به گزارش خبرنگار ایرنا، مصطفی الکاظمی، رئیس پیشین سازمان اطلاعات عراق، روز ۱۸ اردیبهشت ماه از سوی پارلمان این کشور به عنوان نخست‌وزیر رای اعتماد گرفت. الکاظمی وارث مشکلات و چالشهای بسیاری است؛ جنگ قدرت و اختلافات داخلی و منطقه‌ای مانع از تشکیل دولت جدید در این کشور شده بود. نهایتا پس از پنج ماه بحران سیاسی فراگیر و ناکامی قصی سهیل، توفیق علاوی و عدنان الزرفی مجلس عراق به مصطفی الکاظمی رای اعتماد داد.
مصطفی الکاظمی سیاستمدار ۵۳ ساله ای است که جانشین عادل عبدالمهدی شده است، در نخستین نطق خود پس از رای اعتماد در پارلمان گفت: دولت من، دولت راه حل است نه دولت بحران‌ها و برای فراهم کردن مقدمات برگزاری انتخابات زودهنگام و سالم تلاش خواهم کرد.
الکاظمی همچنین در نخستین جلسه هیئت دولت عراق گفت: «ارزش کار ما دستیابی به موفقیت در اوضاع دشوار و تبدیل بحران به فرصت و امید است».
او درباره موضوع انتخابات گفت: «از اولویت‌های این دولت تامین شرایط امن و سالم برای برگزاری انتخابات است. ما حامی کار کمیسیاریای عالی مستقل انتخابات هستیم. این کمیته شریک واقعی دولت برای دستیابی به انتخاباتی شفاف و عادلانه است».
چالشهای پیش روی الکاظمی؛ از اعتراضات مردمی تا مقابله با کرونا
مصطفی الکاظمی با چالشهای بسیاری مواجه است که بخش عمده این چالش‌ها از گذشته به وی به ارث رسیده است. البته جدیدترین چالش پیش روی الکاظمی بحران کرونا است که تقریبا تمام کشورهای دنیا باآن دست و پنجه نرم می کنند.
در حالی که دولت عراق صدها میلیون دلار هزینه مقابله با کرونا، قرنطینه عمومی و تأمین معاش افراد بیکارشده را پیش روی خود دارد، سقوط قیمت نفت که بیش از ۹۵ درصد درآمد دولت را تشکیل می‌دهد ضربه‌ای بزرگ به اقتصاد این کشور وارد آورده است.
بغداد در سال ۲۰۲۰ بودجه پیشنهادی خود را با نفت ۵۰ دلاری بسته بود اما با شیوع کرونا و رکود اقتصادی حاصل از آن، با اصلاح قیمت‌ها به نفت ۳۵ دلاری قناعت کرد اما حالا باید با نفت حداکثر ۲۰ دلاری کشور را اداره کند.
علاوه بر کرونا و کاهش قیمت نفت و پیامدهای آن، عراق چالشهای بسیاری در ماهها و سالهای اخیر داشته است. این کشور در ماههای اخیر شاهد اعتراضات مردمی در مرکز و جنوب بوده که ریشه آن بی توجهی به وضعیت معیشتی مردم بوده است. با آمدن فصل تابستان و گرمتر شدن هوا و وضعیت برق و آب در این استان‌ها نامطلوب می‌شود، آغاز این اعتراضات دور از انتظار نخواهد بود اگر تدابیر لازم برای رفع مشکلات از امروز اندیشیده نشود.
حالا الکاظمی باید به انتظارات معترضان پاسخ دهد؛ علاوه بر اصلاحات سیاسی و اقتصادی، معترضان و برخی نیروهای سیاسی دو خواسته اساسی از الکاظمی دارند: مجازات کسانی که در سرکوب اعتراضات دست داشتند و برگزاری انتخابات زودهنگام.
الکاظمی در حالی توانست رای اکثریت پارلمان را کسب کند که گرفتن رای اعتماد برای چند وزارتخانه مهم به بعد موکول شده است. وزارت‌خانه‌هایی که احزاب سیاسی و گروه‌های قومیتی به دنبال تصدی افراد خود بر آن هستند. شعار الکاظمی استفاده از تمام ظرفیت ها و تشکیل دولت غیرحزبی بود و انتخاب اعضای باقی مانده کابینه نخستین چالش پیش روی دولت الکاظمی است تا نشان دهد تا چه حد می‌تواند به این شعار پایبند بماند.
چالش دیگری که الکاظمی با آن مواجه است، مساله نفتی میان اقلیم کردستان و دولت فدرال عراق است دولت عراق خواهان روشن شدن فروش نفت، بازگرداندن سهم دولت مرکزی و انجام تمامی توافقات نفتی میان اربیل و بغداد است.
مسئله تروریستهای باقی مانده از داعش و حضور ارتش آمریکا و ادامه اشغالگری ائتلاف آمریکایی به بهانه مبارزه با تروریسم در عراق یکی دیگر از چالش های الکاظمی است است.
یکی از مشکلات کنونی عراق، ناپایداری دولت‌هاست، عمر دولت‌ها در این کشور کوتاه است به همین خاطر دولتی که مستقر می‌شود، حتی اگر هم بخواهد، فرصت ایجاد اصلاحاتی که اوضاع کشور را بهبود بخشد، ندارد. الکاظمی توانسته در اولین گام کابینه خود را به طور نسبی تشکیل دهد اما پیمودن گام های بعدی نیازمند تدبیر و همکاری گروه های سیاسی است.
اگر چه با توجه به وزاریی که تاکنون انتخاب شده‌اند، می‌توان گفت که تقسیم بندی‌ها همانند گذشته است، به طور مثال در این دولت نیز کردها یک وزارتخانه را در اختیار دارند، اما نکته مهم این است که این نحوه تقسیم قدرت در کابینه به هیچ عنوان از نظر بیشتر مردم عراق عادلانه نیست و همچنان قدرت در دست احزابی است که در گذشته در صحنه حضور داشتند.
استقبال تهران از ثبات در عراق
بعد از سقوط صدام معادلات منطقه به میزان زیادی تغییر کرد. عراق از زیر سیطره صدامی مدعی خارج شده بود و بر اساس شاخصهای دموکراسی گروههایی در این کشور در قدرت قرار گرفتند که نه تنها تقابل مد نظر صدام و همفکران وی را قبول نداشتند بلکه بر اساس علائق و مشترکات فرهگی و دینی گسترده با ایران به دنبال تعمیق مناسبات با همسایه خود بودند. نزدیکی عراق به تهران از همان ابتدا مخالفان جدی در بین کشورهای منطقه داشت و این کشورها هیچ گاه نه خواستند و نه توانستند تغییر در مناسبات منطقه ای را بپذیرند.
همین امر سال‌ها برای مردم عراق و البته مردم منطقه هزینهبر بوده است؛ آخرین هزینه ای که مردم عراق بابت این ذهنیت متحمل شدند، حمایت این کشورها از گروه تروریستی تکفیری داعش بوده است که چند سال عراق و سوریه را تبدیل به عرصه تاخت و تاز تکفیر و ترور کرد. با این حال ایران به عنوان کشوری که با رویکردی واقع بینانه ثبات و آرامش عراق را ثبات و آرامش خود می‌دید در دفاع از ملت و دولت عراق کوچکترین تردیدی به خود راه نداد و از همان آغاز ظهور داعش به یاری مردم این کشور شتافت.
طی سالهای اخیر و بعد از حضور ترامپ در کاخ سفید، عراق از کشورهایی بود که بیشترین‌آسیب را از سیاست‌های خصمانه این کشور متحمل شد. تلاش برای تبدیل کردن عراق به عرصه تقابل با ایران و ایجاد محدودیت گسترده برای مراودات این کشور با ایران دشواریهای زیادی برای دولت‌های این کشور ایجاد کرد. اقدام تروریستی نظامیان آمریکایی در عراق و ترور سردار سلیمانی به همراه ابومهدی مهندس که نقش بی بدیلی در مقابله و مهار داعش داشته‌اند این موضوع را نشان داد که آمریکا علقه و علاقه ای با داعش و طرز تفکر و اقدامات این گروه تروریستی دارد.
با این حال موضع ثابت ایران در عراق حفظ ثبات و امنیت و جلوگیری از ورود آسیب به این کشور همسایه بوده است. از همین روست که ایران از هر اتفاقی که زمینه ساز ثبات و امنیت در این کشور بوده استقبال کرده است و استقبال تهران از انتخاب الکاظمی هم با چنین برداشتی از مناسبات دو کشور انجام می شود. حجت الاسلام‌والمسلمین «حسن روحانی» امروز دوشنبه در گفت‌وگوی تلفنی با تبریک به «مصطفی الکاظمی» گفت: از اینکه فردی مسلط به تحولات سالهای اخیر این کشور، امروز مسئولیت امور را برعهده گرفته، بسیار خوشحالیم.
رییس جمهوری با بیان اینکه همچنان باید مراقب توطئه گرانی باشیم که منافع عراق و ملت های منطقه را هدف قرار داده اند، تاکید کرد: همانطور که در مبارزه با داعش ثابت کردیم که در کنار ملت عراق هستیم، اکنون نیز برای تامین ثبات و پیشرفت عراق با همه توان در کنار دولت این کشور خواهیم بود.
رییس جمهوری همچنین با تاکید بر توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی دوکشور، ضرورت تبادلات تجاری از طریق مرزهای زمینی دوکشور و همچنین فعال شدن بازارچه‌های مرزی را مورد اشاره قرار داد و بر اجرایی و عملیاتی شدن توافقات قبلی دوکشور از جمله خط لوله نفت، اتصال راه آهن در شلمچه و لایروبی اروند رود تاکید کرد.
روحانی همچنین با اشاره به شیوع ویروس کرونا در میان کشورهای جهان، همکاری، تبادل اطلاعات و دانش دو کشور در این زمینه را ضروری خواند و بر ارائه هرگونه کمک به عراق در راه مبارزه با ویروس کرونا اعلام آمادگی کرد.
«مصطفی الکاظمی» هم در این تماس تلفنی، جمهوری اسلامی ایران را کشور دوست و برادر عراق نام برد و گفت: کمک‌های ایران به عنوان یک کشور کلیدی منطقه در برقراری امنیت و ثبات در عراق بویژه در مبارزه با داعش را هرگز فراموش نمی کنیم و خواستار توسعه و تعمیق روابط با ایران در همه زمینه‌ها هستیم.
نخست وزیر عراق همچنین با تاکید بر ضرورت توسعه روابط تجاری و اقتصادی دو کشور، بازگشایی مرزهای زمینی و از سرگیری تبادلات کالایی را موجب رونق روابط اقتصادی دو کشور دانست.
پیشتر محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: تشکیل دولت جدید در عراق را به نخست وزیر مصطفی الکاظمی، کابینه او، پارلمان عراق و مهمتر از همه مردم این کشور تبریک می‌گویم. ایران همیشه در کنار مردم عراق و دولت منتخب شان می‌ایستد.
به هر حال الکاظمی برای دستیابی به موفقیت راه دشواری در پیش دارد با این حال استقبال احزاب و گروه‌های سیاسی نشان می‌دهد که وی توانسته اجماعی در میان گروه‌های عراقی ایجاد کند. تا جایی که به تهران مربوط است ثبات و امنیت عراق اولویت اصلی و اساسی است و ایران اراده و عزم خود را در این خصوص بارها و سال‌ها ثابت کرده است.