غلامعباس ارباب‌خالص روز دوشنبه در نشست کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی مشهد در این شهر افزود: بر اساس گفتگوی اخیر میان حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی و قربان بردی محمداف، قرار شد در سطح وزرای دو دولت مکاتباتی صورت گیرد.
وی ادامه داد: سختگیریهای قوانین حاکم در آن ترکمنستان مبادلات تجاری را با مشکلات زیادی مواجه کرده و در همین شرایط اقدامات محدودکننده از سوی آن کشور برای مقابله با شیوع بیماری کرونا هم از بهمن ماه پارسال آغاز شده است. با وجود اتکای جدی ترکمنستان به واردات، موضوع حفظ سلامت مردم برای مسئولان آن کشور همچون دیگر کشورهای جهان در اولویت قرار دارد لذا سیاستهای سختگیرانه‌ای را برای مقابله با شیوع بیماری کرونا در آن کشور اتخاذ کرده‌اند.
سفیر ایران در ترکمنستان گفت: مرزهای هوایی، زمینی و ریلی جمهوری ترکمنستان با کشورهای اطرافش به شدت کنترل می‌شود و در مواردی حتی بسته شده‌اند. با اعلام هر خبری مبنی بر تشدید بیماری کرونا در ایران، اقدامات تشدیدکننده ترکمنستان هم برای اعمال محدودیتهای بیشتر افزایش می‌یابد.
وی در خصوص نتیجه پیگیرهای ایران برای رفع موانع و مشکلات ترانزیت بین دو کشور اظهار داشت: در چارچوب ملاقاتهای اخیر مسئولان دو کشور پیشنهاداتی مطرح و در ادامه اقداماتی در مرز اینچه‌برون از سوی تشکیلات راه‌آهن برای ایجاد تونلهای ضدعفونی در مقابل ویروس کرونا انجام شد. همچنین طی مذاکراتی قرار شد ۹ گذرگاه مرزی ترکمنستان باز شوند که از این میان سه گذرگاه مرزی آن مربوط به ایران است.
ارباب‌خالص افزود: قرار است عملیات ضدعفونی برای محموله‌های ترانزیت بین دو کشور و رانندگان خودروهای حامل کالا نیز انجام و تونلهای ضدعفونی به همین منظور ظرف مدت مشخصی برپا شوند.
وی به ارسال مفاد تشریحی این طرح برای استانداران خراسان رضوی و گلستان که مرز مشترک با ترکمنستان دارند اشاره و بیان کرد: بر این اساس مقرر شد با هماهنگی وزارت راه و شهرسازی و استانداران این دو استان هرچه سریعتر تونل ضدعفونی دایر شود تا صادرات ایران به ترکمنستان از سرگرفته شود.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان ادامه داد: هم‌اینک شرایط لازم برای ایجاد سه سازه در سه گذرگاه مرزی بین دو کشور فراهم شده تا در آینده نزدیک تجارت کشورمان به ترکمنستان و منطقه آسیای مرکزی دوباره برقرار شود.
وی همچنین به رویکرد ترکمنستان مبنی بر همکاری با ایران اشاره و بیان کرد: کشور همسایه شمالی همواره در حوزه ترانزیت و انرژی خواهان توسعه روابط و همکاریهای دوجانبه است. تلاش مسوولان ترکمن دسترسی به خلیج فارس از طریق ایران است لذا امیدواریم با رویکرد ترکمنستان در آینده شاهد اصلاحات خوبی در حوزه ترانزیت با آن کشور و دیگر کشورهای منطقه آسیای میانه باشیم.
نگرانی صادرکنندگان
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان نیز در این نشست گفت: مدل مذاکره با طرف ترکمنستانی باید تغییر کند.
مجید محمدنژاد افزود: این رویه که در قالب تعاملات دیپلماتیک ارتباطی ایجاد و مقرر شود تونلی ساخته شود و بعد هم منتظر افتتاح آن باشیم، می‌تواند مشکلاتی را بوجود آورد.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد باید تلاش شود تا حداقل واگنهای ریلی به کشور ترکمنستان وارد شوند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی مشهد همچنین گفت: امروز مشتریان بازارهای هدف منتظر تحویل گرفتن کالاهای سفارشی هستند که پیش از بحران کرونا درخواست آنها را به تولیدکنندگان ایرانی داده بودند.
وی افزود: در این میان ممکن است مشتریان ما اگر بیش از این تعلل مشاهده کنند، دست بکار تامین نیاز خود از جای دیگری شوند.
محمدنژاد گفت: امروز تقریبا همه کشورها راهکار لازم را برای صادرات کالاهایشان یافته‌اند لذا درخواست می‌شود هرچه سریعتر تدابیر لازم برای صدور آنی کالاهایی که از قبل سفارش تولید آنها را گرفته‌ایم اتخاذ شود.
شرایط نامناسب ترکمنستان در تامین مواد غذایی
نایب رییس اتحادیه کارگزاران گمرکی خراسان رضوی نیز در نشست کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی مشهد با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان، به محدودیتهای اعمال شده از سوی ترکمنستان بر ورود کالاهای ایرانی به آن کشور اشاره و بیان کرد: ترکمنستان بعد از اعمال محدودیت جاده‌ای پارسال برای کامیونها، ۱۲ فروردین ماه امسال نیز محدودیتهایی را برای واگنهای شبکه ریلی حمل و نقل کالا اعلام کرد.
مرتضی قندچی افزود: چند روز پیش مطلع شدیم این محدودیتها تا ۲۷ اردیبهشت ماه جاری ادامه داشته و پس از آن به پایان می‌رسد.
وی ادامه داد: اینگونه اقدامات سلبی در حالی صورت می‌گیرند که کشور ترکمنستان شرایط بسیار بدی به لحاظ تامین مواد غذایی داخلی خود دارد لذا امیدواریم با رایزنیهای دولت جمهوری اسلامی ایران ممنوعیت کنونی حمل و نقل کالا به آن کشور لغو شود.
لزوم بازتعریف صادرات به آسیای میانه
رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: امسال حجم ۲.۳ میلیارد ریالی برای میزان صادرات این استان پیش‌بینی شده بود اما با توجه به شرایط تحمیلی ناشی از بحران ناگهانی کرونا باید میزان صادرات خراسان رضوی به آسیای میانه بازتعریف شود.
محمدحسین روشنک افزود: همچنین می‌بایست بخاطر نامعلوم بودن وضعیت ارز ۴۲۰۰ تومانی، پیش‌بینیهای لازم برای بخش واردات صورت گیرد.
وی ادامه داد: تاکنون در حوزه صادرات خراسان رضوی شاهد سنگ‌اندازیهای بسیاری بوده‌ایم. نهادهای متولی این استان همراهی خوبی با بخش صادرات دارند اما بخشنامه‌ها و شیوه‌نامه‌هایی که از مرکز ابلاغ می‌شوند مخل کار هستند. بر این اساس سیاستگذاریهایی که سبب‌ساز موانع جدی فراروی صادرات هستند نیازمند بازنگری است.
رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی همچنین گفت: حوزه تجارت بخاطر بحران شیوع بیماری کرونا با چالشهای جدی مواجه شده است. در این میان بنگاههای اقتصادی تلاش کردند تا در راستای حفظ اشتغال موجود تلاش کنند اما برخی از آنها با وجود در اختیار داشتن منابع مطلوب، دست به تعدیل نیرو زدند.
وی افزود: مباحثی همچون به‌روزرسانی برنامه صادرات امسال خراسان رضوی در نشست کارگروه استانی توسعه صادرات مطرح شد که توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت، اتاق بازرگانی و تشکلهای ذیربط در دست پیگیری است.
روشنک حوزه کشاورزی خراسان رضوی را عمده‌ترین بخش اقتصادی صدمه‌دیده از بحران شیوع بیماری کرونا اعلام و بیان کرد: این بدان خاطر است که بخش زیادی از صادرات استان مربوط به محصولات و فرآورده‌های کشاورزی می‌باشد لذا در این زمینه دچار مشکلات جدی شدیم.
ایران آماده اجرای پروتکلها است
رئیس واحد بازرگانی راه‌آهن خراسان هم در این نشست گفت: پیش از شیوع بیماری کرونا واگنهای ایرانی با رعایت نکات لازم وارد خاک ترکمنستان می‌شدند لذا حالا نیز آمادگی کامل را برای هرگونه اقدام به منظور اجرای پروتکلهای مورد توافق طرفین داریم.
موسی صفایی افزود: تونل ضدعفونی واگنها پیشتر نیز وجود داشت اما اگر مذاکرات به سمتی برود که قرار بر توسعه تونل یا تغییر جای آن شود ما آمادگی کامل داریم هرچه سریعتر اقدامات لازم را انجام دهیم و یا حتی می‌توان ظرف چهار روز در مکان نزدیک به مرز این تونل را برپا کرد.
ترکمنستان در حال تمهید مسیر جایگزین برای تجارت است
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز در نشست کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی مشهد با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان گفت: ترکمنستان سیاستی را اتخاذ کرده تا مسیر تجارت جایگزین را در نظر بگیرد. هم‌اینک نیز طبق شنیده‌های ما کالاهای ترکیه از طریق بندر باکو در جمهوری آذربایجان با کشتی روانه ترکمنستان می‌شوند.
محمدعلی امیرفخریان افزود: بررسیها حکایت از آن دارد که ترکمنستان تجارت خود با ایران را کاهش داده و اگر این صحت داشته باشد باید هرچه سریعتر چاره‌ای بیاندیشیم.
وی ادامه داد: ایران در مسیر عضویت اتحادیه اقتصادی اوراسیا قرار دارد و باید مسیرهای صادراتی را مشخص کند. اگر برای بهانه ترکمنستان راهکاری وجود ندارد باید به دنبال مسیر جایگزین باشیم.
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: اگر قرار است ترکمنستان مسیر ترانزیتی ایران را دچار مشکل کند باید برنامه‌ریزی کرد تا برای صادرات مشکلی ایجاد نشود.
جمهوری ترکمنستان واقع در محدوده آسیای مرکزی با حدود هفت میلیون نفر جمعیت دارای مرزهای مشترک زمینی و دریایی با کشورهای ایران، ازبکستان، افغانستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان است.
ترکمنستان از سمت جنوب هزار و ۵۹ کیلومتر مرز با ایران دارد که ۹۶۹ کیلومتر آن زمینی و ۹۰ کیلومترش آبی در دریای خزر است.
۵۳۱ کیلومتر از مرز زمینی ایران با ترکمنستان در محدوده شمالی شهرستانهای قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد استان خراسان رضوی و ۴۳۸ کیلومتر آن نیز در استان گلستان از طریق گمرک اینچه‌برون در نوار شمالی شهرستان گنبدکاووس است. ۹۰ کیلومتر مرز دریایی ترکمنستان با ایران در دریای خزر نیز در محدوده استان گلستان قرار دارد.
ایران علاوه بر چهار گذرگاه مرزی جاده‌ای مرزی شامل سرخس، لطف‌آباد و باجگیران در خراسان رضوی و اینچه‌برون استان گلستان، از طریق شبکه راه‌آهن نیز در دو گذرگاه مرزی سرخس خراسان رضوی و اینچه‌برون استان گلستان دارای مسیر ریلی حمل و نقل کالا به جمهوری ترکمنستان و دیگر کشورهای آسیای میانه است.