با شیوع کرونا، بیشتر افراد چشم بر زیبایی های فصل بهار بستند و کمتر از سال‌های قبل به دل طبیعت رفتند، آنها سلامتی خود را بر بهره‌گیری از چشم اندازهای زیبای بهاری ترجیح دادند و البته محیط زیست هم از دست نابودگرانش در امان ماند اما عده‌ای منفعت طلب و دشمن طبیعت از این وضعیت سوء استفاده کرده و در خلوت این روزهای پردغدغه و خطرناک، تیشه نادانی و زهرآلود خود را بر ریشه درختان جنگلی زدند و این منابع ارزشمند، طبیعی و خدادادی را غارت کردند تا سودی عاید خود کنند، غافل از اینکه ضربه آنان به حیات بشری مهلک است.
یافته های علمی نشان می دهد هزاران سال طول کشیده تا درختان جنگلی اینگونه رشد کرده و تنومند شده اند اما در عرض تنها چند ساعت در آتش نادانی و جهالت برخی افراد سودجو قطع می شوند و هزاران سال دیگر زمان لازم است که دوباره به این مرحله برسند مدت زمانی که با عمر کوتاه انسان ها فرسنگ ها فاصله دارد.
شاید مهمترین پیامد منفی تخریب و قطع درختان جنگلی به خطر افتادن حیات انسانی باشد جایی که آلودگی محیط، رانش زمین، طوفان، شن های روان و توسعه بیابان، خشکسالی وحشتناک، شیوع انواع آفت همچون سن، ملخ و موش، افزایش بیماری روحی و روانی و از بین رفتن سرمایه های انسانی در اثر نابودی عرصه‌های منابع طبیعی اتفاق می‌افت.
دستگیری متخلفان در کمتر از ۴۵ روز
رییس سابق منابع طبیعی و آبخیزداری مریوان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: متاسفانه تخریب عرصه منابع طبیعی و قطع و سوزندان درختان جنگلی در سال های اخیر در مریوان روبه افزایش بوده است.
شاهرخ محمودی افزود: جنگل‌های مریوان از نوع جنگل‌های زاگرس هستند که بسیار باارزش و با قدمت طولانی بوده که عمر آنها به هزاران سال پیش برمی گردد.
وی یادآور شد: از زمان شیوع ویروس کرونا در اسفند سال گذشته در استان کردستان و شهرستان مریوان که باعث خانه نشین شدن مردم شد، افرادی سودجو در سکوت این روزهای کرونا که همه مردم نگران از ابتلا به آن بودند اقدام به تخریب، تصرف و سوزاندن درختان جنگلی کردند.
محمودی اضافه کرد: با وجود تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و کمتر شدن کارهای اداری که ادارات به صورت یک سوم کاری فعالیت می کردند اداره منابع طبیعی مریوان گشت و نظارت و بازرسی از عرصه‌های منابع طبیعی را متوقف نکرد.
وی افزود: در این مدت ۳۶۸ پرونده تخریب، تصرف و قطع درختان جنگلی و سوزاندن درختان تشکیل و به مراجع قضایی ارسال شد و حکم بازداشت ۵۱ نفر نیز صادر گردید.
رییس سابق اداره منابع طبیعی و آبخیزداری مریوان گفت: از مجموع ۵۱ حکم بازداشتی، ۳۱ نفر از سودجویان و متخلفان با همکاری پلیس بازداشت شدند همچنین ۲۷۶ کیسه زغال قاچاق که از سوزاندن درختان جنگلی بدست آمده بود نیز از سودجویان کشف و ضبط شد.
بازداشت ۳۱ متخلف
وی تاکید کرد: صدور حکم بازداشت برای ۵۱ نفر و زندانی کردن ۳۱ نفر از این افراد در طول تاریخ انقلاب اسلامی بی سابقه بوده حتی دستگیری و بازداشت این تعداد افراد در طول یکسال هم در هیچ کجای کشور اتفاق نیفتاده است در حالیکه در شهرستان مریوان در کمتر از ۴۵ روز این اتفاق افتاد.
محمودی با ابراز تاسف از سهل انگاری و عدم همکاری برخی از اهالی روستاهای جنگلی افزود: در چند مورد که ماموران منابع طبیعی برای برخورد با متخلفان به عرصه های منابع طبیعی رفته بودند با مردمی برخورد کردند که حامی سودجویان بودند.
وی یادآور شد: یک دهیار و چند نفر از اعضای شورای اسلامی روستاهای جنگلی نیز به دلیل تخریب و تصرف و قطع درختان جنگلی بازداشت شدند و این امر باعث تاسف بود که این افراد که نماینده مردم در روستاها هستند به جای ترویج فرهنگ حفاظت از منابع طبیعی، عاملان اصلی نابودی منابع طبیعی بودند.
رییس سابق اداره منابع طبیعی مریوان تاکید کرد: یکی از مشکلات مهمی که در برخورد با متخلفان و سودجویان با آن روبرو بودیم کمبود نیرو و امکانات و تجهیزات لازم بود و همین امر کار ما را سخت تر کرده است و مقابله با این افراد سودجو و متخلف نیازمند حمایت و پشتیبانی مسوولین شهرستانی و استانی و تقویت نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی اداره شهرستان مریوان است.
محمودی به دلایل قطع درختان جنگلی، تخریب و تصرف منابع طبیعی در شهرستان مریوان اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل افزایش نابودی عرصه های منابع طبیعی روی آوردن مردم به کشت انگور سیاه است که در سال های گذشته جهاد کشاورزی منطقه مریوان را مناسب برای کشت و تولید انگور سیاه معرفی کرده بود.
وی افزود: باتوجه به اینکه شهرستان مریوان شهرستان مرزی است و مرز بین المللی باشماق در این شهرستان واقع شده است درآمد و شغل اکثریت مردم این شهرستان از طریق همین مرز بود اما در سال های اخیر به دلیل بسته شدن مرز و سخت ترشدن مبادلات مرزی که باعث کاهش درآمد شد، مردم به فعالیت های کشاورزی روی آوردند که نمونه آن تخریب عرصه های منابع طبیعی و تبدیل آن به اراضی کشاورزی وباغی بود.
با توجه به گستردگی جنگل های زاگرس در شهرستان مریوان و تعداد بالای روستاهای جنگلی نظارت، گشت و بازرسی بر تمام عرصه های منابع طبیعی این شهرستان بسیار سخت و نیازمند افزایش جنگلبانان هستیم در حالیکه در شهرستان مریوان اداره منابع طبیعی با کمبود نیرو مواجه است و همین امر باعث شده که هر روز شاهد تخریب، تصرف و قلع و قطع درختان با ارزش جنگلی این شهرستان باشیم و شناسایی متخلفان و سودجویان را دشوارتر کرده است که بدون تردید اگر تدابیر و برنامه ریزی خوبی در این زمینه اندیشیده نشود در سال های آتی شاهد نابودی کامل جنگل‌ها و عرصه های منابع طبیعی در این شهرستان خواهیم بود.
در شهرستان مریوان ۱۹۳ هزار هکتار اراضی ملی، ۹۷ هزار هکتار جنگل و ۹۶ هزار هکتار مرتع وجود دارد که بسیار باارزش و دارای گونه های کمیاب است و نیازمند حمایت، حفاظت و حراست از این عرصه های منابع طبیعی هستیم.
تبر بر تنه درختان سروآباد
این سودجویان و غارتگران منابع طبیعی به قطع درختان جنگلی شهرستان سروآباد هم روی آورده اند، سروآباد که با مریوان کمتر از نیم ساعت فاصله دارد دارای پوشش جنگلی و درختان باارزش از نوع درختان زاگرس است و اداره منابع طبیعی سروآباد نیز در این مدت که بیماری کرونا در حال شیوع بود گشت و نظارت و بازرسی از عرصه های منابع طبیعی را متوقف نکرد و با سودجویان و متخلفان برخورد کرد.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سروآباد نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در روزهای اوج بحران بیماری کرونا و ایام تعطیلات نوروز با برنامه ریزی و هماهنگی های صورت گرفته و رعایت توصیه های بهداشتی، از تمام ظرفیت ها و امکانات موجود برای مقابله با متخلفین عرصه های منابع طبیعی استفاده شد.
مسلم مرادی افزود: از ابتدای شیوع ویروس کرونا در شهرستان سروآباد بیش از ۱۰۰ مورد گشت زنی در عرصه های ملی شده توسط نیروهای این اداره انجام شده، همچنین با همکاری نیروی انتظامی بیش از ۳۵ کامیون حامل مقطوعات چوبی به منظور کشف محموله قاچاق مورد پایش و بازرسی قرار گرفته است.
وی یادآور شد: در طی این مدت بیش از ۱۵ فقره پرونده تخریب و تصرف برای متخلفین تشکیل شده، یک کامیون حامل چوب قاچاق توقیف و پرونده آن به اداره تعزیرات حکومتی ارجاع شد، یک مورد رفع تصرف در اجرای تبصره ماده ۵۵ قانون حفاظت و بهره برداری انجام و چهار مورد دستور توقیف عملیات از مراجع قضایی صادر شده است.
مرادی تاکید کرد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سروآباد در راستای انجام رسالت سازمانی خود که همانا حفاظت و صیانت از منابع طبیعی و انفال است، با انجام اقدامات پیشگیرانه و برقراری کشیک های حفاظتی و گشت زنی در عرصه های ملی در ایامی که بدلیل بیماری کرونا شرایط حاکم بر جامعه متفاوت از قبل بود در انجام وظایف خود کوتاهی نکرده و به سودجویان و فرصت طلبان اجازه ندادند با سوء استفاده از وضعیت موجود، به تخریب منابع طبیعی و محیط زیست بپردازند.
وی با بیان اینکه حفاظت و صیانت از جنگل‌ها و مراتع وظیفه همگانی است، افزود: به سودجویان و فرصت طلبان اجازه دست درازی به منابع ملی شده که میراث ارزشمند و ثروت ملی کشور است را نخواهیم داد.
رییس اداره منابع طبیعی سروآباد یادآور شد: یکی از عوامل اصلی تخریب جنگل‌ها و مراتع قطع درختان جنگلی و برداشت هیزم و بوته توسط روستائیان جهت تامین سوخت مورد نیاز مصارف خانگی از قبیل ایجاد گرمایش و پخت و پز است.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از عوامل تخریب جنگل ها و مراتع در سروآباد و مریوان تبدیل آنها به اراضی کشاورزی و زراعی است، که با افزایش جمعیت و نیاز به تولید محصولات کشاورزی و باغی، این مساله نمود بیشتری داشته است.
مرادی افزود: قطع درختان جنگلی با هدف قاچاق و استفاده در سایر صنایع از جمله کاغذسازی و همچنین تهیه زغال یکی دیگر از عوامل تخریب و کاهش سطح جنگل‌های منطقه است، چرای نامناسب دام و بیش از ظرفیت مجاز هم موجب تخریب مراتع می شود که این موضوع باعث تخریب فیزیولوژی گیاهان خوش خوراک، تغییر در ترکیب گیاهی و هجوم گونه های جدید به مراتع است.
وی با بیان اینکه حفظ منابع طبیعی نیازمند اقدامات پیشگیرانه و مستمر است، تاکید کرد: باید همه سعی کنیم که فرهنگ حفاظت و نگهداری از منابع طبیعی و بهره گیری اصولی از محیط زیست فراگیر شود، ارتقای میزان آگاهی مرتعداران و جنگل نشینان با ارائه آموزش‌های علمی و عملی گامی موثر در جلوگیری از تخریب جنگل ها است.
سروآباد یکی از مهمترین شهرستان های استان کردستان به لحاظ پوشش گیاهی و منابع طبیعی است، میانگین بارندگی سالانه در این شهرستان حدود ۷۰۰ میلیمتر و دارای آب و هوای معتدل است و رودخانه سیروان طولانی ترین رودخانه استان نیز از این شهرستان عبور می‌کند.
توپوگرافی سروآباد به صورت کوهستانی و اغلب صعب العبور است، این شهرستان با پوشش حدود ۷۰ هزار هکتار جنگل و ۳۵ هزار هکتار مرتع در ۹۰ کیلومتری غرب سنندج واقع شده و جنگل‌های این شهرستان به لحاظ ناحیه رویشی جزو جنگل‌های زاگرس شمالی هستند، گونه غالب این جنگل‌ها بلوط ایرانی است اما گونه‌های دیگری شامل بنه، زالزالک، گلابی وحشی، ویول و بادام تلخ نیز در این منطقه مشاهده شده است.
جنگل‌های سروآباد اغلب جوان و بیشتر به صورت شاخه زاد هستند، مراتع این شهرستان اغلب از خانواده گندمیان است، گونه‌های شامل گون، دافنه و کلاه میرحسن در ارتفاعات نیز وجود دارد، همچنین گونه هایی مانند سالمه، هلاله به رمه، موسیر، ناخونک و گیاهان دارویی دیگر نیز در اکثر مناطق مرتعی شهرستان یافت می‌شود.
سرمایه ملی در معرض خطر
یکی از کارشناسان اداره کل منابع طبیعی استان کردستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا به اهمیت و نقش جنگل‌ها و مراتع در زندگی انسان‌ها اشاره کرد و گفت: پوشش گیاهی، جنگل‌ها و مراتع جزو سرمایه ها و ثروت ملی محسوب می شوند و حفاظت از این گنجینه های ارزشمند در توسعه پایدار و آبادانی کشور نقش مهمی ایفا می‌کند.
ارکان حیدری افزود: تولید اکسیژن و کاهش آلاینده ها، حفظ آب و خاک، گیاهان دارویی و محصولات فرعی، تولید علوفه و گوشت، جلوگیری از فرسایش خاک، مبارزه با آلودگی هوا، تعدیل و تلطیف آب و هوا، ایجاد فضای سبز و چشم اندازها و مناظر طبیعی، تعدیل دما، افزایش منابع آب زیرزمینی ثمره منابع طبیعی و جنگل ها است.
وی یادآور شد: تخریب جنگل‌ها و پوشش گیاهی تهدید بزرگی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و آب و هوایی است، نابودی جنگل ها و پوشش گیاهی در مناطق خشک که حیات تمام موجودات از جمله انسان، با بهره های مستقیم و غیرمستقیم آن ارتباط تنگاتنگ دارد، نابخشودنی است و پیامدهای ناگوار جبران ناپذیری، مانند ویرانی کانون های زیست انسانی و نیز کوچ امواج انسانی بر جای می‌گذارد.
این کارشناس منابع طبیعی اضافه کرد: ساماندهی دامداران و بهره برداران ساکن در عرصه‌های جنگلی و مرتعی در جهت کاهش اتکای دام به مرتع و جنگل می تواند اثرات سو تخریب منابع طبیعی را کاهش دهد همچنین شناسایی پتانسیل جنگل نشینان به منظور مشارکت بیشتر اهالی در راستای رسیدن به اهداف موردنظر، اقدام موثری در حفاظت و صیانت از جنگل‌ها و مراتع است.
حیدری افزود: جلوگیری از تغییر کاربری اراضی، جایگزینی سوخت فسیلی به جای چوب به عنوان تأمین کننده سوخت روستاییان بویژه در مناطق جنگلی، کاهش کشت دیم در جنگل‌ها و مراتع و توسعه جنگل کاری مصنوعی و احیا و غنی‌سازی جنگل‌های طبیعی در توسعه فضای سبز بسیار موثر خواهد بود.
از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری استان کردستان، بیش از ۳۷۴ هزار هکتار آن را جنگل تشکیل می‌دهد، جنگل‌های این استان که جزو جنگل‌های زاگرس شمالی به حساب می‌آیند، در طول بیش از ۵۰ هزار سال گذشته تشکیل شده و به لحاظ محافظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، مصارف درمانی، توانایی‌های اکو توریستی و ارزش‌های زندگی، دارای اهمیت زیادی است.
از مساحت ۱۲۰ هزار کیلومتری شهرستان سروآباد نیز ۵۷ هزار هکتار آن را منطقه حفاظت شده کوسالان و شاهو، ۱۲ هزار هکتار آن را اراضی ملی و ۵۱ هزار هکتار را اراضی کشاورزی و باغی تشکیل می‌دهد.
شهرستان های مریوان و سروآباد با بیش از ۲۵۰ هزار نفر جمعیت در غرب سنندج مرکز استان کردستان واقع شده اند.