویروس کرونا این امر در به ۲۰ استان کشور افزایش یافت.
مهدی زاده ادامه داد: افرادی که به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و یک ماه از بهبودی آنها گذشته، می توانند به مراکز وصال و ستاد مرکزی سازمان انتقال خون واقع در جنب برج میلاد مراجعه کنند و از آنها ۵۰۰ سی سی پلاسما گرفته می‌شود و پلاسمای اهدایی آنها فریز و بعد از غربالگری و تست سلامت ذخیره می‌شود و به مراکز درمانی که درخواست کننده این پلاسما برای درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا باشند ارسال می شود و در اختیار آنها قرار می گیرد.
مدیرکل انتقال استان تهران تاکید کرد: درخواست و خواهش ما از همه افرادی که به این ویروس مبتلا شده اند این است که به دلیل اینکه خود رنج کشیده این بیماری هستند و مشکلات خاص آن را می‌دانند به شکرانه سلامتی خود به این به دو مرکز یاد شده در استان تهران و دیگر مراکز استان های کشور مراجعه کنند و با اهدای پلاسمای خون به کمک بیماران مبتلا به ویروس کرونا بشتابند.
وی تصریح کرد: از همه افرادی که به این ویروس کرونا مبتلا شده‌اند می خواهیم به دلیل اینکه زمان وجود آنتی بادی این ویروس در بدن آنها مدت زمان کوتاه و محدودی است هرچه زودتر برای اهدای پلاسمای خود اقدام کنند تا بتوانند کمکی برای سلامت مبتلایان به این ویروس باشند.