حیوانات باغ وحش اراک که شانس زندگی در طبیعت از آن‌ها گرفته شده، در باغی مصفا زندگی را از گونه‌ای دیگر می‌گذرانند که این درحالی است که همتایانشان درمحیط طبیعی هرگز حتی تصور سبک زندگی در محیط محصور را ندارند و حیوانات ساکن باغ وحش در موقعیت اسارت از بسیاری نعمت‌های طبیعی محروم شده‌اند و عادتی را تکرار می‌کنند که به هیچ روی با طبعیت ذاتی و غرایز آن‌ها همخوان نیست و هر روز در قبال تامین غذا در محیطی محصور پذیرای جمعی از انسان‌ها هستند که حضور در باغ وحش را به‌عنوان گزینه وقت گذرانی انتخاب کرده‌اند.
آمارها بیانگر آن است که پارک وحش اراک سالانه بیش از ۸۰ هزار بازدیدکننده دارد اما، با شیوع کویید ۱۹ اشرایط دیگری بر این باغ وحش حاکم شده و حالا ساکنان اسیر در قفس این پارک کمتر شاهد مهمانانشان هستند و شاید بتوان این دوران را فرصتی برای آرامش بیشتر این حیوانات دانست.
هر سال در روزهای بهارشمار جمعیت بازدید کننده از باغ‌وحش اراک افزایش محسوسی داشت و حضور بازدیدکنندگان در ساعات مختلف به نوعی آرامش این حیوانات را برهم می‌زد اما اکنون سکوت حاکم بر این پارک را شاید بتوان فارغ از هر موضوع دیگری هدیه ارزشمند برای این حیوانات دانست و ساکنان مظلوم آن توانستند در ایام کرونا نفسی تازه کنند.
پارک وحش اراک در زمره مجموعه‌های خاص کشور است که تنها برخی از گونه‌ها در قفس‌های حفاظتی کوچک نگهداری می‌شوند و بسیاری از گونه‌ها با تعبیه فضاهای طبیعی محصور اما روباز فرصت تحرک بیشتر از قفس را داشته و با وجود اینکه حس اسارت در محیط بسته را تجربه می‌کنند اما فضای بیشتری را برای زندگی در اختیارشان قرار گرفته است.
به گفته مسئولان پارک وحش اراک آرامشی ناشی از قطع بازدیدهای پارک وحش در ماه‌های اخیر موجب شده که استرس حیوانات این مجموعه کاهش یابد و برخی گونه ها بتوانند زاد و ولد کنند که این پدیده‌ای مبارک است هرچند که تمامی تلاش بر این بوده که با رعایت پروتکل‌های بهداشتی آسیب‌های احتمالی ناشی از ناقل بودن ساکنان باغ وحش برای بیماری کرونا به حداقل ممکن برسد.
حیوانات پارک وحش اراک در سلامت هستند
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان مرکزی گفت: حیواناتی که در پارک وحش اراک نگهداری می‌شوند با وجود شیوع ویروس کرونا همگی در سلامت کامل هستند و شرایط خوبی را سپری می‌کنند و شیوع بیماری در هیچ گونه‌ای از این مجموعه مشاهده نشده است.
«زهره موسوی» افزود:در این پارک وحش به‌دلیل شیوع ویروس کرونااز اسفندماه پارسال به روی بازدیدکنندگان بسته شده و شاید بتوان از فراغت ایجاد شده به عنوان فرصتی برای اقدامات بهسازی یاد کرد.
وی بیان کرد: حضور انسان در کنار بسیاری از گونه‌های جانوری می‌تواند استرس زا باشد و این مهم به صورت غیرمستقیم بر زادآوری آن‌ها اثر می‌گذارد و در ایام کرونایی که پارک وحش اراک پذیرای بازدیدکنندگان نبود طیفی از گونه‌ها از جمله اسب‌ها، گوزن‌ها و میش‌ها زایمان کرده‌اند و توله گرگ‌های این باغ نیز به زودی متولد می‌شودکه می‌توان این مسئله را به فال نیک گرفت و شاید نیاز باشد که با تعمق از رفتارشناسی حیوانات و اثرات آرامش در ایام تعطیلی پارک وحش برخی بازنگری‌ها در برنامه های مدیریتی اینگونه محیط‌ها لحاظ شود.
حال خوشی که ساکنان پارک وحش اراک در غیاب بازدیدکننده ایام کرونا داشتند
مدیر مجموعه موزه تنوع زیستی و پارک حیات وحش اراک نیز گفت: ۴۶ گونه در قالب ۴۶۰ قطعه حیوان در پارک وحش اراک نگهداری می‌شوند.
«مهدی شکروی» افزود: در پارک وحش اراک گونه‌های نادر از جمله گوزن زرد ایرانی، قوچ و میش، شیر، خرس و عقاب در ۴۰ قفس و ۶ فضای باز حیات وحش نگهداری می‌شوند.
وی بیان کرد: حیوانات باغ وحش اراک در شرایط خوبی به سر می‌برند و همه تلاش بر این است که بهترین خدمات به این حیوانات ارایه شود.
شکروی گفت: پارک‌های حیات وحش ایجاد شده‌اند تا در سایه رعایت استانداردها و پروتکل‌های زیستی از جنبه جانورشناسی، حفظ گونه‌های نادر و تلاش برای زادآوری آن‌ها، آموزش و درآمدزایی نقش آفرینی کنند و تلاش بر این است که با جدیدترین الگوهای مدیریتی فضای امن و آسوده با رعایت بهترین وضعیت نزدیک به زیست طبیعی برای این حیوانات مهیا باشد.
وی خاطرنشان کرد: بحث تغذیه حیوانات باغ وحش اراک با نظارت و حساسیت ویژه دنبال می‌شود و روزانه حدود ۱۰۰ کیلوگرم گوشت به گوشت‌خواران در وعده‌های غدایی مختلف داده می‌شود.
شکروی اظهار داشت: با شیوع ویروس کرونا، پارک حیات وحش این شهر تعطیل شده و ممانعت از پذیرش بازدیدکننده همچنان نیز ادامه دارد اما، این دوره تنفس کاری مجالی ایجاد کرد تا دست‌اندرکاران امور این مجموعه بتوانند به صورت ویژه به کیفیت خدمات و بهسازی محیط بیندیشند و اگرچه در این ایام درآمدی حاصل نشد ولی اقدامات کیفی در بخش‌های مختلف این باغ وحش به عنوان دستاورد ارزشمند به جا مانده که بیشترین سود آن برای حیوانات ساکن و کیفیت زیستی آن‌ها است.
وی عنوان کرد: موزه تنوع زیستی باغ وحش اراک در فضایی به وسعت یک‌هزار و ۸۰۰ متر مربع ایجاد شده و این موزه در حال تکمیل و تجهیز است و به زودی مجموعه‌ای از انواع فسیل‌ها، گیاهان و جانوارن در آن برای دوستداران به این بخش نگهداری می‌شود.
اسارت حیوان در قفس جایز نیست
مدیرعامل موسسه زیست محیطی آوای درنای خاکستری استان مرکزی گفت: اسارت حیوان در قفس جایز نیست مگر در شرایطی که یگ گونه در حال انقراض باشد و یا نیاز به مراقبت داشته باشد و شاید از این منظر فعالیت پارک وحش به نوعی خودخواهی نوع بشر محسوب شود.
«محمود کلنگری» افزود: شرایط نگهداری در باغ وحش‌ها هرچقدر هم که مساعد باشد باز در فضای محصور است و با زندگی آزاد در طبیعت که قاعده چرخه زیستی بر آن حکمفرماست فرسنگ‌ها فاصله دارد ، حیوانات نمی‌توانند آزادانه جفت خود را انتخاب کنند و زادآوری اجباری با موازین زیستی تناقض‌هایی دارد.
وی بیان کرد:کشورهای پیشرفته به ارزش ذخیره زیستی و تنوع گونه‌ها نگاه عمیق‌تری دارند و آگاهانه شمار پارک‌های وحش دنیا در حال کاهش است و چرا که می‌توان فلسفه ایجاد این باغ‌های وجش را که آموزش همگانی و حفاظت از گونه‌های در معرض انقراض عنوان می‌شود با شیوه‌های نوین کسب کرد.
کلنگری اظهار داشت: شاید بهترین فرصت باشد که با شیوع کرونا به هزینه فایده واقعی ایجاد پارک وحش بیندیشیم و نیاز است که مسئولان ذیربط و فعالان زیست محیطی در اراک با دقت و وسواس این مهم را در دستور کارشان قرار دهند.
باغ وحش اراک تا رسیدن به استانداردهای تعریف شده فاصله زیادی دارد
مدیرعامل موسسه بوم فناوران استان مرکزی هم گفت: باغ وحش مجموعه طراحی شده برای نگهداری حیوانات است که باید استانداردهای ایمنی و بهداشتی خاص داشته باشد و این دستورالعمل‌ها برای آن است که ساکنان باغ وحش آسیبی نبینند و مردم نیز از مزایای آموزشی و تفریحی آن بهره ببرند اما فارغ از همه تلاش‌هایی که مجموعه شهرداری در مدیریت این پارک دارند با عینک نقادانه می‌بینیم که پارک وحش اراک تا رسیدن به استانداردها فاصله زیادی دارد.
«حمیدرضا مهاجرانی» افزود: آرامشنخستین حقی است که باید برای حیوانات ساکن باغ‌وحش قایل شد و باید فضا به گونه‌ای طراحی شود که آسیب حضور بازدید کنندگان به حداقل برسد و حیوان احساس تعلق بیشتری را از نظر نیازهای ذاتی با طبیعت داشته باشد اما پارک وحش اراک مثل سایر باغ وحش‌های کشور مجموعه‌ای از قفس‌ها است که انسان‌ها را برای دیدن اسارت گونه‌ها دعوت می‌کند.
وی بیان کرد: در فاصله بسیار کم از پارک وحش اراک دکل برق فشار قوی مستقر است که همجواری اشعه های ناشی از ان در کنار موجودات زنده خطرآفرین است و تاثیر نامطلوب بر سلامت و زادآوری حیوانات دارد.
مدیرعامل موسسه بوم فناوران استان مرکزی ادامه داد: وضعیت باغ وحش اراک به نسبت سال‌های گذشته روند بهتری داشته و تا حدودی منظر طبیعی آن مورد توجه قرار گرفته اما برای ایجاد شرایط آرامش حیوانات اقدام سازنده‌ای صورت نگرفته است.
مهاجرانی اظهار داشت: حیوانات نیز مانند انسان‌ها و سایر موجودات حق حیات دارند و نباید اجحافی به حق آن‌ها شود و همه نسبت به رعایت حقوق حیوانات نیز مسوول هستند.
وی گفت: مدت‌ها است که سگ‌هایی که از افراد با جرم سگ‌گردانی گرفته می‌شوند به باغ وحش اراک منتقل شده و حضور این سگ‌ها که بیشتر از نوع سگ‌ها آپارتمانی هستند در محیط طراحی شده نگهداری حیوانات وحشی نیست و نیاز است که در این زمینه با فوریت تصمیم درستی گرفته شود.
مدیرعامل موسسه بوم فناوران استان مرکزی اضافه کرد: بحث آموزش و پژوهش در باغ وحش‌ها باید جدی گرفته شود و مکانی باشد برای آموزش دانش‌آموزان و دانشجویان و شرایطی برای تحقیق محققان ایجاد کند اما این شرایط نیز در باغ وحش اراک دیده نمی‌شود، هرچند اقداماتی صورت گرفته اما هنوز محقق نشده است.
مدیریت پارک حیات وحش اراک در سال ۱۳۷۷ از مموعه حفاظت محیط زیست استان مرکزی به سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری اراک منتقل شده است و این مجموعه در حاشیه ورودی شهر اراک از سوی قم قرار دارد.
بنا اساس آخرین آمار اعلام شده رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شبانه روز اخیر ۲ هزار و ۸۸۶ نفر به ویروس کرونا مبتلا شده و ۶۳ نفر نیز جانشان را بر اثر ابتلا به این بیماری از دست داده‌اند.
تاکنون ۱۶۷هزار و ۱۵۶ نفر در کشور به کووید ۱۹ مبتلا شده‌اند و آمار فوت شده‌ها هشت هزار و ۱۳۴ نفر است.