فصل بهار موسم برداشت گیاهان دارویی است و این روزها دشت های سرسبز گیلان شاهد مردان و زنان روستایی و زحمت کشی است که سرمست از طعم و عطر بابونه، شبخسب، خاس، تاک وحشی، پیچک، گل گاوزبان، آقطی، گزنه، قره قاط و دم اسب و ... این هدیه های زیبا را از دست های بخشنده زمین تحویل می گیرند تا با فروش خشک و تر آنها، اجاق خانه هایشان شعله ورتر و شب های زندگانی شان روشن تر شود؛ اما دلالان و واسطه گران اقتصادی در چمنزارها و کشتزارها همه این زحمات را لگدمال می کنند و عمده سود حاصل از عرق جبین این زنان و مردان زحمتکش بهره بردار به جیب می زنند
وضعیت کشت و صادرات گل گاوزبان در گیلان
گیاهان دارویی و بخصوص گونه های مختلف گل گاوزبان در گیلان فراوان است و به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی این استان، فقط سطح زیر کشت این گیاه در استان ۸۸۰ هکتار است و شهرستان رودسر با ۴۸۰ هکتار و تولید ۲ هزار و ۴۰۰ تن محصول تر گل گاوزبان بیشترین سطح زیر کشت آن را در استان به خود اختصاص داده است.
علی درجانی اظهار کرد: کاشت و برداشت گل گاوزبان در شهرستان‌های آستارا، رودسر، سیاهکل، املش، رضوانشهر، تالش و رودبار رواج دارد و پیش بینی می شود امسال بیش از ٣ هزار و ٩٠٠ تن گل گاو زبان به ارزش بیش از ۷۹۲ میلیارد ریال برداشت شود.
وی ادامه داد: برداشت گل گاو زبان در گیلان از اواخر فروردین آغاز و تا اواسط تیرماه ادامه می یابد و ۶ هزار و ۱۰۰ بهره بردار در سطح ۸۰۰ هکتار به کاشت و برداشت این محصول مشغول هستند.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان، در سال ۹۷ برای نخستین بار ۲ و نیم تن گل گاوزبان از گیلان به چین و ویتنام صادر شده و در نیمه نخست سال ۹۸ نیز با صادرات حدود چهار تن از آن گیاه دارویی، ۵۶ هزار دلار درآمد به دست آمده است.
به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان، در سال ۹۷ برای نخستین بار ۲ و نیم تن گل گاوزبان از گیلان به چین و ویتنام صادر شده و در نیمه نخست سال ۹۸ نیز با صادرات حدود چهار تن از آن گیاه دارویی، ۵۶ هزار دلار درآمد به دست آمده است.
آستارا از قطب های تولید گل گاو زبان
شهرستان مرزی بندر آستارا در منتهی الیه گیلان از قطب های رویش گل گاوزبان است و این گیاه اغلب به صورت خودرو در ارتفاعات و بخصوص در کوهستان حیران می روید و برای ترویج کشت و درآمدزایی این محصول ۲ جشنواره گیاهان دارویی با محوریت گل گاو زبان در سال های ۹۳ و ۹۴ در دهستان حیران آستارا برگزار شده است.
مدیر جهاد کشاورزی آستارا گفت: برداشت گل گاو زبان در سطح ۲۰ هکتار از اراضی روستاهای حیران، سیج، ونه بین و چملر آغاز شده است و گل گاوزبان، گیاهی خودرو و دارای گونه های زیاد است و هر سال تا اوایل خردادماه برداشت و حدود هزار کیلوگرم خشک شده آن به بازارها عرضه می شود.
ایرج شیارکار افزود: گل گاو زبان آستارا از مرغوب ترین گونه های این گیاه به شمار می آید و پیش بینی می شود امسال با برداشت و فروش آن یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال برای بهره برداران درآمد حاصل شود.
به گفته وی، این گیاه منبع غنی پتاسیم و کلسیم است و تبادلات سلولی بدن را تنظیم می کند و مصرف دمنوش آن در طب سنتی برای درمان ناراحتی های عصبی سفارش شده است.
فرماندار آستارا، گیاهان دارویی و بخصوص گل گاوزبان را سرمایه و موهبتی الهی برای این شهرستان دانست و غفلت از قابلیت اشتغالزایی، درآمدزایی و ارزآوری آن را به ضرر بخش کشاورزی و بهره برداران اعلام کرد.
حسن رستم زاد گفت: یکی از خریداران و تجار گل گاو زبان اعتراف کرد که هر کیلوگرم آن را از آستارا به قیمت ۱۵۰ هزار ریال خریداری می کند و از فروش و صادرات آن، به ازای هر کیلوگرم چهار میلیون ریال درآمد به دست می آورد.
فرماندار آستارا گفت: یکی از خریداران و تجار گل گاو زبان اعتراف کرد که هر کیلوگرم آن را از آستارا به قیمت ۱۵۰ هزار ریال خریداری می کند و از فروش و صادرات آن، به ازای هر کیلوگرم چهار میلیون ریال درآمد به دست می آورد.
وی افزود: باید تولیدکنندگان و کشاورزان آستارا از سود کلان و سرشار گل گاو زبان به روشنی مطلع باشند و به جای دلالان و واسطه گران، سود آن به جیب بهره برداران و زحمت کشان تولید این گیاه برود.
غفلت از صادرات و ارزآوری گیاهان دارویی
با وجود اینکه از عرضه و بخصوص صادرات گیاهان دارویی از جمله گل گاو زبان منافع خوبی حاصل می شود و استان گیلان با داشتن مرز وسیع با کشورهای همسایه، از مبادی مهم صادرات کالاهاست، اما نه کشاورزان گیاهان دارویی به سود حاصل از دسترنج واقعی خود می رسند و نه از فرصت های مرزی استان برای ارزآوری شایسته از گیاهان دارویی استفاده می شود.
گیلان از ظرفیت های اقتصادی و صادراتی مهمی نظیر منطقه آزاد انزلی، منطقه ویژه اقتصادی و بندر آستارا و مسیر ریلی آستارا - آستارا و امکان حمل و نقل زمینی، دریایی و ریلی به خارج از کشور برخوردار است و باید برای ترویج صادرات و ارزآوری بیشتر گیاهان دارویی فکر و برنامه ریزی شود.
به اعتقاد کارشناسان همچنین می توان با تخصیص یارانه به کشت گیاهان دارویی، توسعه آن را ترویج و روستائیان را به تولید آن ترغیب کرد و با ایجاد پایانه مرزی گل و گیاه در نزدیکی بندرگاه های گیلان به بازاریابی داخلی و خارجی پرداخت و با ایجاد پیوند بین مراکز دانش بنیان و گلخانه ها به صنعت گل و گیاه گیلان رونق مظاعف بخشید.
تحقق این راهکارها بی شک موجب جهش تولید در حوزه گیاهان دارویی گیلان خواهد شد و با پا گرفتن صنایع مرتبط نظیر بسته بندی و تهیه ترکیبات دارویی و طب سنتی در حاشیه شهرها و روستاهای مستعد، فرصت های شغلی بسیاری برای جوانان ایجاد و از حجم بیکاری کاسته خواهد شد.
امید که این ثروت های روئیده بر گستره گیلان با مدیریت بهینه و طی چرخه مناسب تولید تا فروش، سفره های روستائیان و اهالی بومی مناطق دارای گیاهان دارویی را رنگین تر کند و دست هایی که بی اعتنا به خار ملامت به سوی گل ها باز می شوند، از محل دسترنج خود التیام یابند.
استان گیلان با ۱۴ هزار و ۷۱۱ کیلومتر مربع مساحت، ۱۶ شهرستان و اراضی جنگلی، کوهستانی، جلگه ای و ساحلی در شمال ایران و حاشیه دریای خزر قرار دارد.