مجتمع پردازش و بازیافت زباله «آرادکوه» در جنوب کهریزک در شهرستان ری، از حدود پنج دهه پیش تاکنون مرکز دفع زباله های کلانشهر تهران بوده است؛ در سال های اخیر اگرچه مسئولان بر جابجایی این مرکز به دلیل انباشت زباله بیش از حد ظرفیت آن و نیز بوی نامطبوع ناشی از زباله های رها شده در منطقه تاکید داشته اند اما تاکنون این امر به نتیجه نرسیده است.
«امین بابایی» بخشدار کهریزک که به تازگی به این مسئولیت منصوب شده است در گفت و گوی تفصیلی با ایرنا، با تشریح وضعیت دفن زباله های کلانشهر تهران در آرادکوه پس از شیوع ویروس کرونا، آخرین اقدام ها برای جابجایی مجتمع دفع پسماند آرادکوه را بیان کرد؛ وی امیدوار است که مطالعات طرح جامع پسماند تهران که شهرداری تهران آغاز کرده است، شهریورماه امسال به نتیجه برسد.
با توجه به شیوع کرونا در استان تهران، تفکیک زباله در مرکزآرادکوه متوقف شد؛ این روند تا چه زمانی ادامه دارد؛ توقف تفکیک زباله میزان دفن زباله ها را در این منطقه به چه میزان افزایش داده است؟
مجتمع پردازش و دفع پسماند آرادکوه در سال ۱۳۴۰ برای دفع زباله جمعیت ۵ میلیون نفری تهران ایجاد شد که امروز با افزایش جمعیت تهران و افزایش زباله‌های عادی و بعضاً زباله‌های بیمارستانی ظرفیت دفع زباله های پایتخت را ندارد.
میزان پسماندهای انتقالی به مجتمع آرادکوه شامل ۵ هزار و ۶۰۰ تن پسماند خانگی مناطق ۲۲ گانه تهران، ۲۱۱ تن پسماند خانگی حومه و شهرهای اطراف، ۱۰۰ تن پسماند ویژه صنعتی و پزشکی و ۱۰۰ تن سرشاخه و لجن مناطق ۲۲ گانه شهر تهران است. میزان پسماندهای انتقالی به مجتمع آرادکوه شامل ۵ هزار و ۶۰۰ تن پسماند خانگی مناطق ۲۲ گانه تهران، ۲۱۱ تن پسماند خانگی حومه و شهرهای اطراف، ۱۰۰ تن پسماند ویژه صنعتی و پزشکی و ۱۰۰ تن سرشاخه و لجن مناطق ۲۲ گانه شهر تهران است.
در این میان ۸۰۰ تن پسماند حجیم پیش از انتقال به آرادکوه پردازش می‌شود و ۱۲۰۰ تن پسماند تفکیک از مبداء که ۳۰۰ تن آن دریافتی از غرفه‌ها، درب منازل و بقیه از مخازن است. زباله شهر تهران پیش از ورود به آرادکوه باید پردازش شود و مواد آلی جدا و شیرابه‌ها تصفیه شود که هنوز این امر محقق نشده است.
امسال با توجه به شیوع کرونا فرایند تفکیک و بازیافت در ایستگاه‌های میانی پسماند و آرادکوه متوقف شد و همه کارگرانی که در این حوزه ها کار می کنند برای به حداقل رساندن ابتلا به کرونا ویروس تعطیل شدند و این روند تا تثبت وضعیت کرونا بر اساس دستورالعمل‌های ستاد ملی و استانی و به منظور حفظ سلامت کارگران استمرار دارد چراکه انجام هر اقدام خارج از عرف فعلی می تواند چرخه ای را به وجود آورد که فرد تحویل دهنده پسماند یا تحویل گیرنده مبتلا به ویروس کرونا شوند.
دو سال پیش رییس جمهوری دستور جابجایی مرکز دفن زباله تهران از کهریزک به نقطه دیگر را داد اما هنوز عملیاتی نشده است. این کار چه موانعی دارد و چرا تاکنون اجرایی نشده است؟
اکنون تاسیسات مختلفی برای دفع و بازیافت پسماندهای شهر تهران در این مجتمع مشغول به فعالیت هستند که از آن جمله می‌توان به واحدهای پردازش، سایت هوادهی تولید کمپوست، واحدهای پالایش کمپوست، سامانه ریجکت سوز و واحد تصفیه‌خانه شیرابه اشاره کرد؛ با این وجود این سایت جمع‌آوری زباله نیاز به بازسازی و نوسازی دستگاه‌های زباله سوز دارد و دفع سنتی زباله در این منطقه معضلات زیست محیطی زیادی را ایجاد کرده و ضرورت انتقال این مرکز را دو چندان کرده است.
در جلسات مختلف برای برون‌رفت از این مشکل پیشنهاد ایجاد مرکز مدیریت ویژه پسماندهای صنعتی در هوشنگ‌آباد و عزیزآباد داده شده است کهالبته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند با تأکید بر جابه‌جایی مجتمع پردازش و دفع آرادکوه، شرایط را برای این جابه‌جایی‌ها زمان‌بر دانسته است. در این میان با وجود دستور رئیس جمهوری مبنی بر جابجایی این مرکز، برخی اختلاف نظرها میان دستگاه های مربوطه بروز و روند را طولانی کرد تا اینکه در جلسات مختلف برای برون‌رفت از این مشکل پیشنهاد ایجاد مرکز مدیریت ویژه پسماندهای صنعتی در هوشنگ‌آباد و عزیزآباد داده شد که به گفته محمد تقی‌زاده معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار تهران طرح مطالعاتی آن نیز صورت گرفته است اما مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند با تأکید بر جابه‌جایی مجتمع پردازش و دفع آرادکوه، شرایط را برای این جابه‌جایی‌ها زمان‌بر دانسته است.
در مجموع ضوابط و معیارهایی که برای این جابجایی انتخاب می‌شود، کاملاً مشخص است؛ همچنین با توجه به رشد و توسعه تکنولوژی مطالعات جامعی که در دهه‌های اخیر در حوزه‌های مختلف آب و خاک کشور انجام شده، این امر امکان پذیر است و باید به سرعت اجرایی شود.
از زمان شیوع کرونا آیا میزان دفن زباله در آرادکوه بیشتر شده است؟
بله؛ تولید زباله در تهران حدود ۷ هزار و ۵۰۰ تن بود که با اقدامات شهرداری تهران در تفکیک پسماندهای خشک و تر این میزان به حدود ۵ هزار تن کاهش پیدا کرده بود، در پی شیوع کرونا و به دنبال توقف عملیات تفکیک، روزانه ۷ هزار و ۲۰۰ تن پسماند در آرادکوه دفن می‌شود.
حجم زباله های بیمارستانی در گذشته و پیش از شیوع کرونا خیلی کمتر از ۵۰ تن در روز بود اما این عدد در روزهای شیوع کرونا به ۱۱۰ تن زباله بیمارستانی رسیده است. همچنین حجم زباله های بیمارستانی در گذشته و پیش از شیوع کرونا کمتر از ۵۰ تن در روز بود، در روزهای شیوع کرونا به ۱۱۰ تن زباله بیمارستانی رسیده است. از آن جا که امکان داشت پسماندهای خانگی با پسماندهای آلوده به ویروس مخلوط شوند، انجام هرگونه عملیات تفکیک در ایستگاه های تفکیک پسماند و حتی مجتمع آرادکوه تعطیل شد که تفکیک نشدن پسماند به طور حتم شرایط را برای سازمان مدیریت پسماند دشوارتر کرده است.
با این کار نه تنها به لحاظ زیست محیطی میزان و حجم زباله در این مرکز افزایش یافته که با توقف فرآیند تفکیک این آسیب‌های به لحاظ محیطی، اقتصادی، زیست محیطی و حتی از منظر آینده پژوهانه شرایط دشواری را بر مردم و اهالی کهریزک و در سطح وسیع تر این شهرستان و حتی استان تهران بار می کند و تبعات ملی نیز به دنبال خواهد داشت.
در این شرایط انتظار ما از شهروندان عزیز تهران، کاهش تولید زباله است. مصرف به اندازه مواد غذایی می‌تواند فساد و دورریز آنها را کاهش دهد و مقداری از زباله خانگی به همین روش کاهش پیدا کند. همچنین توصیه می‌شود همه مراکز تولیدکننده پسماند پزشکی اعم از بیمارستان‌ها، مطب‌ها، درمانگاه‌ها و مراکز بهداشت نسبت به جداسازی و تفکیک، بسته‌بندی، برچسب‌گذاری، نگهداری، جمع‌آوری، حمل‌ونقل و بی‌خطرسازی پسماندهای پزشکی و تخلیه آن در ظروف نگهداری موقت برای جلوگیری از دسترسی افراد سودجو اقدام کنند.
باتوجه به شیوع کرونا و بحث های محیط زیستی و بهداشتی که راجع به کهریزک و وجود مرکز پسماند در این منطقه وجود دارد، آیا وقت مناسبی برای این کار نیست که برای همیشه موضوع دفن پسماندها در آرادکوه تعیین تکلیف و از بودجه کرونا(برداشت یک میلیارد دلاری از صندوق توسعه ملی) برای این کار هزینه کرد؟
قاعدتاً ضرورت تعیین تکلیف دفع زباله در آرادکوه و انتقال آن به مکان دیگر اثبات شده و شیوع کرونا و شرایط مترتب بر آن، این وضعیت را تشدید کرده چرا که علاوه بر مشکلات زیست محیطی برای اهالی این منطقه و سایر معضلات ایجاد شده، این مرکز به عنوان یکی از کانون های انتشار بوی نامطبوع پایتخت قلمداد شده و سال هاست بوی نامطبوع مردم و اهالی کهریزک را با دشواری های زیادی روبرو کرده است؛ اهمیت این مسئله با توجه به تصویب طرح جامع مدیریت پسماند در تهران دو چندان شده است.
پیش از موضوع کرونا در جلسات کارگروه مدیریت پسماند استان تهران که با حضور استاندار برگزار شده بود، مقرر شد تا شهرداری تهران با همان مشاوری که کار طرح جامع پسماند تهران را انجام می‌دهد گزینه‌های مکان‌یابی جدیدی را هم برای انتقال آرادکوه مورد مطالعه قرار دهد. شهرداری تهران در قالب قراردادی ۱۸ ماهه که توسط مرکز مطالعه و برنامه‌ریزی شهرداری تهران با شرکت مشاور منعقد کرده، قصد دارد کار مطالعات مکان یابی را نیز به اتمام برساند که موعد آن نیز پایان شهریور امسال است.
موضوع مکان‌یابی برای انتقال آرادکوه بعداً به موضوع طرح جامع پسماند تهران اضافه شد و اکنون مشخص نیست با شیوع کرونا و افزایش تعهدات شرکت مشاور این طرح و مکان‌یابی آرادکوه به چه زمانی موکول می‌شود. از این رو پیگیر این هستیم تا این موضوع به سرانجام مناسبی برسد.
بر اساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا ظهر ۲۳ اردیبهشت ماه ۱۱۰ هزار و ۷۶۷ نفر در ایران به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده اند و تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۶ هزار و ۷۳۳ نفر رسیده است.
ویروس کرونا که عامل شیوع بیماری کووید - ۱۹ در جهان به شمار می رود یک بیماری ویروسی است که تاکنون بیش از چهار میلیون نفر را در سراسر جهان مبتلا کرده است.