با ورود ویروس کرونا به کشور به توصیه مسئولان بیشتر مردم ایران برای نخستین بار خانه‌نشینی را تجربه کردند، به دنبال آن اکثر کسب و کارها نیز زنجیره‌وار تحت تاثیراین خانه نشینی اجباری قرارگرفته و تعطیل شدند، در این میان کسب و کارهای فرهنگ، هنرو رسانه نیز از این تعطیلی ها بی نصیب نماندند طوریکه اوضاع معیشتی آن دسته از اهالی فرهنگ و هنر که حقوق ثابت نداشته و از طریق فروش آثار یا روی صحنه بردن اجرایشان امرار معاش می‌کردند با بحران شدید مالی مواجه شدند.
بحرانی که هر روز با ادامه‌دار شدن قرنطینه سایه تاریکی بر زندگی این قشر مظلوم افکنده و تیره ترهم شد.هرچند دراین مدت بیشتر اهالی هنر به فضای مجازی روی آوردند و آثارشان را یا به صورت مستقل یا از طریق برخی سازمان‌ها به صورت آنلاین اجرا کردند؛ اما همچنان نیازمند حمایت و پشتیبانی در این ایام کرونایی هستند.
این بحران تا جایی در بخش فرهنگ، هنر و رسانه خسارات فراوانی ایجاد کرده است؛ به گونهای که اکنون صاحبان کسب و کارهای این بخش، قادر به پرداخت حقوق شاغلان، حقوق بیمه درمان و سلامت و دیگر هزینههایشان، نظیر اجارهبها و عوارض شهرداری و قبوض آب و برق نبودند؛ زیرا مراکز فرهنگی و هنری به عنوان کانونهای تجمع و مراجعه همگانی در اولین روزهای بحران، فعالیتشان متوقف شد و مضاف بر آن، فعالان این بخش، با هزینههای زیاد به امید فروش در اسفند و بهار با ایجاد تعهدات مالی متحمل شده بودند در این شرایط، قادر به انجام تعهداتشان نیستند. از آغاز بحران تاکنون، صنوف و تشکلها با اعلام میزان زیانهای وارده بر کسب و کارهایشان خواهان حمایت برای برون رفت از وضعیت پیش آمدهاند.
معاون توسعه مدیریت و منابع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دراین باره در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، میزان خسارت‌های مالی به حوزه مختلف فرهنگ، هنر و رسانه را ۹۰۰ میلیارد تومان برآورد کرد و گفت: طی برآورد اولیه خسارت کسب و کارهای بخش فرهنگ، هنر و رسانه کشور تا نیمه فروردین ماه، بالغ بر۹۰۰ میلیارد تومان است.
لادن حیدری، افزود: دراین میان خسارت کسب و کارهای فرهنگی نظیر کتابفروشیها، ناشران و مراکز انتشاراتی، مجتمعهای فرهنگی و هنری و دفاتر خدمات زیارتی تا نیمه فروردین، بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان گزارش شده است.
وی ادامه داد: کسب و کارهای هنری مانند تماشاخانهها، سالنها، گروههای تئاتری، سینماها، موسسات سینمایی، نگارخانهها، آموزشگاههای هنری نزدیک به ۴۰۰میلیارد تومان برآورد خسارت داشتند و خسارت کسب و کارهای رسانهای و تولید محتوای دیجیتال همچون روزنامهها، بازیگاهها (گیم‌نت‌ها)، ناشران دیجیتال، تولیدکنندگان محتوا، کیوسکهای فروش مطبوعات نیز قریب به ۳۰۰میلیارد تومان برآورد شد.
معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: این ارقام با توجه به تداوم محدودیتها و دیگر تبعات اجتماعی و اقتصادی بحران کرونا که همچنان ادامه دارد، قطعی خسارت نیست.
به گفته حیدری از آنجاکه اهالی فرهنگ و هنر درآمد مستمر ندارند، در دوران قرنطینه خانگی، حمایت از این قشر جدی در دستور کار این وزارتخانه قرار گرفته طوریکه در نخستین گام موفق شدیم فرهنگ را در فهرست ۱۳ گانه کسب‌وکارها گنجانده و در ادامه ضمن پیگیری‌های متعدد از نهادهای اقتصادی کشور، وارد عمل شدیم.
معاون توسعه مدیریت ومنابع وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی همچنین بیمه تامین اجتماعی یا سهم‌دهی به هنرمندان در این‌بیمه را از دیگر دستاوردهای این وزارتخانه برشمرد و اظهار داشت: طی نشست های مستمر، وعده های خوبی از سازمان برنامه و تامین اجتماعی گرفته شد که اجرایی و عملیاتی خواهد شد.
به گفته وی، مصادیق فعالیت‌ها به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌رسد و ما تمام این‌مصادیق را احصا کرده و به سازمان و نهادهای متولی منعکس کرده‌ایم.
مسئول بهبود محیط کسب و کارهای بخش فرهنگ و هنر ابراز امیدواری کرد براساس برنامه‌ریزی‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بخش اعظم خسارت ناشی از توقف فعالیت ناشران و اهالی فرهنگ، هنر و رسانه در پی شیوع بیماری کرونا جبران شود.
در این شرایط بحرانی و با توجه به وضعیت اقتصادی و توان و اولویتهای دولت، تلاش داریم ازهر طریق ممکن، مشکلات موجود دراین مسیر را از میان برداشته و بتوانیم با دریافت حمایتهای حداکثری، تخصیص های لازم برای تأمین خسارت بیکاری و مستمری هنرمندان و فرهیختگان فرهنگی را تصویب کنیم. همانگونه که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرده، با تلاش‌های مستمر وی در این رکود بحرانی خبرهای خوشی دریافت و چراغ بخت اهل فرهنگ، هنر و رسانه هم سبز شود.
آنچه در این میان حائز اهمیت است اینکه معیشت و روزگار اهالی فرهنگ وهنر از دیرباز حدیثی پرآوازه بوده بژطوریکه تعداد پرشماری از این قشر فرهیخته در زمره افرادی هستند که با درآمد فصلی و اتفاقی گذران زندگی میکنند و درآمد ثابتی ندارند، از این رو مشمول سرانههای بیکاری و خدمات تأمین اجتماعی هم نیستند. با این همه تعدادی از هنرمندان و فعالان فرهنگی و هنری که به صورت «آزاد» فعالیت دارند، امروز و در این ایام کرونایی که علاوه بر تعطیلی کسب و کارهایشان تاکید بر در خانه ماندن هم به آنها شده باید به نوعی از حمایت و پشتیبانی دولت بهره مند تا بتوانند ادامه مسیر هنری را با انگیزه مضاعف طی کنند.
این قشر اکنون نیازمند حمایت مسئولان هستند تا بتوانند بروز و ظهور هنر خود را با خیالی آسوده و بدون دغدغه در اختیار جامعه و علاقه مندان قرار داده و از این طریق علاوه بر ارائه خدمت، بتوانند به صورت مستمر امرار معاش کنند.
ویروس کرونا موسوم به کووید ۱۹ اواسط ماه دسامبر (۲۴ اذر) در شهر ووهان واقع در مرکز چین گزارش شد ابتدا از این بیماری به عنوان ذات الریه نام برده می شد؛ اما کمیسیون ملی بهداشت چین در ۳۰ دسامبر سال ۲۰۱۹ (۹ دی ماه ۹۸) به صورت رسمی شیوع این ویروس را در چین اعلام کرد.
نشانه‌هایی از ابتلا به این بیماری در ایران از ۳۰ بهمن مشاهده شد و در پی این امر ضمن اعلام تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها اماکن فرهنگی و هنری شامل سالن‌های سینما، تئاتر، کنسرت‌ها و آموزشگاه‌ها همچنین رویدادهای مختلف فرهنگی مانند نمایشگاه قرآن مجید و نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از هفته اول اسفند ۱۳۹۸ تعطیل و لغو شدند.
تهیه و تنظیم: علی اکبر قزوینیان