معدن آلبلاغ، در ارتفاعات پارک ملی ساریگل از بهار پارسال، آماج هجوم افراد بومی و غیربومی شده است و این روزها، ذخایر سرب و روی این معدن باز هم هدف دست اندازی و برداشت غیرمجاز سودجویان و افراد محلی قرار گرفته است.
امسال البته تعداد حفاران غیرمجاز منطقه به اندازه سال گذشته نیست، اما ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفری می شوند، افرادی که تیشه بر دست، به دل کوه می زنند، کوه را می شکافند تا شکاف های اقتصادی زندگی شان را پر کنند.
امسال البته تعدادشان به اندازه این روزهای سال گذشته نیست، اما ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفری می شوند، افرادی که تیشه بر دست، بر دل کوه می زنند، کوه را می شکافند تا شکاف های اقتصادی زندگی شان را پر کنند
هر تیشه که بر کوه می زنند، صدای هولناکی از آواز مرگ، پژواک می یابد، مرگی که در پشت حادثه های ریزش کوه، کمین کرده است. البته این معدن تا کنون، جولانگاه حوادث بسیار بوده است، تونل هایی که به ناگهان آوار شده و پیش از این ۶ نفر را به کام مرگ کشانده است.
سال گذشته، با پیگیری های انجام شده و البته با سرد شدن هوا، دردهای معدن تا حدی فروکش کرد اما این روزها و با مساعد شدن هوا، بار دیگر، برداشت های غیرمجاز از معدن سرب و روی آلبلاغ اسفراین افزایش یافته است و زخم های یک ساله کوه، سر باز کرده است.
افرادی بومی و غیربومی از روستاهای اطراف، راه سخت گذر را این منطقه معدنی تازه کشف شده را بر خود همواره کرده و در سوراخ حفر شده در بدنه کوه روزی خود را می جویند، بارشان که جور شد، سرب و روی برداشت شده را بار بر الاغ و قاطر، و یا بر دوش خود به پایین کوه حمل می آورند.
خلوص بالای معدن و وسوسه سودجویان
ذخایر سرب و روی معدن آلبلاغ، به دلیل خلوص بالایی که دارد، مورد توجه سودجویان قرار گرفته است. مواد معدنی را به صورت غیرمجاز و البته غیراصولی، برداشت می کنند، در جایی انبار کرده و وقتی بار به اندازه یک کامیون شد، آنرا برای فرآوری به استان زنجان منتقل می کنند.
ذخایر سرب و روی معدن آلبلاغ، به دلیل خلوص بالایی که دارد، مورد توجه سودجویان قرار گرفته است. مواد معدنی را به صورت غیرمجاز و البته غیراصولی، برداشت می کنند، در جایی دپو کرده و وقتی بار به اندازه یک کامیون فراهم شد، به استان زنجان منتقل می کنند
معدن آلبلاغ اسفراین در ارتفاعات سخت گذر آلبلاغ و در محدوده پارک ملی ساریگل واقع در شمال شرق این شهرستان قرار دارد. این معدن، هر از چند گاهی، عرصه حادثه های دردناکی می‌شود، ریزش آوار و جان باختن افراد، سبب می شود تا مسوولان، به تکاپو افتند، منطقه را پاک سازی کنند اما این کارها مقطعی است، دوباره معدن می شود عرصه حضور مردم و برداشت کنندگان.
سوراخ هایی که توسط این حفاران غیرمجاز در کوه حفر شده، تونل مرگ نام گرفته است اما مردم بی هوا، همچنان حضور دارند. حضوری که تن کوه و دل خانواده ها را می لرزاند که مبادا، تیشه ها و کلنگ ها که بر زمین می خورد، کوه ریزش کند و زندگی شان را به تاریکی ببرد.
برخی از روزها، چند صد نفر مشغول کندن مواد معدنی هستند، برداشت ها به صورت کاملا غیر اصولی انجام شده به گونه ای که رعایت نشدن اصول ایمنی و فنی، ریزش دیواره های سنگی را به همراه دارد و جان افراد را در معرض تهدید قرار می دهد.
مسوولان می گویند که عملیات پاک سازی معدن آلبلاغ از حفاران و برداشت کنندگان غیرمجاز، انجام می شود و تا کنون در هفت تا هشت مرحله، این معدن از حضور سودجویان و برداشت کنندگان پاکسازی شده است اما، آنان دست بردار نیستند.
مسوولان می گویند که راه چاره، حضور و استقرار حضور تیم های حفاظتی در منطقه است و البته در سفر رییس جمهوری به استان، تکالیفی در این زمینه بر سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گذاشته شده، اما این سازمان تاکنون به تعهدات خود عمل نکرده است.
وفا نکردن ایمیدرو به تعهداتش در قبال معدن آلبلاغ اسفراین، تاکنون انتقادات تند استاندار خراسان شمالی و برخی دیگر از مسوولان استان را را به دنبال داشته است.
ایمیدرو، در سفر تیرماه پارسال ریاست جمهوری و کاروان دولت تدبیر و امید به خراسان شمالی، بر اساس تفاهم منعقد شده، باید با فراهم ساختن مقدمات استقرار خود در معدن آلبلاغ اسفراین، نسبت به ساماندهی این منطقه معدنی اقدام می کرد اما در این باره تاخیر داشته است.
علاوه بر تفاهم منعقد شده در سفر کاروان دولت به استان، شورای تامین استان و شهرستان اسفراین نیز ایمیدرو را مکلف کرده اند که نسبت به حفاظت از منطقه اقدامات لازم را انجام دهد اما این امر هم انجام نشده و این معدن همچنان آبستن حوادث ناگوار است.
ایجاد ایستگاه ایست و بازرسی در معدن آلبلاغ اسفراین
فرماندار اسفراین گفت: اخیرا، حضور برداشت کنندگان غیرمجاز در معدن سرب و روی آلبلاغ افزایش یافته است به همین لحاظ یک ایستگاه ایست و بازرسی در مسیر این منطقه راه اندازی شد.
طاهر رستمی اظهار داشت: با مساعد شدن هوا، شاهد حضور انبوه افراد در این منطقه معدنی هستیم، البته شمار برداشت کنندگان به اندازه بهار سال گذشته نیست اما روزانه ۲۰۰ نفر در محل، حضور می یابند.
وی با بیان اینکه اکنون برخوردها و کنترل ها شدت گرفته و ایست و بازرسی در منطقه برقرار شده است، خاطرنشان کرد: بهار پارسال، بیش از ۵۰۰ نفر از افراد برای برداشت از معدن، در منطقه حضور می یافتند که با اقدامات انجام شده، تعداد کاهش یافته اما اکنون دوباره، حضور حفاران زیاد شده است.
فرماندار شهرستان اسفراین گفت: امید می رود با حضور تیم نظارتی، امنیت معدن برقرار شده و مشکلات این معدن پایان یابد.
وی تصریح کرد: انجام شناسایی و پیجویی در معدن آلبلاغ یکی از تکالیف شرکت ایمیدرو است که البته مهم تر از آن، تامین امنیت این منطقه است که تاکنون آن سازمان در آن تاخیر کرده است.
انجام شناسایی و پیجویی در معدن آلبلاغ یکی از تکالیف ایمیدرو است که البته مهم تر از آن، تامین امنیت این منطقه است که تاکنون آن سازمان در آن تاخیر کرده است
رستمی افزود: قرار است برای حفاظت از معدن آلبلاغ، ایمیدرو با یکی از شرکت های حفاظتی قرارداد منعقد کرده و امنیت آنجا را تامین کند که امید است این اقدام به زودی انجام شود.
وی اظهار داشت: ایمیدرو اعلام کرده که برای انجام اقدامات باید مجوز اکتشاف داشته باشد این در حالی است که با صدور مجوز ماده ۳۲ از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت برای آلبلاغ، ایمیدرو اجازه دارد بدون پروانه اکتشاف در منطقه حضور یافته و کار مطالعاتی خود را آغاز کند اما در این باره تعلل کرده است.
فرماندار اسفراین خاطرنشان کرد: معاون امور معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت، مجوز ماده ۳۲ را صادر و به ایمیدرو اعلام کرده است که این مجوز برای انجام امور پیجویی، اکتشاف و استقرار تیم حفاظتی است، با این وجود ایمیدرو اعلام کرده که باید پروانه اکتشاف صادر شود.
انتقاد استاندار از ایمیدرو
استاندار خراسان شمالی هم تاکنون چندین نوبت از بی عملی ایمیدرو در قبال انجام وظایف و تکالیفش در قبال معدن آلبلاغ انتقاد کرده است.
محمدعلی شجاعی، با گلایه از تحقق نیافتن تعهدات سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) در معدن آلبلاغ اسفراین گفت: اجرا نشدن این تعهدات هزینه های بسیاری را بر دوش ادارات و دستگاه‌های اجرایی خراسان شمالی گذاشته است.
وی با یادآوری اینکه تعیین تکلیف این معدن از مصوبات سفر سال گذشته کاروان دولت تدبیر و امید به خراسان شمالی بود، اظهار داشت: تاکنون شاهد حوادث متعدد ریزش کوه در این معدن و جان باختن شماری از برداشت کنندگان بوده‌ایم.
استاندار خراسان شمالی خاطرنشان کرد: تعهد ایمیدرو ابتدا استقرار در منطقه و تامین امنیت آن بود ضمن آنکه شرکت آلومینای ایران در جاجرم نیز قرار بود نسبت به مسدود کردن تونل های غیرمجاز حفر شده در معدن اقدام کند که این موارد هنوز انجام نشده است.
سازمان صنعت، معدن و تجارت وظیفه ای در حفاظت از معادن ندارد
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی هم گفت: این سازمان، وظیفه ای در قبال حفاظت از معادن ندارد و دارنده پروانه بهره برداری مکلف است اقدامات لازم در این زمینه را انجام دهد.
رضا فیروزه اظهار داشت: حفاظت از منطقه معدنی آلبلاغ که در منطقه حفاظت شده واقع است و نیروهای محیط زیست در آن ضابط قضایی محسوب می شوند به هیچ عنوان به عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت نیست و این سازمان حتی مسوولیت حفاظت از معادن دارای پروانه بهره برداری را نیز بر عهده ندارد.
وی خاطرنشان کرد: قانونگذار برای حفاظت از مناطق معدنی تکلیفی بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت نگذاشته است.
قانونگذار برای حفاظت از مناطق معدنی تکلیفی بر عهده سازمان صنعت، معدن و تجارت نگذاشته است
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی اظهار داشت: اداره کل حفاظت محیط زیست استان، در دی ماه پارسال، موافقت با احداث راه دسترسی به منطقه آلبلاغ و همچنین عملیات آتشباری برای مسدودسازی تونل های حفر شده را اعلام کرد.
وی با بیان اینکه ایمیدرو هم در اواخر اسفندماه پارسال، درخواست صدور مجوز تردد اکیپ اکتشافی کرد که هماهنگی لازم انجام شد، افزود: گروه اکتشافی ایمیدرو در منطقه فعالیت می کند و سازمان صمت استان، فروردین امسال در مکاتبه با ایمیدرو، درخواست حضور حداقل سه اکیپ به منظور تسریع در عملیات اکتشافی را داده است.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی اظهار داشت: ایمیدرو درخواست ارسال اسامی موسسات خدماتی حفاظتی استان برای انعقاد قرارداد به منظور حفاظت از منطقه و تامین امنیت گروه های اکتشافی را خواستار شد که مکاتبه ای از طرف سازمان با فرماندهی انتظامی استان برای ارسال اسامی موسسات مذکور صورت گرفته است.
حفاظت از معدن آلبلاغ اسفراین سالانه ۱۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) گفت: بر اساس برآوردهای انجام شده، این سازمان برای حفاظت از معدن آلبلاغ در شهرستان اسفراین باید سالانه ۱۰۰ میلیارد ریال هزینه کند و این امر مستلزم داشتن مجوز قانونی است، در غیر این صورت باید پاسخگوی سازمان‌های نظارتی باشد.
علی اصغرزاده با بیان اینکه برای تامین هزینه های مربوط به فعالیت حفاظت باید ساز و کار قانونی وجود داشته باشد، گفت: در این زمینه، منتظر صدور پروانه برای حفاظت از معدن آلبلاغ هستیم.
وی افزود: به محض صدور پروانه، نسبت به برگزاری مناقصه برای انتخاب شرکت حفاظتی، اقدام می کنیم و شرکت برنده مناقصه، طبق قرارداد، نیروهای خود را در محل مستقر می کند.
به محض اینکه پروانه صادر شود، نسبت به برگزاری مناقصه برای انتخاب شرکت حفاظتی، اقدام می کنیم و شرکت برنده مناقصه، طبق قرار داد، نیروها را در محل مستقر می کند
وی گفت: از اول امسال، نیروهای ما به عنوان نمایندگان ایمیدرو، در منطقه آلبلاغ حضور دارند و کار شناسایی و پیجویی از اول امسال در حال اجرا است.
اصغرزاده اظهار داشت: برای حفاظت از منطقه، ابتدا باید مجوز و پروانه اکتشاف به ایمیدرو داده شود که البته تاکنون محقق نشده است، البته صدور مجوز در حال انجام مراحل اداری است و امید می رود به زودی صادر شود.
وی گفت: ایمیدرو، کار حفاظت را انجام نمی دهد بلکه با انعقاد قرارداد با شرکت حفاظتی، تامین مالی و پرداخت هزینه های آن را عهده دار می شود.
وی تصریح کرد: طبق قانون معادن، برای انجام اقدامات مربوط به حفاظت، باید پروانه صادر شود و منطقه در اختیار ما قرار گیرد اما اکنون منطقه در اختیار سازمان محیط زیست است و تا پروانه صادر نشود، ایمیدرو مسوولیتی در آنجا ندارد.
مدیر اکتشاف ایمیدرو گفت: اینکه گفته می شود، ایمیدرو با دریافت مجوز ماده ۳۲ می تواند نسبت به حفاظت از منطقه اقدام کرده و شرکت حفاظتی را در محل مستقر کند، جایگاه قانونی ندارد و بر اساس قانون معادن، مجوز ماده ۳۲ به معنای داشتن مجوز اکتشاف نیست.
وی افزود: ایمیدرو، برای انجام کارهای شناسایی و پیجویی، در سطح کشور در گستره ۶۵۰ هزار کیلومتر مربع، مجوز ماده ۳۲ دارد، اما این مجوز، به معنای داشتن پروانه برای اکتشاف این مناطق نیست، چرا که با داشتن مجوز ماده ۳۲، نمی توان گفت ایمیدرو از ادامه کار در منطقه اطمینان خاطر خواهد داشت و در ادامه کار، منطقه در اختیار ما است.
انفجار تونل ها اقدامی اشتباه است
اصغرزاده در باره مسدود کردن دهانه تونل های معدن آلبلاغ گفت: این اقدام، کار اشتباهی است، ایمیدرو برای پیجویی معدن و کارهای مطالعاتی به تونل ها نیاز دارد، انفجار برای مسدود کردن تونل ها، سبب می شود کل منطقه به هم بریزد و ما را در طراحی روش استخراج، گمراه کند.
ایمیدرو برای پیجویی معدن و کارهای مطالعاتی به تونل ها نیاز دارد، انفجار برای مسدود کردن تونل ها، سبب می شود کل منطقه به هم بریزد و ما را در طراحی روش استخراج، گمراه کند
مدیر اکتشاف ایمیدرو اگفت: به هم ریختن تونل ها همچنین سبب می شود در کسب نتایج مطالعات و برآورد از میزان ذخیره مواد معدنی دچار اشتباه شویم، البته با استقرار شرکت حفاظتی دیگر نیازی هم به مسدود شدن تونل ها نیست.
تلاش های خبرنگار ایرنا برای گفت و گو با مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی بی نتیجه ماند.
معدن آلبلاغ اسفراین در ارتفاعات سخت گذر آلبلاغ و در محدوده پارک ملی ساریگل واقع در شمال شرق این شهرستان قرار دارد.
تاکنون در هشت حادثه ریزش معدن در این منطقه ۶ نفر جان باخته اند و شماری از برداشت کنندگان غیرمجاز ذخایر معدنی سرب و روی این منطقه معدنی نیز مصدوم شده اند.
برداشت غیرمجاز از این معدن سرب و روی، که در منطقه ای با همین نام واقع است، از اواخر سال ۹۷ آغاز شده بود اما از بهار پارسال با هجوم سودجویان به این منطقه همراه شد.
واقع شدن این معدن در منطقه حفاظت شده زیست محیطی ساریگل، موجب شده تا سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان شمالی تا کنون در ثبت آن ناکام بماند ولی سال قبل وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز مطالعات و اکتشافات اولیه بر روی این منطقه معدنی را برای ایمیدرو صادر کرد.
شهرستان ۱۲۰ هزار نفری اسفراین در ۶۰ کیلومتری جنوب شرقی اسفراین قرار دارد.