کارشناسان حوزه سلامت بر این عقیده‌اند، که در این روزها بسیار مهم است که از سلامت ذهن و روان مراقبت ویژه شود، چرا که درگیری روان و ذهن با این پدیده می‌تواند تا سالیان دراز بر افکار،خُلق و خو، روند زندگی افراد تاثیرات ناخوشایندی داشته باشد.
هراس ذهنی مردم در روزهای کرونایی
این روزها فکر کردن به شیوع کرونا و دریافت اخبار در این زمینه به بخشی از زندگی عده‌ای از مردم تبدیل شده است.
یک شهروند شهرکردی در این‌باره می‌گوید: در این مدت من جز موارد محدود از خانه بیرون نیامده‌ام و تمامی برنامه‌های کار خود را به صورت دور کاری در خانه انجام می‌دهم و شاید روزی ۲ ساعت و یا کمتر در محل کار خود حاضر شدم.
محمود بخشی که ۲۷ سال سن دارد در این باره توضیح می‌دهد: به خاطر وضعیت مادرم این کار را می‌کنم، چرا که سن و سال بالا و هم بیماری‌های زمینه‌ای را دارد.
به گفته وی، استرس و اضطراب اینکه روزی مادرم به این بیماری دچار شود، به حدی زیاد شده است که در این مدت با این سن و سالم، داروهای آرام‌بخش مصرف می‌کنم.
پروانه احمدی، از دیگر شهروندانی است که سرپرستی سه فرزند خود را نیز بر عهده دارد، می‌گوید: نزدیک به سه ماه است که از خانه بیرون نیامده‌ام.
وی گفت: لوازم مورد نیاز خانه را پسرم تهیه می‌کند و از اینکه در این شرایط از خانه بیرون بیایم،فرزندانم دچار استرس می‌شوند و اجازه نمی‌دهند.
احمدی ادامه می‌دهد: در این سه ماه تنها راه ارتباطی من گوشی تلفن همراهم است که هر از گاهی به فامیل و اعضا خانواده تماس می‌گیرم.
احمدی، درباره وضعیت روحی خود در این مدت می‌گوید: احساس می‌کنم، فرسوده‌تر و پیرتر از قبل شده‌ام و خیلی حوصله بحث کردن با بچه‌ها را ندارم و سریع عصبانی می‌شوم.
امید علی چالش نیز می‌گوید: با استرس زیادی به سر کار می‌روم و همیشه همراه خود یک اسپری ضد عفونی دارم و مرتب در حال اسپری کردن اطراف و دست‌ها و لباس‌های خود هستم.
چالش ادامه می‌دهد: در این مدت وسواس زیادی دارم و فکر می‌کنم به هر چیزی که دست می‌زنم، آلوده است و از اینکه به جای آلوده‌ای دست بزنم وحشت دارم، به همین خاطر مرتب در حال اسپری کردن اطراف هستم.
ضرورت توجه به سلامت روان
زهرا جلالی اصیل مشاور و استاد دانشگاه در رابطه با ضرورت توجه به سلامت روان بخصوص در این شرایط خاص گفت: در زمینه سلامت روان ،تحقیقات زیادی انجام شد و تاثیرات سلامت روان با عوامل مختلفی سنجیده شده است.
جلالی اصیل، با اشاره به اینکه در بحث سلامت روان و ارزیابی آن جنبه‌های روانی، جسمی، اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد و در طول درمان این موارد مورد توجه است، گفت: سلامت روان متاثر از عواملی مختلف همچون محیط فرد، عوامل وراثتی، بحث بیولوژیکی، احوالات روحی و روانی افراد است.
این استاد دانشگاه خانواده، نوع تربیت و فرزندپروری از سوی والدین و اتفاقات دوران کودکی را از عوامل موثر در به خطر افتادن سلامت روان عنوان کرد و گفت: در جوامع در حال توسعه، مشکلات اجتماعی مانند آسیب‌های اجتماعی، فقر و چالش‌های رفاهی نقش پررنگی در از بین رفتن سلامت روانی فرد دارند و حتی بی‌هدفی و بی‌معنا بودن زندگی برای فرد، خود باعث بروز مشکلات فکری و روانی می‌شود که به صورت عملی سلامت فرد را با مخاطره روبرو می‌کنند.
جلالی اصیل تاکید کرد:گاهی فرد از نظر زیستی آمادگی ابتلا به بیماری‌های روانی را دارد و در خانواده نیز افرادی که دارای سابقه افسردگی و وسواس هستند، حضور دارند، این شرایط بدین معناست که فرد ژن ابتلا به بیماری روانی را دارد و ممکن است در محیط‌های مستعدکننده قرار گرفته، به ناگاه دچار بیماری شود و آثار و علائم در خطر بودن سلامت روان را نشان دهد.
وی، درمان فرد دچار بیماری‌های روانی را منوط به در نظر گرفتن سه شاخص ارزیابی جنبه‌های روانی، جسمی، اجتماعی عنوان کرد و گفت: در بیماری‌های روانی در ابتدا فکر افراد دچار مشکل می‌شود و این امر بر احساس و سپس رفتار آنها تاثیر می‌گذارد، در این شرایط زمانی که افکار منفی باشند و احساسات منفی بروز کنند، در نهایت بروز افسردگی، باورهای ناکارآمد، یاس و شکست مشاهده می‌شود و فرد با احساس درماندگی، غم، گناه و عذاب وجدان به انزوا و افسردگی و نهایت از بین رفتن سلامت روان دچار می‌شود.
اثرات روحی قرنطینه خانگی
نذیر هاشمی، روانپزشک و استاد دانشگاه در رابطه با اثرات روحی قرنطینه بر افراد جامعه معتقد است: ویروس کووید ۱۹ همچنان یک خطر برای سلامت افراد به حساب می‌آید و یک همه‌گیری را ایجاد کرد، که موجب افزایش اضطراب، افسردگی، خشم، تنهایی و معضلات اجتماعی زیادی شده است.
هاشمی در ادامه اظهار داشت: درست است که فاصله‌گذاری فردی یا اجتماعی روند گسترش این ویروس را تا حد زیادی کُند می‌کند، ولی نباید فراموش کرد که همین فاصله‌گذاری اجتماعی تبعات زیادی از لحاظ روحی و روانی بر جا می‌گذارد،که تا سالیان زیادی جامعه را درگیر خواهد کرد.
این روانپزشک به پیامدهای دورماندن افراد از جمع‌های اجتماعی اشاره دارد و یادآور شد: دور ماندن و تنهایی اجتناب‌ناپذیر این روزها پیامدهای ناخوشایندی را به همراه دارد، که انزوای فیزیکی و اجتماعی از مهمترین این پیامدها خواهد بود، افراد باید بتوانند برای جلوگیری از این پیامدها برای خود برنامه‌های مفرحی را در فضای مجازی ترتیب دهند و ارتباط خود را با آشنایان و دوستان از طریق تلفن همراه و شبکه‌های مجازی حفظ کنند.
به گفته وی، برنامه‌هایی مانند ورزش،دعا، شرکت در جشنواره‌های مجازی همانند کتابخوانی، موسیقی می‌تواند تا حدودی تاثیر گذار باشد.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: تداوم قرنطینه خانگی، شنیدن اخبار تکراری مرگ و میر و ابتلا افراد جدید به این بیماری، برای برخی افراد نشان از پایان زندگی است که در برابر آن احساس درماندگی و ناتوانی می‌کنند و در نهایت ایجاد افسردگی به همراه دارد. به گفته وی،حال این افراد افسرده بیش از پیش احساس تنهایی کرده و فکر می‌کنند، دیگر هیچ کنترلی بر اوضاع اطراف خود ندارند.
هاشمی معتقد است، به نظر می‌رسد برای جلوگیری از این اتفاقات ناگوار باید افراد را از حالت تنهایی و درون‌گرایی به یک وضعیت فعال و پرتحرک تشویق کرد.
به گفته هاشمی، اختلال هراس یکی دیگر از اختلال‌های این دوران است که سلامت روان افراد را با مشکلات جدی دچار می‌کند.
این روانشناس در این باره توضیح داد: بلاتکلیفی درباره آینده و اینکه در نهایت چه خواهد شد، برای افراد بسیار آزاردهنده است، این وضعیت می‌تواند به حملات هراس منجر شود و باعث ایجاد تنگی نفس و سایر مشکلات تنفسی در فرد شود، با توجه با اینکه در حال حاضر هم با عفونتی سرو کار داریم که تنگی نفس از علایم گسترش آن در بدن فرد است، این خود می‌تواند هراس از ابتلا شدن در فرد را بالا برد و باعث اضطراب و استرس بیش از اندازه شود.
این روانپزشک در ادامه به اختلالات دیگر این دوره اشاره دارد و ادامه می‌دهد: از دیگر اختلالات روانی که در این دوره ممکن است، فرد با آن مواجه شود، اختلال بیمار انگاری است، در این اختلال فرد کوچک‌ترین تغییر در وجود خود را ناشی از شروع بیماری می‌داند و با نشان داد هر علایمی به پزشک و بیمارستان مراجعه می‌کند.
هاشمی اظهار داشت: اختلال تجزیه‌ای به این معنا است که فرد در مقابل فشار روانی، قادر به درک آن نیست و برای کم کردن بار فشار روانی، اقدام به پاک کردن صورت مساله می‌کند.
هاشمی،در تکمیل سخنانش در این‌باره ادامه داد: این روند به گونه ای است که انگار هیچ اتفاقی نیفتاده است و فرد تلاش می‌کند که آن را از ذهن خود پاک کند، البته می‌توان گفت، که این روش، تأثیر فشار روانی بر ذهن را از بین نمی‌برد و ما با فردی روبرو هستیم که بین دو وضعیت منگی و بی‌خبری از یک‌سو و بی‌قراری، خشم و وحشت از سوی دیگر درگیر است.
راهکارهای حفظ سلامت روان در قرنطینه خانگی
مریم چرامی روانشناس و پژوهشگر خانواده نیز در رابطه با راهکارهای حفظ سلامت روان در روزهای کرونایی گفت: نباید اجازه داد آشفتگی حاصل از این روزها احساس بی‌هدف بودن را در زندگی به ما بدهد.
وی ادامه داد: بهترین راهکار، برنامه‌ریزی برای ادامه زندگی طبق روال و بر اساس شرایط خاص این روزها است، اگر فرد برای تمامی فعالیت‌های روزانه برنامه‌ریزی داشته باشد و براین برنامه پایبند باشد، هم سرگرم خواهد شد و هم دوره قرنطینه در آرامش سپری می‌شود.
چرامی، در ادامه به ضرورت ارتباط با دیگران در این روزها اشاره دارد و اظهار داشت: تعامل داشتن با دیگران یکی از راه‌های مبارزه با بیماری های ذهنی در قرنطینه است.
این روانشناس در توضیح این مطلب اظهار داشت: اگر فرد ارتباط خود را با افراد و دوستان از طریق فضای مجازی و تلفن و پیامک حفظ کند، از بی‌حوصلگی و کلافگی رها خواهد شد و همچنین از منزوی شدن و تنها ماندن خود در این دوران جلوگیری خواهد کرد.
به گفته وی، فرد می‌تواند در شبکه های مجازی بدنبال مباحث مورد علاقه خود باشد و افراد دیگر را که خود همفکر هستند، را دنبال کند.
این استاد دانشگاه، داشتن اطلاعات درست و علمی در این باره را یک ضرورت دانست و خاطر نشان کرد: فرد باید اطلاعات خود را در مورد این ویروس بالا ببرد، ولی منابع علمی و معتبر را دنبال کند.
چرامی اظهار داشت: به طور معمول افراد می‌خواهند از چیزی که می‌ترسند، بیشترین اطلاعات را جمع‌آوری کنند، ولی نمی‌دانند که این احساس ترس و وحشت با مطالعه بیشتر زیادتر می‌شود و سلامت ذهن و روان فرد را دچار اخلال می‌کند.
این روانشناس یادآورشد: بهتر است بجای گوش دادن به همه اخبار و گزارشاتی که در شبکه‌های مجازی خوانده می‌شود، فقط از منابع معتبری مثل سازمان جهانی سلامت و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها اخبار را دریافت کرده و افراد منابع خبری دیگر را کنار بگذارند.
این عضو هیات علمی دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: توجه به سلامت جسم یک اصل است که نباید از آن غافل شد، غذای سالم، خواب کافی و مهمتر از اینها ورزش سه اصل مهم در سلامت جسم هستند.
چرامی، در توضیح بیشتر این راهکار ادامه داد: ورزش کردن برای از بین بردن اضطراب این روزها بسیار موثر است، اگر تغذیه سالم وجود داشته باشد، می‌تواند از میزان استرس،خشم و کج خُلقی در این روزها را کاهش داد.
این روانشناس، مثبت‌اندیشی را در حفظ سلامت روان موثر دانست و ادامه داد: فکر کردن به اتفاقات مثبت، مطالعه اخبار مثبت و اینکه باور داشته باشیم عمر این بیماری همیشگی نیست و روزی به پایان می‌رسد از پیامدهای مثبت اندیشی است.
مصایب ومشکلات روانی در پساکرونا
طیبه شریفی، نایب رییس نظام روانشناسی و مشاوره چهارمحال و بختیاری درباره مشکلات روانی افراد جامعه در پساکرونا گفت:در دوران پساکرونا به علت تهدیدهایی روانی که این بیماری برای جامعه بوجود آورد، با شمار زیادی از افرادی که با مشکلاتی مانند اضطراب،وسواس ، خود بیمارانگاری، افسردگی و اختلالات روانی دچار شدند، روبرو خواهیم شد.
شریفی، در رابطه با افسردگی در پساکرونا معتقد است: افسردگی و تاثیر این بیماری بر روح و روان فرد به مرور زمان بسیار خطرناک‌تر از بیماری کرونا است، این بیماری می‌تواند تمام زندگی فردی، اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد.
شریفی یادآور شد: برای جلوگیری از افسردگی، تغذیه سالم،خواب کافی، صحبت کردن با افراد مثبت‌اندیش و امیدوار، ورزش، فعالیت‌های هنری مانند نقاشی و مطالعه را نباید فراموش کرد.
این روانشناس معتقد است: افرادی که به افسردگی دچار شدند می‌توانند با پیاده‌روی روزانه، نُور درمانی، نشستن در حیاط خانه، بالکن و کنار پنجره در معرض نور آفتاب، داشتن برنامه منظم و مداوم ورزشی، گوش دادن به موسیقی آرام و شاد و داشتن رژیم متعادل و مناسب،به درمان خود کمک کنند.
شریفی، داشتن استرس و اضطراب در این شرایط بحرانی خاص را طبیعی و قابل درک دانست و ادامه داد: ولی باید به یاد داشت وقتی اضطراب بیشتر شود،سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اگر این استرس به موقع کنترل نشود، منجر به کاهش تمرکز ، اختلال در انجام کارها و مختل شدن فعالیت‌های عادی و روزمره افراد می‌شود.
نایب رییس نظام روانشناسی استان در رابطه با کنترل استرس اظهار داشت: با کمک گرفتن از راه حل‌های مناسب می‌توان استرس را قبل از اینکه بر روان فرد غلبه کند، کنترل کرد.
شریفی در ادامه توضیح داد: باید در این دوره اخبار ناراحت‌کننده و استرس‌آور پیگیری نشود، از ورزش‌های متناسب و دارای تکنیک‌های آرام‌سازی استفاده شود، مصرف شکلات و نیکوتین را به حداقل برسد و از موسیقی بهره گرفت.
به گفته شریفی، وسواس اختلالی که ناشی از تاثیرات کرونا است، می‌تواند در دوران پسا کرونایی هم بر سلامت روان افراد غلبه کند.
شریفی، درباره این اختلال نیز تصریح کرد: وسواس فکری و وسواس شست وشوی بیش از حد اختلالاتی هستند که می‌توان پیش‌بینی کرد در دوران پسا کرونا به شدت زندگی بیشتر مردم را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند.
این روانشناس درباره وسواس فکری توضیح داد: وسواس فکری منجر به افکار پریشان و فکر کردن و مرور کردن خاطرات بد، خشن و ناراحت کننده شده و همچنین منجر به شک مداوم در انجام یک سری رفتار و اعمال می‌شود.
به گفته وی، این افراد هر موضوعی را بیش از حد بررسی می‌کنند و در انتخاب‌های خود بسیار سختگیر هستند که این موارد باعث ناراحتی فرد و استرس و اضطراب می‌شود.
وی افزود: وسواس مربوط به شست‌وشوی بیش از حد هم وقت زیادی از فرد گرفته و به روان و پوست او آسیب می‌رساند.
به گزارش ایرنا، ویروس کرونا یا کووید ۱۹ به بیشتر کشورهای جهان سرایت کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته است تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.